ضوابط ساخت پله گرد پله گرد در مقررات ملی ساختمان مبحث سوم:
طبق بند ۳- ۱- ۱، تعاریف، پلکان خارجی پلکانی است که حداقل از یک طرف در ارتباط مستقیم با فضای آزاد باشد. و راه پله، بخشی از مجموعه راه خروجی شامل تعدادی پله یا سکو که در مجموع رفت و آمد از یک طبقه به طبقه دیگر را بدون تداخل و برخورد با مانع امکان پذیر می کند.
۳- ۱- ۴- ۴- ۱: تمام راه پله ها و پلکان هایی که در راه خروج واقع شوند، چه در داخل و چه در خارج بنا، به استثنای پله های واقع در راهروهای دسترسی به ردیف صندلی های در تصرف های تجمعی -که تابع ضوابط خاص خود هستند- باید با ضوابط این بخش مطابقت داشته باشند.
۳- ۱- ۴- ۴- ۲: تمام پلکان هایی که در راه خروج واقع شوند باید دارای ساختاری پایدار و ثابت باشند. عرض راه پله ها و پاگردها نباید در هیچ قسمت از طول مسیر کاهش یابد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۳: پاخور تمام پله ها باید از یک جنس و با یک نوع پرداخت بوده و تمام تدابیر لازم به منظور ممانعت از لغزندگی بر روی سطح آنها اتخاذ گردد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۴: هر راه پله باید دست کم ۱۱۰ سانتی متر عرض مفید داشته باشد، مگر آنکه مجموع تعداد متصرفان تمام طبقات استفاده کننده از راه پله کتر از ۵۰ نفر باشد که در آن صورت عرض مفید می تواند به حداقل ۹۰ سانتی متر کاهش داده شود. همچنین هر راه پله باید دست کم ۲۰۵ سانتی متر تا سقف بالای خود ارتفاع داشته و بین هر دو پاگرد متوالی آن، حداکثر فاصلهی قائم ۳۷۰ سانتی متر باشد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۵: ارتفاع هر پله حداکثر ۱۸ و حداقل ۱۰ سانتی متر خواهد بود و هر کف پله باید حداقل ۲۸ سانتی متر و حداکثر ۲ درصد شیب داشته باشد. حداکثر اختلاف یا رواداری مجاز بین اندازه های هر دو کف یا هر دو ارتفاع متوالی، ۲/۱ (یک دوم) سانتی متر و در مورد تمام پله های واقع بین دو پاگرد متوالی مجموعا ۱ سانتی متر خواهد بود. در مواردی که پله ای به سطح شیبدار، مانند کف پیاده رو منتهی شود، اختلاف ارتفاع مجاز بین دو سر آن حداکثر ۸ سانتی متر به ازای هر متر طول پله خواهد بود.
۳- ۱- ۴- ۴- ۶: طرح و استفاده از پله های قوسی (گرد) در راه های خروج در صورتی مجاز است که حداقل اندازه کف (پاخور) هر پله در فاصله ۳۰ سانتی متری از باریک ترین قسمت، ۲۸ سانتی متر بوده و اندازه شعاع قوس کوچکتر پله از ۲ برابر عرض آن کمتر نباشد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۷: استفاده از پله های مارپیچ در راه های خروج برای حداکثر ۵ نفر مجاز خواهد بود، مشروط به آنکه با رعایت ضوابط زیر طرح شوند:
الف) عرض مفید پله از ۶۵ سانتی متر کمتر نباشد.
ب) ارتفاع هر پله از ۲۴ سانتی متر بیشتر نباشد.
ج) ارتفاع مفید روی پله (قد راه پله) از ۲۰۰ سانتی متر نباشد.
د) اندازه کف (پاخور) هر پله، در فاصله ۳۰ سانتی متری از باریکترین قسمت پله، حداقل ۲۰ سانتی متر باشد.
ه) تمام کف پله ها یک شکل و یک اندازه باشد.
۳- ۱- ۴- ۴- ۸: پلکان های واقع در راه خروج با شیب بیش از ۱ به ۱۵ باید در هر دو طرف دارای نرده دست انداز باشند. همچنین پلکان های عریض باید به ازای هر ۷۵ سانتی متر از عرض مفید خود، دست کم در یک سمت نرده دست انداز داشته باشند. استثنائا پلکان های واقع در خانه های یک یا دو خانواری و سایر واحدهای مسکونی کوچک میتوانند فقط در یک سمت نرده داشته باشند.
۳- ۱- ۴- ۴- ۹: تمام پلکان های داخلی و خارجی بنا، چنانچه بعنوان خروج مورد استفاده قرار گیرند، باید مطابق ضوابط مندرج در بند ۳- ۱- ۳- ۳- ۳ دوربندی و از سایر بخش ها مجزا شوند و با ضوابط مندرج در بند ۳- ۱- ۳- ۳ مطابقت داشته باشند.
۳- ۱- ۴- ۵- ۱: بر اساس ضوابط این دستورالعمل، پله های فرار، اعتباری بعنوان خروج اصولی ندارند و لذا استفاده از آنها در ساختمان هایی که از این پس ساخته شوند، به منظور جایگزینی با خروج های معتبر (درگاه خروج، گذرگاه خروج، پلکان خروج و غیره)، مجاز نخواهد بود.
۳- ۱- ۷- ۲: پلکان های طرح قیچی چنانچه با ساختار غیر سوختنی ۲ ساعت مقاوم حریق دوربندی و از یکدیگر جدا شوند، استثنائا می توانند بعنوان خروج های مجزا مورد استفاده قرار گیرند، که در این موارد ایجاد هر گونه روزنه ی نفوذی یا بزشوی ارتباطی بین دور بندها، حتی به صورت محافظت شده، مجاز نخواهد بود.
ضوابط اختصاصی راه های خروج در تصرف های مسکونی
۳- ۱- ۱۰- ۱- ۷ : طول راه تخلیه خروج (در هتل ها و خوابگاه ها)، از انتهای دور بند پلکان خروج تا معبر عمومی نباید از ۳۰ متر بیشتر باشد.
۳- ۱- ۱۰- ۲- ۲: در درون واحدهای مسکونی، استفاده از پله های قوسی با رعایت مفاد مندرج در بند ۳- ۱- ۴- ۳- ۴ و استفاده از پله های مارپیچ با رعایت مفاد بند ۳- ۱- ۴- ۳- ۵، مجاز خواهد بود.
۳- ۱- ۱۰- ۲- ۳: هر واحد مسکونی باید دست کم به دو خروج مجزا و دور از هم دسترسی داشته باشد، مگر در موارد مشخص شده در بند ۳- ۱- ۱۰- ۲- ۴ یا ۳- ۱- ۱۰- ۲- ۵ که استثنائا دسترسی به یک خروج، مجاز شمرده شده است.
۳- ۱- ۱۰- ۲- ۴- ب: واحد مسکونی، مستقیما به یک مستقیما به یک پلکان خارجی مطابق بند ۳- ۱- ۴- ۴ که حداکثر به دو واحد مسکونی واقع در یک طبقه اختصاص دارد، دسترسی داشته باشد.
۳- ۱- ۱۰- ۲- ۴- ج: واحد مسکونی، دارای یک پلکان مختص به خود بوده که با موانع ۱ ساعت مقاوم حریق و بدون بازشو از دیگر بخش ها جدا شده باشد.
۳- ۱- ۱۰- ۲- ۵: هر بنای آپارتمانی با حداکثر ۵ طبقه بالاتر از همکف، به ارتفاع حداکثر ۱۸ متر، با حداکثر ۴ واحد مسکونی در هر طبقه به شرط تطبیق با ضوابط زیر، استثنائا می تواند فقط یک پلکان خروج داشته باشد:
الف) پلکان خروج توسط موانع حریق با حداقل ۱ ساعت مقاومت، کاملا دوربندی شده باشد و درهای حریق خود بسته شو با نرخ ۱ ساعت محافظت حریق، تمام بازشوهای واقع بین دوربند پلکان و آن بنا را محافظت کنند.
ب) پلکان خروج، بیش از نیم طبقه پایین تر از تراز تخلیه خروج ادامه نداشته باشد.
ج) راهروهایی که بعنوان دسترس خروج مورد استفاده واقع می شوند، حداقل ۱ ساعت مقاومت حریق داشته باشند.
د) فاصله عبوری بین در ورودی هر واحد مسکونی تا پلکان خروج، از ۱۰ متر بیشتر نباشد.
ه) ساختارهای افقی و قائم جدا کننده واحدهای مسکونی، حداقل ۴/۳ (سه چهارم) ساعت نرخ مقاومت حریق باشد.
۳- ۱- ۱۰- ۳- ۲: پلکان های داخلی باید به کمک دیوارهای با مقاومت در برابر حریق ۲۰ دقیقه دوربندی شده و درهای آن مقاوم دود و خود بسته شو باشند.
۳- ۱- ۱۰- ۳- ۳: مجموع ظرفیت خروج های طبقه همکف (همتراز معبر عمومی) باید برابر ظرفیت لازم برای بار متصرف این طبقه، به اضافه مجموع ظرفیت های مقرر شده برای پلکان ها و شیبراه های منتهی به طبقه همکف در نظر گرفته شود.
بندهای مربوطه در مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان:
بند ۴- ۲- ۱۲- ۳ : راه پله ها، ورودی، راهروها، شیبراهه ها و جان پناه ها
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۱: لبه و کف پله ها و پاگردها نباید از مصالح لغزنده باشند.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۲: شعاع گردی لبه ی کف پله (نوک پله) نباید بیش از ۱۳ میلی متر باشد.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۳: در پله ی ساختمان، حداقل اندازه ی عرض کف پله ۲۸/۰ متر است. ارتفاع پله باید به میزانی باشد که مجموع اندازه کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین ۶۳/۰ تا ۶۴/۰ متر باشد.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۴: رعایت مفاد مبحث سوم مقررات ملی ساختمان در مورد راه پله و پلکان الزامی است.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۵: در ساختمان های گروه ۱ تا ۳ با تصرف مسکونی، حداقل عرض پله ی مستقیم ۹۰/۰ متر و حداقل عرض پله ای که دارای گردش یا پاگرد باشد، ۱۰/۱ متر است.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۶: در ساختمان های مسکونی گروه ۴ تا ۷ با تصرف مسکونی، حداقل عرض پله ی مستقیم ۱۰/۱ متر و حداقل عرض قفسه ی پله ای که دارای پاگرد باشد، ۴۰/۲ متر است.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۷: در ساختمان های دارای تصرف های دیگر، میزان حداقل عرض پله ی الزامی، متناسب با تعداد استفاده کنندگان تعیین می گردد. در هر صورت عرض قفسه پله های دارای پاگردی که عموم از آن استفاده کنند کمتر از ۴۰/۲ متر مجاز نیست.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۸: حداقل عرض یا شعاع پاگرد، مساوی عرض پله می باشد.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۹: حداکثر تعداد پله های بین دو پاگرد باید ۱۲ پله باشد.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۱۰: عناصر اصلی و مصالح مصرفی در پله های ساختمان، باید مطابق با مندرجات مبحث سوم و پنجم مقررات ملی ساختمان، دارای مقاومت مناسب در برابر حریق بوده و در هنگام زلزله ریزش نداشته باشند.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۱۱: استفاده از شیشه ی ایمن و غیر ریزنده در جان پناه ها و دست اندازهای دارای شیشه به هر قطع و اندازه، الزامی است.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۱۲: حداقل ارتفاع غیر سرگیر پله ها در تمام طول مسیر ۰۵/۲ متر است.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۱۳: پله های ساختمان نباید با هیچ وسیله و تجهیزاتی مانند شیر آب، جعبه ی آتش نشانی و سایر وسایل مسدود شوند، یا عرض آنها تقلیل یابد.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۱۴: در محل هایی که اختلاف سطح ها از ۷۰/۰ متر بیشتر باشد، باید به وسیله ی دست انداز یا جان پناه از احتمال سقوط افراد ممانعت شود.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۱۷: ارتفاع دست اندازهای شیبدار باید از لبه ی پله ۱۰/۱ متر باشد.
۴- ۲- ۱۲- ۳- ۱۸: فاصله ی خالی بین دو نرده ی عمودی دست انداز و جان پناه نباید بیشتر از ۱۱/۰ متر باشد. در صورت وجود نرده های تزئینی، نباید از هیچ قسمت آن کره ای به قطر بیش از ۱۱/۰ متر عبور کند.
الزامات تامین نور در فضاها (راه پله ها)
در رابطه با الزامات تامین نور در فضاها، طبق بند ۴- ۴- ۱- ۵- ۵ از مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، در مواردی که تامین نور به صورت طبیعی صورت گیرد، حداقل سطح شیشه در راه پله ها طبق جدول ۲ و حداقل ۹/۰ مترمربع به ازای هر طبقه می باشد.
طبق بند ۴- ۴- ۱- ۹- ۲: در ساختمان های گروه های ۶ و ۷ در صورت عدم امکان نورگیری راه پله ها با پنجره دیواری، علاوه بر تامین نور طبیعی از سقف راه پله، تعبیه برق اضطراری برای تامین نور مصنوعی طبق مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان الزامی است.
برای مطالعه ایده های نورپردازی راه پله می توانید به مقالات زیر مراجعه بفرمایید.
