قبل از اینکه حمل و نقل هوایی را توضیح دهیم، یک توضیح مختصری درباره حمل و نقل دهیم. حمل‌ونقل چیست؟ و یا حمل و نقل یعنی چه؟ حمل و نقل یعنی جابجایی کالا از مبدا به مقصد. کالایی که در مبدا مشخصی قرار دارد را به مقصد مشخصی جابجا می‌کنند، به این جابجایی حمل و نقل می‌گویند.
حمل و نقل و جابجایی کالاها در جهت تجارت و واردات و صادرات، نقش مهم و چشمگیری در اقتصاد جامعه دارد. بر طبق سه فاکتور مهم، مِن جمله ارزش کالا و محموله، زمان تحویل کالاها و حجم کالاها و نیز نیاز مالک های کالاها، مشخص می‌شود که حمل و نقل به چه روش و طریقی صورت گیرد.
یکی از مهمترین روش های حمل و نقل، حمل و نقل هوایی می‌باشد که اثر چشمگیری در تجارت و کسب و کار افراد دارد.
حمل و نقل هوایی، نوعی از حمل و نقل هاست که مهمترین ویژگی آن حمل کالاها و یا اشخاص از طریق هوا است.
گفتیم که حمل و نقل به معنی جابجایی است. در حمل و نقل هوایی جابجایی و حمل کالاها و بار و محموله ها، از کشوری به کشوری دیگر صورت می‌گیرد که سهم بسیار زیاد و مهمی در فعالیت های تجاری دارد. این روش حمل و نقل با هواپیماهای مخصوص و غول پیکری صورت می‌گیرد.
برای حمل و نقل هوایی، بارنامه هوایی صادر می‌شود که در آن مشخصات زیادی اعم از: کد 8 رقمی شماره بارنامه، کد سه رقمی شرکت هواپیمایی، مشخصات کامل فرستنده و گیرنده طبق مشخصات موجود در گذرنامه، شماره تلفن، آدرس دقیق، کد فرودگاه های مبدا و مقصد، و همچنین شرایط پرداخت و مبلغ باربری، توضیحات و دستور العمل های خاص، نام شرکت حمل و نقل، نحوه حمل، مشخصات کالا، ارسال و تحویل کالا، زمان رسیدن پرواز و تحویل کالا، تاریخ و شماره پرواز همراه با مهر شرکت هواپیمایی ذکر و ثبت می‌شوند.
در حمل و نقل هوایی از وسایل حمل و نقل بسیار متنوعی استفاده می‌شود. اما عده زیادی فکر می‌کنند که حمل و نقل هوایی تنها از طریق هواپیما صورت می‌گیرد اما اینگونه تصور کاملا اشتباه است. کالاهای بسیار زیادی از طریق گلایدر ها، هلی کوپتر ها و یا سایر وسایل نقلیه هوایی، از نقاط مختلف به نقاط مختلف دیگری جابجا می‌شوند. البته نکته قابل توجهی وجودی دارد که در کشور ما (ایران) بیشتر حمل و نقل های هوایی با هواپیما صورت می‌گیرد.
این نوع حمل و نقل را می‌توان از جنبه‌های مختلف و چند نوع دسته بندی کرد. مثلا در ایران حمل و نقل هوایی به دو دسته حمل و نقل خارجی و داخلی تقسیم می‌شود. البته با اینکه حمل و نقل زمینی در ایران کاربرد زیادی نسبت به دیگر روش های حمل و نقل در داخل کشور دارد. اما تعداد پروازهای خارجی برای جابجایی کالاها بسیار بیشتر از پروازهای داخلی باری می‌باشد.
برای حمل و نقل و جابجایی مسافران و کالاها از طریق هواپیما، روش‌های متفاوتی وجود دارد و استفاده می‌شود. اما ممکن است برخی روش ها مختص افراد مسافر (پرواز سیستمی) یا مختص کالاها (پرواز بازرگانی) باشند و برخی روش ها برای جابجایی افراد و هم کالاها (پرواز چارتر) هستند. هیچکدام از روش‌های حمل و نقل بر دیگری ارجهیت ندارند. با توجه به نیاز مخاطبین چه افراد و چه صاحبان کالا از بین روش‌های حمل و نقل، یکی انتخاب می‌شود.
نوع حمل و نقل هوایی بر طبق سه فاکتور مهم انتخاب می‌شود، که عبارتند از:
پرواز سیستمی با پرواز چارتر تفاوت هایی دارند که از این تفاوت ها می‌توان به هزینه های بلیط ها، شرایط سنی و برنامه های زمانی اشاره کرد. به صورتی که در پروازهای سیستمی هزینه ها و برنامه های پروازها در طول ماه بدون در نظر گرفتن نوسانات مشخص است و امکان تغییر تاریخ بلیط برای مسافران وجود دارد. اما در روش چارتر امکان تغییر ساعت و تاریخ بلیط به هیچ وجه وجود ندارد.
پرواز بازرگانی یکی از انواع حمل و نقل کالا با هواپیما است که مختص حمل کالاها می‌باشد و به دو روش فریت و کارگو صورت می‌گیرد.
حمل و نقل هوایی برای چرخه اقتصاد کشور از طریق تجارت ها، واردات و صادرات کالاها و بازرگانی خیلی ارزشمند است. حمل و نقل هوایی به دلیل بالابودن قیمت، پیشرفتش به کندی انجام می‌شود. در ادامه مباحث به برخی از مزایا و معایب این نوع حمل و نقل می‌پردازیم.
