مرغداری در ایران از گذشته تا امروز یکی از مشاغل پر طرفدار در ایران بوده است. به علت خشکسالی های متعدد در کشور و افزایش مناطق بیابانی کشاورزی در فضاهای بسته مانند گلخانه و مرغداری در بسیاری از شهرهای ایران گسترش یافته است. در اینجا میخواهیم به کار مرغداری به عنوان یکی از فرصت های شغلی که تقریبا میتوان با هر میزان سرمایه آن را راه اندازی کرد بپردازیم. صنعت طیور در زمینه های مختلف پرورش مرغ گوشتی، مرغ تخمگذار و سایر ماکیان را با هم مقایسه میکنیم و نیازهای ورود به این صنعت را با هم مرور میکنیم. همچنین به مسایل و نکات فنی درست در خصوص طراحی، ساخت و تجهیز سالن های مرغداری به شکل ویژه تری بپردایم.
مرغداری به دو دسته کلی مرغ گوشتی و مرغ تخمکذار تقسیم بندی میشود. این دو مدل مرغداری در ایران تعداد و تراکم راحتتری دارد. مرغداری مرغ مادر نیز که با هدف تولید تخم مرغ های نطفه دار صورت میگیرد یکی از دیگر انواع پرورش مرغ گوشتی میباشد که در اینجا مورد بحث ما نیست. در این مطلب تصمیم بر آ« داریم مطالبی عمومی برای افرادی که آشنایی کمی با صنعت طیور دارند عرضه کنیم. بنابر این پرورش مرغ اجداد، مرغ مادر و سایر ماکیان را در مطالب دیگر خواهیم داشت.
مرغ گوشتی یکی از رایجترین انواع پرورش های طیور میباشد که در ایران گستردگی بیشتری نسبت به سایر پرورش های طیور دارد. پرورش مرغ گوشتی به دو صورت صنعتی و خانگی قابل انجام است. ظرفیت های بالاتر از 10 هزار قطعه مرغ را به عنوان پرورش صنعتی میدانیم و پرورش های پایین تر از این را پرورش های غیر صنعتی یا خانگی مینامیم. مرغ گوشتی به طور کلی بواسطه اصلاحات ژنتیکی که انجام گرفته در مدت زمان حدود 42 روز به وزن بالغ بالای 2.5 کیلوگرم میرسند. این مورد در مرغ های غیر اصلاح نژاد شده بسیار متفاوت است. به صورتیکه که مرغ های معمولی در عرض 2 سال تقریبا به وزن 2 کیلوگرم بالغ میرسند. این تغییرات موجب شده که احتیاجات رشد این حیوانات از حساسیت بالاتری برخوردار باشد. در مرغداری ها سعی میکنیم حدالامکان محیطی مناسب رشد این پرندگان اصلاح نژاد شده را فراهم آوریم که در کوتاه ترین زمان ممکن آنها را به بازار عرضه کنیم.
در پروسه ساخت و تجهیز سالن مرغداری همواره باید این نکته را در نظر داشته باشیم که از اصول فنی مهندسی روز استفاده کنیم. توجه به مسائل مرتبط با بهینه سازی مصرف سوخت و انرژی در سالن های مرغداری میتواند در طولانی مدت تاثیرات زیادی به درامد زایی فارم ها بگذارد. در بعد مسائل مرتبط با تجهیزات مرغداری میتوان لیست زیر از لوازم را اصلی ترین نیازهای راه اندازی مرغداری دانست:
- آبخوری ها و دانخوری های اتومات
- سیستم های گرمایش مبتنی بر سوخت های فسیلی گاز یا گازوئیل
- لوازم مرتبط با تهویه مرغداری مانند هواکش ها، اینلت ها و ...
- سیستم های سرمایش مرغداری مانند پد کولینگ
- سیستم های تهیه و توزیع خوراک از انبار
مرغ تخمگذار با هدف تولید تخم مرغ نگهداری میشوند. همانند مرغ های اصلاح نژاد شده ی گوشتی، این مرغ ها نیز برای تولید تخم مرغ دستخوش تغییرات ژنتیکی شده اند. همین عامل باعث شده است که میزان و میانگین بالای تولید در فارم را در این مرغ ها شاهد باشیم. به طور مثال مرغ های صنعتی امروز با میانگین تولید 90 درصد میباشند. یعنی در طول یکسال بالغ بر 330 عدد تخم مرغ از هر یک از این مرغ ها تولید خواهیم داشت. بدیهیست این موارد ممکن نیست مگر اینکه از شرایط استاندارد و مناسب ویژگی های این دسته از طیور استفاده کنیم.
از اصلی ترین تجهیزات مورد مصرف در فارم های مرغ تخمگذار میتوان به قفس های نگهداری و جمع آوری مرغ تخمگذار اشاره کرد.
سایر تجهیزات مانند گرمایشی ها و سرمایشی ها و... تفاوت چندانی ندارند. در قفس های نگهداری مرغ تخم گذار در ظرفیت های پایین و خانگی از قفس های منبری استفاده میشود. در این نوع از قفس ها ما شاهد تخلیه اتومات کود و جمع آوری اتومات کود نمیباشیم. در عوض از نظر هزینه و قیمت تفاوت نزدیک به یک سوم با قفس های اتومات را در این موارد شاهد هستیم.
اما قفس های اتومات که اصطلاحا به آنها قفس باتری نیز میگویند توانایی آن را دارد که در هر لحظه میزان کود زیر پای مرغ را به خوبی از سالن خارج کند. این موضوع تاثیر چشمگیری بر سلامت طیور داشته و ریسک ابتلا به بیماری های مختلف را در آنها به شکل قابل توجهی کاهش میدهد.
در خصوص برآورد درآمد مرغداری به موارد زیادی باید دقت کرد. به طور کلی هر اندازه هزینه های پرورش را در سالن مرغداری کاهش دهیم میتوان سودآوری مرغداری را به شکل قابل توجهی بهبود بخشیم. در کنار تمام هزینه های اولیه و جاری مرغداری توجه به مسائل ضریب تبدیل اهمیت بالاتری دارد. ضریب تبدیل را خیلی راحت میتوان به اینگونه تعریف کرد:
در ازای چه میزان مصرف خوراک چه میزان تولید تخم مرغ یا گوشت در مرغداری داریم. بحث ضریب تبدیل از آنجایی اهمتی بالایی دارد چرا که هزینه های مرتبط با خوراک در سالن های مرغداری را میتوان تا 70 درصد هزینه های همیشگی آن دانست. بنابراین کاهش ضریب تبدیل مستقیما باعث افزایش سودآوری مرغداری میشود.
در کنار محصولات اصلی تولیدی در مرغداری ها میتوان به سایر محصولات جانبی نیز اشاره کرد. مثل فروش کود حاصل از پرورش مرغ، فروش خوراک آماده و مازاد تهیه شده در مرغداری و ...
در خصوص سرمایه مورد نیاز در خصوص راه اندازی سالن مرغداری سه مورد را در نظر میگیریم. سرمایه مورد نیاز زمین مرغداری، سرمایه مورد نیاز ساخت و تجهیز مرغداری و سرمایه مورد نیاز بهره برداری و شروع مرغداری که هر کدام را بطور خلاصه توضیح میدهیم.
در خصوص زمین مرغداری همانطور که احتمالا میدانید هر زمینی مناسب کار مرغداری نیست. استانداردهایی نظام کشاورزی و دامپزشکی کشور دارند که در خصوص تهیه زمین مرغداری باید به آنها توجه کرد. مانند دوری یا نزدیکی با سایر فارم ها، فاصله مجاز تا منطقه شهری، استانداردهای کیفیت آب و وضعیت انشعابات ماند برق و گاز، تراکم مناسب در منطقه مورد نظر و سایر موارد. در خصوص زمین مرغداری علاوه بر شرایط بالا باید به موقعیت و ارزش زمین در هر منطقه نیز اشاره کرد. در برخی نقاط ایران مانند شمال کشور ارزش زمین ها به مراتب بالاست. لذا در این مناطق ما به دنبال استفاده از حداکثر ظرفیت قابل پرورش در زمین خواهیم بود. در خصوص ساخت و تجهیز سالن مرغداری نیزباید عنوان کنیم که در تاریخ امروز که مشغول نگارش این مطلب هستم (اردیبهشت 1403) میتوان با سرمایه نزدیک به 500 میلیون تومان شروع به کار مرغداری در ابعاد خانگی کرد. اما حداقل پرورش صنعتی 10 هزار قطعه مرغ گوشتی سرمایه ای نزدیک به 1.5 میلیارد تومان برای ساخت سوله و تجهیز آن احتیاج است. در خصوص سرمایه مورد نیاز مرغ تخمگذار با توجه به انواع امکانات مختلفی که وجود دارد میتوان با سرمایه های مختلفی اقدام به راه اندازی مرغداری نمود که جهت راهنمایی دقیقتر توصیه میکنیم از مشاوران متخصص در این حوزه پرسو جو نمایید.
در مورد بهره برداری سالن مرغداری باید توجه داشته باشید که بیشتر هزینه های مربوط به تهیه جوجه و تامین خوراک خواهد بود. در تاریخ امروز هر قطعه جوجه یکروزه گوشتی نزدیک به 30 هزارتومان است و هر مرغ آماده تخمگذاری نزدیک به 150 هزارتومان میباشد. قیمت هر کیلو خوراک نیز نزدیک به 34 هزارتومان است که در این زمینه میتوانید از دان آماده استفاده نمایید یا با تهیه نهاده های اصلی فراوری خوراک را در مرغداری انجام دهید که در این صورت قیمت تمام شده هر کیلو دان ارزان تر خواهد بود.
در این مطلب سعی شد به صورت خیلی کلی به موارد مربوط به پرورش مرغ گوشتی و تخمگذار بپردازیم. قطعا برای راه اندازی و سرمایه گذاری در مرغداری نیاز به اطلاعات دقیقتر است تا بتوان توسط آن برنامه مناسبی با توجه به سرمایه و امکانات خود فراهم کنید. با استفاده از مشاوره تخصصی راه اندازی مرغداری میتوانید ریسک شروع این کار را به حد قابل توجهی کاهش دهید.
چنانچه سوال یا نکته ی پر ابهامی وجود دارد در بخش نظرات با ما درمیان گذارید.
