آلیاژ استیل 304 ترکیبی از آهن و کربن به شمار میآید که در دسته استیلها و بهویژه در سری 300 جای دارد. ورق
استیل 304 به عنوان یکی از پرکاربردترین آلیاژها در صنعت شناخته میشود. این نوع ورق، آلیاژی ضد زنگ است که به گروه فولادهای زنگ نزن آستنیتی کروم-نیکل تعلق دارد و به نام استیل 8-18 نیز معروف است. استیل 304 به دلیل ویژگیهای خاص خود، شامل مقاومت بالا در برابر زنگزدگی و خوردگی، در بسیاری از کاربردها از جمله صنایع غذایی، پزشکی و ساختمانی استفاده میشود. این آلیاژ علاوه بر استحکام، قابلیت شکلپذیری خوبی دارد که آن را برای ساخت قطعات و محصولات مختلف بسیار مناسب میسازد. به طور کلی، ورق استیل 304 به عنوان یک انتخاب مطمئن در پروژههای صنعتی و تجاری شناخته میشود.
ورق زنگ نزن 316 یکی از انواع ورقهای آلیاژی استنلس استیل یا فولاد ضد زنگ محسوب میشود. در استاندارد آلمانی DIN، این نوع فولاد با شماره 1.4401 شناخته میشود و دارای مشخصه X5CrNiMo17-12-2 است. این ورق به دلیل ویژگیهای خاص خود، به نام ورق استیل نگیر 316 نیز معروف است، چرا که هیچ خاصیت مغناطیسی ندارد و آهنربا نمیتواند آن را جذب کند. ورق زنگ نزن 316 به عنوان یک ماده بسیار مقاوم در برابر خوردگی شناخته میشود و به همین دلیل در صنایع مختلف از جمله ساخت تجهیزات دریایی، مواد غذایی و دارویی کاربرد فراوانی دارد. این نوع ورق به دلیل ترکیب خاصی که دارد، میتواند در محیطهای سخت و خورنده دوام بیاورد و به همین دلیل انتخاب مناسبی برای پروژههای حساس به شمار میرود. با توجه به این ویژگیها، ورق 316 به عنوان یکی از بهترین گزینهها برای کارهای صنعتی و ساختوساز در شرایط دشوار به حساب میآید.
این دو گرید از خانواده استنلس استیلهای آستنیتی هستند و در بسیاری از صنایع بهطور گستردهای مورد استفاده قرار میگیرند. اما تفاوتهای شیمیایی این دو گرید، باعث ایجاد اختلافات مهمی در ویژگیهای آنها از جمله مقاومت به خوردگی، عملکرد در شرایط خاص و قیمت میشود. در مورد ترکیب شیمیایی، گرید 304 دارای 18 تا 20 درصد کروم و 8 تا 10.5 درصد نیکل است و معمولاً مقدار مولیبدن در آن ناچیز است. همچنین، این گرید دارای کربن نسبتاً پایینی است، اما ورژن Low Carbon آن با کربن کمتر از 0.08 درصد برای جلوگیری از حساسشدن نیز موجود است. از سوی دیگر، گرید 316 شامل 16 تا 18 درصد کروم، 10 تا 14 درصد نیکل و 2 تا 3 درصد مولیبدن است. وجود مولیبدن در 316 باعث افزایش مقاومت در برابر خوردگی ناشی از کلریدها و پیتینگ میشود. همچنین، ورژن 316L با کربن پایینتر (حداکثر 0.03%) برای جوشکاری مناسبتر است. از نظر مقاومت به خوردگی، گرید 304 در محیطهای غیرکلریدی و عمومی عملکرد خوبی دارد و انتخاب اصلی برای تجهیزات آشپزخانه و سازههای داخلی است. در مقابل، گرید 316 با وجود مولیبدن، عملکرد بهتری در برابر خوردگی در محیطهای کلریدی (مانند آب دریا) دارد و کمتر در معرض پیتینگ و خوردگی درزها قرار میگیرد. به عبارت دیگر، اگر در محیطهای کلردار یا دریایی کار میکنید، استفاده از 316 یا 316L انتخاب بهتری است. پیتینگ یکی از مشکلات رایج در استنلس استیلها در حضور کلریدهاست. در این زمینه، وجود مولیبدن در 316 به طرز قابل توجهی مقاومت در برابر پیتینگ را افزایش میدهد. به ویژه در شرایط سرد و در مدت زمان کوتاه، 316 کمتر مستعد تشکیل حفرههای خوردگی است. نسخههای 316L به دلیل کربن پایینتر، بهویژه در جوشکاری، گزینههای بهتری هستند. از لحاظ خواص مکانیکی، هر دو گرید مشابه هستند و استحکام کشش آنها معمولاً در محدوده چند صد مگاپاسکال قرار دارد. همچنین، هر دو گرید قابلیت عملیات حرارتی نرم و فرمدهی خوبی دارند. وجود مولیبدن در 316 باعث افزایش استحکام و مقاومت در برابر خوردگی میشود، اما از نظر شکلپذیری تفاوت عمدهای بین این دو گرید وجود ندارد. نسخههای L مانند 304L و 316L برای ماشینکاری و جوشکاری به دلیل جلوگیری از رسوب کاربیدها، مناسبتر هستند. هر دو گرید به خوبی قابلیت جوشکاری و فرمدهی دارند. برای جلوگیری از حساسشدن هنگام جوشکاری، استفاده از نسخههای کم کربن مانند 304L و 316L توصیه میشود. در عمل، 304 معمولاً نرمتر به نظر میرسد و 316 به دلیل وجود مولیبدن کمی سختتر است، اما این تفاوت در کار عملی مشهود نیست. جوشکاری با الکترودهای مناسب (مانند E308 برای 304 و E316 برای 316) معمولاً مؤثر واقع میشود. در زمینه کاربرد، گرید 304 بیشتر در تجهیزات آشپزخانه، سینکها، و مکانهایی که در معرض کلرید نیستند، استفاده میشود. در حالی که گرید 316 در محیطهای دریایی و کلردار، صنایع شیمیایی و دارویی، و تجهیزات خارجی که نیاز به مقاومت بالا در برابر خوردگی دارند، کاربرد دارد. در پروژههای خارجی و در مناطق با نمک زیاد، استفاده از 316 یا 316L توصیه میشود. در نهایت، قیمت گرید 316 معمولاً بالاتر از 304 است به دلیل وجود مولیبدن، بنابراین برای کاربردهای عمومی، گرید 304 انتخاب اقتصادیتری است. اما در محیطهای کلریدی یا دریایی، استفاده از 316 یا 316L به دلیل مقاومت بالاتر آنها پیشنهاد میشود. نکات کلیدی در انتخاب شامل بررسی محیط مصرف، هدف اقتصادی، نیاز به جوشکاری و حساسشدن، و نیاز به نگهداری و تمیزکاری است. برای محیطهایی که در معرض کلرید یا دریا قرار دارند، 316 یا 316L انتخاب مناسبی است، در حالی که برای محیطهای غیرخورنده و عمومی، 304 گزینهای اقتصادی به شمار میآید. در نهایت، انتخاب بین این دو گرید باید بر اساس شرایط محیطی، نیاز به مقاومت در برابر خوردگی، بودجه و نوع فرآیند ساخت انجام شود.
