مدیریت عملیات، فرآیند خلق ارزش از طریق تولید یک محصولِ منطبق بر خواست و نیاز مشتری و تعیین این موارد است که محصول چه چیزی باشد، چگونه باشد و کی، کجا و چگونه عرضه شود. این فرآیند که از طراحی محصول تا عرضه ی آن و در بسیاری از موارد، خدمات پس از فروش محصول را شامل می شود، نیازمند کاربرد موثر مفاهیم، ابزار و تکنیک هایی است که در مدیریت عملیات مورد بحث قرار می گیرد.
ذکر این نکته ضروری است که در دنیای امروز، کارا بودن فرآیند تولید و به کار گرفتن بهترین روش، به تنهایی مزیت رقابتی پایدار ایجاد نمی کند و این جاست که اهمیت و نقش استراتژی در مدیریت عملیات پررنگ می شود. استراتژی، اتخاذ تصمیماتی منحصربه فرد است، به گونه ای که هدف سازمان علاوه بر حفظ جایگاه، دستیابی به جایگاهی متمایز باشد. در همین راستا، انجام کارهایی متفاوت و نه فقط بهتر انجام دادن همان کارهای قبل، در کنار استفاده ی بهتر از داشته های فعلی به جای یافتن داشته هایی جدید که نیازمند نگاهی نو و استفاده از ابزارهای نوین مانند Data Analysis و AI است، از جمله مواردی است که در مدیریت عملیات در عصر پیشرو حائز اهمیت است.
1. طراحی کالاها و خدمات: طراحی محصول، در تعیین هزینه، کیفیت، پایداری و منابع انسانی نقش ایفا میکند.
2. مدیریت کیفیت: تعیین انتظارات مشتریان از کیفیت و ایجاد سیاستها و روشهایی برای تضمین آن.
3. طراحی فرآیند: تعیین روش تولید یک کالا یا خدمت، در این راستا تعهد به فناوری خاص، کیفیت، منابع انسانی و سرمایهگذاری اهمیت دارد.
4. استراتژی مکانیابی: نزدیکی به مشتریان، تأمینکنندگان و استعدادها و در نظر گرفتن هزینهها، زیرساختها، لجستیک و قوانین دولتی
5. مدیریت زنجیره تأمین: یکپارچهسازی زنجیره تأمین با استراتژی شرکت و تعیین خریدها، تأمینکنندگان و شرایط قرارداد.
6. مدیریت موجودی: تصمیمگیری درباره سفارشدهی و نگهداری موجودی و بهینهسازی آن با در نظر گرفتن رضایت مشتری، ظرفیت تأمینکنندگان و برنامههای تولید.
7. برنامهریزی و زمانبندی: تعیین و اجرای برنامههای زمانی کوتاهمدت و میانمدت.
8. نگهداری و تعمیرات: حفظ یک فرآیند پایدار و قابلاعتماد.
نکته ی مهم در مدیریت عملیات این است که رابطه ی میان استراتژی و مدیریت عملیات، رابطه ای دوسویه است. همان گونه که مدیریت عملیات سازمان باید در راستای استراتژی آن باشد، فعالیت های بخش مدیریت عملیات نیز در تعیین استراتژی های سازمان نقش ایفا می کنند.
مدیریت عملیات به سه حوزه ی اصلی استراتژی کمک میکند:
مدیریت عملیات یکی از کلیدیترین رشتهها در مدیریت سازمانهاست که با بهینهسازی فرآیندها، کاهش هزینهها و افزایش کیفیت، بهبود کارایی و اثربخشی سازمانها را به دنبال دارد. سازمانهایی که از مدیران عملیات کمک میگیرند با قدرت بیشتری به بازارهای جدید قدم میگذارند و تلاش میکنند با ایجاد مزیت رقابتی، مشتریان جدید جذب کنند؛ بهبیانی دیگر، این سازمانها میتوانند در کنار کاهش هزینههای تولید، میزان فروش خود را افزایش دهند و درنتیجه، به سودی دوچندان دست پیدا کنند.
منابع :
Jay Heizer, Barry Render, and Chuck Munson, Operations Management: Sustainability and Supply Chain Management, 13th edition, Pearson Education, 2020
Porter, M.E., 1996. What is strategy?
کافه تدریس - مدیریت عملیات
