چند سالی است که با کتاب عادتهای اتمی محشورم و امروز تصمیم گرفتم مختصری از آنچه در ذهن درباره این کتاب دارم را به نگارش در آورم.
این کتاب روی قدرت تغییرات کوچک و عادتهای ریز برای رسیدن به موفقیتهای بزرگ تأکید داره. ایده اصلی اینه که با بهبودهای یک درصدی روزانه، میتونید در بلندمدت نتایج فوقالعادهای بگیرید.این کتاب واقعاً نکات ارزشمندی داره و برای خیلیها مفید بوده.
اما امروز میخوام از دیدگاه دیگهای بهش نگاه کنیم و ببینیم آیا تمرکز صرف روی عادتهای ریز همیشه بهترین رویکرد است؟ ،
و با اجازه بزرگترا در مقابل، قصد دارم تا ایده "عادتهای چکشی" یا همان "اقدامات بزرگ و هدفمند" را مطرح کنم.
شاید مهمترین پیشفرض کلیدی کتاب "عادتهای اتمی" اینا هستند:
بهبودهای کوچک و پیوسته، منجر به نتایج بزرگ میشوند. جیمز کلیر میگه اگه هر روز فقط ۱ درصد بهتر بشی، در طول یک سال ۳۷ برابر بهتر میشی. این ایده روی ایجاد سیستمها و فرآیندهای کوچک تمرکز داره که به مرور زمان، نتایج چشمگیری رو رقم میزنن.
عادتها، خودکار و ناخودآگاه هستند. کتاب بر این تاکید داره که هدف اصلی ایجاد عادت، اینه که اونقدر تکرارش کنیم تا به یک رفتار ناخودآگاه و بدون نیاز به اراده تبدیل بشه.
"سیستم" مهمتر از "هدف" است. کلیر معتقده که به جای تمرکز بر اهداف، باید روی ساخت سیستمهایی تمرکز کنیم که ما رو به اهدافمون میرسونن.
درست است که عادتهای اتمی میتوانند بسیار قدرتمند باشند، اما این رویکرد در همه شرایط و برای همه اهداف بهترین نیست و چالشهایی نیز دارد که لزوم شخصی سازی این قبیل از نوشته جات را بیشتر جلوی چشم می آورد:
نادیده گرفتن اهمیت "اقدامات بزرگ و اولیه":
نقد: گاهی اوقات، برای شروع یک مسیر جدید یا رسیدن به یک هدف بزرگ، نیاز به یک "جهش اولیه" یا یک "ضربه چکشی" داریم، نه صرفاً تغییرات ریز.
مثلاً برای شروع یک کسبوکار جدید، خرید تجهیزات اولیه، اجاره دفتر یا استخدام اولین کارمند، اقدامات کوچکی نیستند. اینها اقدامات بزرگ و هدفمند هستند که مسیر را باز میکنند.
مثال: فرض کنید شما میخواهید یک وزن قابل توجهی کم کنید (مثلاً ۲۰ کیلوگرم). شروع با "۱ درصد بهتر شدن" ممکن است به معنی اضافه کردن ۵ دقیقه پیادهروی روزانه باشد. این خوب است، اما شاید لازم باشد در کنارش یک تغییر اساسی در رژیم غذایی ایجاد کنید یا ثبتنام در یک باشگاه را شروع کنید. اینها اقدامات چکشی و بزرگتری هستند که موتور تغییر را روشن میکنند.
عدم کافی بودن برای اهداف بزرگ و فوری:
نقد: برای برخی اهداف که نیاز به سرعت و تعهد بالا دارند، اتکا به تغییرات یک درصدی ممکن است کافی نباشد یا حتی کند باشد.
مثال: اگر شما در حال آماده شدن برای یک ماراتن در سه ماه آینده هستید و قبلاً هیچ ورزشی نکردهاید، اضافه کردن ۱ درصد تمرین روزانه شما را به خط پایان نمیرساند.
شما نیاز به یک برنامه تمرینی فشرده و متعهدانه دارید که شامل ساعتها دویدن در هفته باشد، نه فقط چند دقیقه اضافه. اینجا نیاز به یک "عادت چکشی" از نوع تمرینات سنگین و هدفمند دارید.
غفلت از "انگیزه اولیه" و "تعهد شدید":
نقد: در حالی که عادتهای اتمی به پایداری کمک میکنند، اما ممکن است عامل اولیه "انگیزه شدید" یا "تعهد عمیق" را که افراد را به سمت شروع یک کار بزرگ سوق میدهد، نادیده بگیرند. گاهی اوقات، یک چالش بزرگ و یک تعهد آشکار میتواند انگیزه بسیار قویتری برای شروع و ادامه باشد.
مثال: چالشهایی مثل "۷۵ روز سخت" (75 Hard Challenge) یا "۱۰۰ روز کدنویسی" (100 Days of Code) بر همین اساس طراحی شدهاند. اینها عادتهای اتمی نیستند؛ بلکه اقدامات بزرگ، فشرده و هدفمندی هستند که نیاز به تعهد بالایی دارند و نتایج سریعی هم به همراه میآورند.
ریسک ماندن در تصویر کوچک :
نقد: گاهی اوقات تمرکز بیش از حد بر بهینهسازیهای کوچک و یک درصدی، ما را از تصویر بزرگتر و اقدامات واقعاً مؤثر غافل میکند. ممکن است درگیر بهبود یک درصد از کاری شویم که اصلاً در اولویت نیست.
مثال: شما ساعتها وقت صرف میکنید که مثلاً سرعت تایپ خود را یک درصد بهتر کنید، در حالی که مشکل اصلی در کار شما این است که اصلاً نمیدانید چه چیزی را تایپ کنید! گاهی اوقات لازم است به عقب برگردیم و یک اقدام بزرگ و استراتژیک بگیریم (مثلاً تعریف پروژههای بهتر) تا اینکه روی جزئیات کوچک تمرکز کنیم.
در مقابل رویکرد "عادتهای اتمی" که بر خرد کردن کارها به کوچکترین واحدهای ممکن و خودکارسازی آنها تمرکز دارد، ایده "عادتهای چکشی" را مطرح میکنیم:
عادتهای چکشی به اقدامات بزرگ، هدفمند و فشردهای اطلاق میشوند که با تعهد و استمرار بالا، تغییرات سریع و قابل توجهی را در زندگی ایجاد میکنند. این عادتها لزوماً "ریز" نیستند، بلکه نیازمند سرمایهگذاری زمانی، انرژی و اراده قابل توجهی در یک بازه زمانی مشخص هستند.
ویژگیهای عادتهای چکشی:
هدفمند و مشخص: این عادتها معمولاً برای رسیدن به یک هدف بزرگ و واضح طراحی شدهاند.
نیازمند تعهد بالا: به دلیل بزرگی و شدت، نیاز به اراده و نظم بالایی دارند.
ایجاد تغییرات سریعتر: پتانسیل ایجاد نتایج و تحولات قابل توجه در یک بازه زمانی نسبتاً کوتاه را دارند.
شکستن الگوهای قدیمی: گاهی اوقات برای خلاص شدن از عادتهای بد ریشهدار، به یک شوک و تغییر بزرگ نیاز داریم.
ایجاد اعتماد به نفس: موفقیت در یک چالش بزرگ و فشرده، میتواند اعتماد به نفس فوقالعادهای برای ادامه مسیر به شما بدهد.
مثال بارز: چالش ۷۵ روز سخت (75 Hard Challenge)
یکی از بهترین نمونههای یک عادت چکشی، چالش 75 Hard است که توسط اندی فریسل (Andy Frisella) طراحی شده. این یک برنامه تناسب اندام و توسعه ذهنی ۷۵ روزه است که شامل این موارد میشود:
دو جلسه تمرین روزانه ۴۵ دقیقهای (یکی در فضای باز).
رژیم غذایی سخت و بدون تقلب.
نوشیدن حدود ۴ لیتر آب در روز.
خواندن ۱۰ صفحه از یک کتاب غیرداستانی توسعه فردی.
گرفتن عکس پیشرفت روزانه.
عدم مصرف الکل و غذای ناسالم.
چرا 75 Hard یک عادت چکشی است و نه اتمی؟
شدت بالا: این چالش ۱ درصد بهتر شدن نیست؛ بلکه یک تغییر بزرگ و شدید در سبک زندگی است.
تعهد بیوقفه: حتی یک روز عدم رعایت منجر به شروع مجدد چالش از روز اول میشود. این یک سیستم "همه یا هیچ" است که تعهد شما را به چالش میکشد.
هدف بزرگ: هدف نهایی تنها تناسب اندام نیست، بلکه ساختن قدرت ذهنی، نظم و اعتماد به نفس است.
نتایج سریع و محسوس: افرادی که این چالش را با موفقیت به پایان میرسانند، معمولاً تغییرات فیزیکی و ذهنی قابل توجهی را تجربه میکنند.
سایر مثالها برای عادتهای چکشی:
چالشهای برنامهنویسی مثل "۱۰۰ روز کدنویسی": هر روز برای ۱۰۰ روز کد بنویسید، بدون وقفه.
پروژههای "فشرده": مثل نوشتن یک کتاب در یک ماه (NaNoWriMo) یا راهاندازی یک وبسایت در یک هفته.
تمرینات نظامی یا بوتکمپهای فشرده: که برای تغییرات سریع در آمادگی جسمانی و نظم طراحی شدهاند.
نکته مهم اینجاست که "عادتهای اتمی" و "عادتهای چکشی" لزوماً متضاد نیستند، بلکه مکمل یکدیگرند.
عادتهای چکشی میتوانند به شما یک شروع قدرتمند بدهند، شما را از رکود خارج کنند، و نتایج اولیه قابل توجهی ایجاد کنند که به شما انگیزه میدهند. آنها میتوانند موتور اولیه تغییر را روشن کنند و شما را وادار به شکستن الگوهای قدیمی کنند.
عادتهای اتمی سپس برای پایداری و نگهداری این تغییرات در بلندمدت وارد عمل میشوند. بعد از یک دوره فشرده "عادت چکشی"، میتوانید آن تغییرات بزرگ را به عادتهای کوچکتر و قابل مدیریتتر تبدیل کنید تا در بلندمدت پایدار بمانند.
مثال: شما چالش ۷۵ روز سخت را با موفقیت به پایان میرسانید (عادت چکشی). حالا که به نظم در ورزش و رژیم غذایی عادت کردهاید، میتوانید این نظم را با ایجاد عادتهای اتمی کوچکتر (مثل ۵ دقیقه کشش صبحگاهی، یا آماده کردن غذای سالم برای روز بعد) حفظ کنید و آن را به بخش جداییناپذیری از زندگیتان تبدیل کنید.
همانطور که یک نجار برای هر کاری ابزار مناسب خودش را دارد، ما هم باید برای اهداف مختلفمان، رویکردهای مناسبی را انتخاب کنیم:
برای تغییرات تدریجی، بهبودهای مستمر، و پایداری بلندمدت: عادتهای اتمی فوقالعادهاند.
برای شروعهای قوی، شکستن رکود، اهداف بزرگ و فوری، و ایجاد تحولات سریع: عادتهای چکشی میتوانند بسیار مؤثر باشند.
گاهی اوقات لازم است با یک ضربه چکشی محکم شروع کنیم تا دیوار مقاومت را بشکنیم، و سپس با تغییرات اتمی و پیوسته، آن مسیر را پایدار نگه داریم و به سمت موفقیتهای بزرگتر حرکت کنیم.
