هواساز ها در انواع مختلفی تولید میشوند که هر کدام از آن ها در زمینه متفاوتی کاربرد داره که یکی از آن ها هواساز بیمارستانی هست . با توجه به کاربرد زیادی که هر هواساز داره میتوان گفت قیمت هواساز ها بسیار مقرون به صرفه هست .
یکی از سوالاتی که در خصوص هواسازها وجود دارد این است که هواساز بیمارستانی چیست ؟ در پاسخ به این سوال می‌بایست گفت : هواساز بیمارستانی یکی از انواع هواسازها است که با عناوینی چون هواساز اتاق تمیز ، هواساز بهداشتی و یا هواساز هایژنیک شناخته می‌شود . در لاتین به هواساز بیمارستانی Hygienic air handling می گویند . از طریق هواساز بیمارستانی علاوه بر فراهم کردن جریان هوای تازه ، گرمایش و سرمایش و همچنین هوای پاک و فاقد آلودگی در اختیار کاربران قرار می‌گیرد .
در واقع این نوع از هواسازها متفاوت از هواسازهای معمولی هستند . هواسازهای بیمارستانی از قابلیت‌های چون فشار هوای مثبت و موتور بسیار قوی برخوردارند ، در ضمن ۹۹.۹۹ درصد از هوای محیط از طریق این نوع از هواسازها فیلتر می‌شود . در ساخت این نوع از هواسازها پیشرفته‌ترین حالت درز بندی بدنه مورد استفاده قرار می گیرد ، بر همین اساس هواسازهای بیمارستانی هماهنگی مناسبی با شرایط و نیازهای یک محیط درمانی دارند .
یکی از فضاهایی که بعد از وارد شدن به آن افراد ناخواسته ممکن است دچار ناراحتی و احساس خفقان شوند ، بیمارستان هامی باشد . در فضاهای بیمارستانی که فضاهای شلوغی هستند شرایط غیر قابل تحمل از طریق ادغام بوی شوینده های مختلف ، الکل ، خون ، داروها و غیره به وجود می‌آید . این شرایط ، در محیطی چون بیمارستان ، بر اثر استفاده ی کم از پنجره‌ها که معمولاً هم بسته هستند بروز می‌کند . با توجه به این موضوع بر اهمیت استفاده از سیستم‌های تهویه مطبوع در مراكز درمانی افزوده می‌شود . به طور کلی و خلاصه از سری شاخصه های دستگاه هواساز بیمارستانی می توان به مواردی چون ؛ برخورداری از کارایی مناسب در فیلتراسیون ، مدیریت بهینه تازگی هوا ، مجهز بودن به اجزای بهداشتی و سطح صاف به جهت پیش گیری از رطوبت و تکثیر میکروارگانیسم‌ها اشاره کرد .
دستگاه هواساز از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است، از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
نکته : نکته ای که در خصوص فیلتر ها می بایست به آن اشاره کرد این است که ، به جهت پوشش دهی هرچه بیشتر آلودگی‌های معلقی که در هوا وجود دارد میتوان از فیلترهای مختلف و با تعداد بیشتر استفاده کرد. به همین دلیل به طور مثال ، سیستم فیلتراسیون هواساز های که در فضاهایی چون رخت شوی خانه مورد استفاده قرار می گیرند با سیستم فیلتراسیون هواسازهایی که در بخش تنفسی استفاده می شوند کاملاً متفاوتند از یکدیگرند .
1. بدنه دستگاه هواساز به صورت کامل از جنس استیل ساخته می‌شود . به کارگیری از این متریال به جهت پیش گیری از پوسیدگی خود بدنه دستگاه هواساز صورت می‌گیرد . بدنه هواساز منبع بسیاری از آلودگی هاست به همین دلیل نه تنها این قسمت ، بلکه سایر اجزا و قطعات هواساز بیمارستانی نیز می‌بایست از فلز ضد زنگ ساخته شده و با عایقی از مواد ضد خوردگی پوشش داده شوند . نکته حائز اهمیتی که در رابطه با انتخاب نوع جنس مواد غیر فلزی می‌بایست به آن توجه داشت این است که ، این مواد نباید مستعد به وجود آوردن کلونی‌های میکروارگانیسم‌ها بر روی دستگاه باشند و در ضمن از مواد شیمیایی خطرناک و بودار نیز نباید در ساخت هیچ یک از قطعات این دستگاه استفاده شود . در واقع در طراحی و ساخت هواسازهای که در بیمارستان‌ها و اتاق‌های تمیز مورد استفاده قرار می‌گیرند رعایت این موارد از ضروریات محسوب می‌شود . زمانی که به مواردی که از آنها سخن به میان آمد توجه شود و ساخت این محصول با توجه به استانداردهایی که برای آن تعریف شده صورت بگیرد ، در قیمت تمام شده محصول تأثیر گذاشته و موجب افزایش قیمت آن می‌شود .
2. در ساخت چارچوب یا استراکچر هواساز نیز می‌بایست از مقاطع آلومینیومی استفاده شود که از طریق نوارهای پلی آمید درزبندی شده‌اند . این درزبندی اقدامی است که به جهت پیش گیری از نشتی هوا در دستگاه های هواسازها صورت می‌گیرد . اتصال مقاطع آلومینیومی با اتصالات پلی آمیدی صورت می‌گیرد و از این طریق ، چارچوب بسیار مقاوم و غیر قابل نفوذ به وجود می‌آید .
3. لازم به ذکر است بخش‌های داخلی و بدنه دستگاه هواساز نباید از گوشه های زاویه دار و تیز برخوردار باشند ؛ زیرا گوشه‌های زاویه دار موجب اجتماع آلودگی‌ها در دستگاه هواساز میشوند ؛ پس در طراحی و ساخت دستگاه‌های هواساز می‌بایست به این موضوع توجه داشت و از طراحی گوشه‌های تند و زاویه دار اجتناب نمود و گوشه ها را به صورت انحنا دار ساخت.
4. درزگیری میان بدنه و درب ها و همچنین دمپرها به جهت پیش گیری کردن از نفوذ هرگونه هوای فیلتر نشده به دستگاه هواساز صورت می‌گیرد و این فاکتور جزء الزامات به شمار می رود .
5. در ساخت کویل‌ها غالباً از متریال مس استفاده می‌شود که پره‌هایی از آلومینیوم دارند و در قسمت زیرین کویل ، سینی آلومینیومی یا استنلس استیلی که شیب ملایمی دارد قرار می گیرد. از طریق سینی آلومینیومی قطرات آب تولید شده بر روی کویل‌ها ، جمع آوری می‌شود و تخلیه آن به جهت پیش گیری از آلودگی‌ها ، از مسیر مناسبی صورت می‌گیرد . یکی از قطعات مهم در کویل ها فین ها می باشند . بر همین اساس در صورت وجود مواد شیمیایی دارای خاصیت خورندگی در هوای محیط ، نیاز است تا فین های مورد استفاده از جنس مس باشند ؛ تا به این شکل مقاومت کویل در مقابل این مواد افزایش یابد .
6. به طور کلی هواسازهای هایژنیک یا بهداشتی از ویژگی‌ها و استانداردهای خاصی برخوردار هستند . یکی از آنها ، ساخت تمامی بخش های آن به صورت کشویی می باشند ؛ به گونه ای که با ریل‌های لغزنده طراحی و تولید شده‌اند . این کار به منظور سهولت در خارج کردن بخش‌های مختلف و اجزای داخلی دستگاه هواساز ، به جهت شست و شوی آنها صورت می‌گیرد .
7. در ساختار هواسازهای بهداشتی از جمله اتاق تمیز و بیمارستانی از فن‌های سانتریفیوژی بکوارد استفاده می‌شود . این کار به جهت بالا بردن مقاومت بر سر جریان هوایی که متأثر از فشار استاتیکی بالا ، ناشی از نوع فیلترهای مورد استفاده در این دستگاه است ، صورت می‌گیرد . به عبارت ساده‌تر به علت استفاده از فیلتر های مختلف که روزنه های بسیار کوچکی برخوردار هستند ، جریان هوا به سختی از این فیلتر ها عبور می کند . به همین خاطر از فن‌های سانتریفیوژی که فرم تیغه های آن خاص بوده و موجب افزایش دبی زیادی میشوند استفاده می کنند . در خصوص فن‌های سانتریفیوژی فوروارد و بکوارد لازم به ذکر است که نوع بکوارد در مقایسه با فن فوروارد دبی بیشتری داشته و از راندمان کمتر برخوردار است .
8. لامپ‌های UVبخشی است که در ساختار هواسازهای هایژنیک در قسمت پایین کویل‌ها قرار داده می‌شود . از طریق لامپ هایUV میتوان از تجمع ، رشد و تکثیر عوامل بیماری زا ، چون باکتری ها ، قارچ ها و انگل‌ها پیش گیری کرد . به منظور عملکرد بهتر و تاثیر گذارتری بیشتر تابش لامپ‌های UV ، آن ها را متمركز بر روی کویل‌ها و سینی جمع آوری آب تخلیه ، نصب می کنند . طراحی چارچوب قرارگیری لامپ‌ها به صورت ریلی است ، این نوع طراحی به منظور سرویس دهی به هنگام و آسان انجام می شود و از طرف دیگر این کار موجب می گردد تا در صورت لزوم بتوان آن را خارج و پاک سازی کرد . در هواسازها در مواقعی نیز ، برای آنکه سطح استرلیزاسیون را افزایش دهند ؛ از اوزون ژنراتور استفاده می‌شود . اضافه کردن اوزون ژنراتور نهایتاً با تاثیرگذاری بر روی قیمت تمام شده محصول ، بر قیمت آن می‌افزاید .
نحوه کار هواساز به این شکل است که جریان هوا از طریق پنجره یا دریچه ورودی به اتاق هواساز منتقل می‌شود و با عبور از بستر فیلترهای تعبیه شده ، در ساختار دستگاه های هواساز ، هوا تصفیه می گردد . در مرحله بعد جریان هوا با تماسی که با سطح کویل آب سرد یا آب گرمی که از طریق دستگاه‌هایی چون چیلر و بویلر تأمین شده از دمای هوا کاسته و یا افزوده می‌شود . با تنظیماتی که به دستگاه هواساز داده شده ، این هوا از رطوبت مناسبی برخوردار می شود و در انتها از طریق فن و موتوری که در بخش انتهایی اتاقک قرار دارد ، جریان هوا شتاب گرفته و به خارج از دستگاه هواساز هدایت می‌شود .
هواسازهای بیمارستانی از مزایای فراوانی برخوردارند از جمله این مزایا میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
در فضاهای بیمارستانی مخصوصاً اتاق عمل که احتمال ورود میکروارگانیسم‌ها بسیار بالاست ، به منظور پیش گیری از این اتفاق و تامین هوای پاکیزه و پر از اکسیژنی که پزشکان و دیگر تکنسین هایی که ساعت‌های طولانی در این فضاها قرار دارند ، از هواسازهای بیمارستانی استفاده می‌شود . تعیین ظرفیت این نوع از هواساز که فشار مثبتی دارند با توجه به گاز بیهوشی ، متراژ اتاق عمل ، میزان تجهیزات و ... صورت می‌گیرد . در خصوص هواسازهای بیمارستانی می‌بایست گفت : این نوع از هواسازها از انطباق و تنظیمات قابل تغییر برخوردار هستند .
در زمان انتخاب و تهیه دستگاه هواساز بیمارستانی ، علاوه بر مسائل فنی لازم است به مواردی چون قابلیت دسترسی آسان به قطعات ، سازگاری با معیارهای زیست محیطی و بهینه بودن سطح مصرف انرژی آن توجه داشت که در ادامه به بررسی بیشتر این موارد می‌پردازیم :
1. دسترسی آسان به قطعات : سیستم‌های تهویه مطبوع به جهت عملکرد و بازدهی هرچه بهتر و بیشتر نیازمند بازرسی و تعمیر هستند و این بررسی‌ها معمولاً در یک بازه زمانی مشخص صورت می‌گیرد که عمدتاً با قطعاتی که نیاز به تعمیر و یا تعویض دارند مواجه می شویم . بر همین اساس ، دسترسی آسان قطعات به کار رفته در آن از اهمیت بالای برخوردار است .
2. سازگاری با معیارهای زیست محیطی : تمامی تولیدات می‌بایست از جنبه های مختلفی چون ضایعات تولیدی ، مصرف انرژی و جنس قطعات با محیط زیست هماهنگی داشته باشند .
3. بهینه بودن سطح مصرف انرژی : از موارد حائز اهمیتی که پیمانکاران و مدیران بیمارستان‌ها می‌بایست به آن توجه داشته باشند ، هزینه‌های بسیار بالای بیمارستان هاست . بر همین اساس کنترل سطح مصرف انرژی ، به جهت تأثیری که در خدمات رسانی یک مرکز درمانی دارد ، از اهمیت ویژه ای برخوردار است .
اهمیت توجه به استانداردها به جهت تولید هوای یکنواختی است که علاوه بر دما و فشار مناسب ، فاقد هر نوع آلودگی و عوامل بیماری زایی همچون میکروارگانیسم‌های زنده در محیط‌های بهداشتی مانند اتاق‌های عمل و بیمارستان هاست . در تعریف بیشتر این دستگاه می توان این گونه توضیح داد ؛ به طور کلی تمامی هواساز ها به خصوص هواساز های هایژنیک باید طبق استاندارد های بین المللی طراحی و تولید میشوند ، تا به این شکل جریان هوای محیط پاک و از فشار مثبتی برخوردار بوده و از انتشار و انتقال آلودگی‌ها از خارج ، به درون اتاق‌های حساسی چون اتاق‌های تمیز و اتاق‌های عمل پیش گیری می‌شود . عمدتاً در ساخت هواسازهای هایژنیک ۴ استاندارد مورد استفاده قرار می گیرد که در ادامه سه مورد از این چهار استاندارد را برایتان شرح داده ایم .
1. استاندارد ساخت سیستم تهویه مطبوع و عملکرد مکانیکی آن که با عنوان EN 1886 شناخته می شود . از طریق این استاندارد طراحی و ساخت یک سیستم تهویه مطبوع مرکزی همچون دستگاه هواساز و همچنین چگونگی نصب و نگهداری از آنها تعیین می‌شود . بیشترین میزان نشتی مجاز هوا از قسمت‌های مختلف هواساز بهداشتی و عایق حرارتی آن بهترین مثالی است که در این زمینه وجود دارد .
2. استاندارد VDI 3808 اصول تکنیکال و ساختاری سیستم‌های تهویه مطبوع یکی دیگر از این استاندارد هاست. از طریق به کارگیری از این نوع استاندارد میتوان شرایط فنی و ساختاری یک سیستم تهویه مطبوع مرکزی را مشخص کرد . مشخصات انواع فیلترها مثال خوبی برای این نوع از فیلترها محسوب می‌شود .
3. استانداردVDI 6022 سیستم‌های تهویه مطبوع هایژنیک یا بهداشتی از سری استاندارد هایی است که از طریق استفاده از آن ، شرایط هایژنیک بودن سیستم تهویه مطبوع مرکزی و هواسازها را میتوان مشخص کرد . به عنوان مثال زمانی که طراحی سیستم‌های تهویه مطبوع هایژنیک با توجه به این استاندارد صورت می‌گیرد لبه ها و گوشه‌های جدار داخلی دستگاه هواساز را گرد می‌سازند .
طراحی و ساخت هواسازهای اتاق تمیز کاملاً مشابه طراحی و ساخت هواسازهای هایژنیک یا بهداشتی است . تنها وجه تفاوت این دو هواساز با یکدیگر ، در این است که هواساز های اتاق تمیز با توجه به فاکتور میزان حساسیت در ورود آلودگی هوا به آنها ، به انواع مختلف تقسیم می شوند. در واقع کلین روم‌ها یا هواساز اتاق‌های تمیز با توجه به این ویژگی ، در انواع مختلفی طراحی و تولید میشوند . هر یک از این کلین روم‌ها از درصد فیلتراسیون متفاوتی برخورد دارند و این میزان تفاوت از فیلتراسیون ، به جهت استفاده از فیلترهای مختلف است .
زمانی که کلین روم‌ها از حساسیت بالاتر و سطح فیلتراسیون بیشتری برخوردارند قیمت آنها نیز متأثر از این ویژگی و استفاده از فیلترهای بیشتر افزایش می‌یابد . استفاده از فیلترهای اولپا که نوع خاصی از فیلترها محسوب می‌شود، تنها در برخی از مواقع صورت می‌گیرد. در واقع انتخاب فیلترها ، موضوعی است که ، تنها در مواقع لزوم و با توجه به حساسیت محیط صورت می‌گیرد.
به طور کلی در ساختار هواسازهای هایژنیک در مقایسه با هواسازهای معمولی از تجهیزات کنترلی پیشرفته‌تری استفاده شده است و این هم به جهت برخورداری این نوع از هواسازها ، از تجهیزات پیشرفته است . در صورت بروز مشکل در این تجهیزات مشکل عمده و بزرگی برای دستگاه هواساز رخ داده و عملکرد آن متوقف خواهد شد . با توجه به کاربردی که این دو نوع هواساز دارند طراحی آنها نیز با یکدیگر متفاوت است . بدنه این دو دستگاه از دیگر تفاوت‌های آنها محسوب می‌شود . ورق استنلس استیل یا فولاد ضد زنگ متریالی است که در ساخت بدنه و بخش‌های داخلی هواسازهای هایژنیک مورد استفاده قرار می‌گیرد . پیش از آنکه بدنه وسط داخلی آن را بپوشانند آن را از طریق صفحات ضد زنگ عایق می‌کنند، روکش سیلیکونی ضد آب پوششی است که تمام سطوح داخلی را می‌پوشاند . از طریق این روکش میتوان از ورود آب به تجهیزات درون دستگاه و سطوح داخلی پیش گیری نموده و آن را آب بندی کرد . در ساختار هواساز هایژنیک از فن سانتریفیوژ پلاگ فن استفاده می‌شود . از طریق این نوع هواسازها هوای تازه به محیط دمیده می‌شود . به منظور پیش گیری از تکثیر و رشد باکتری ها دیواره‌های هواساز را از فولاد ضد زنگ می سازند . هواساز های هایژنیک به ابزار دقیق اندازه گیری فشار دما و رطوبت مجهز هستند . در ضمن این نوع از هواسازها از فیلترهای مختلفی برخورد دارند که به سنسور فشار تجهیز شده اند . تمامی این موارد در حالی است که در نوع معمولی برخلاف آن اجرا می شود . به طور مثال در نوع معمولی دیگر نیازی به حساسیت زیاد نسبت به ضد زنگ بودن بخش داخلی نبوده و از آلیاژ های دیگری استفاده می کنند و یا با استفاده از فیلتر های معمولی تر ، دیگر نیازی به استفاده از سنسور فشار نمی باشد .
همانطور که می دانید در یک هواساز هایژنیک به منظور تأمین نمودن سرمایش و گرمایش به تجهیزاتی چون چیلر و بویلر نیاز است که این دستگاه ها با قرار گرفتن در بخش موتورخانه و اتصال یافتن به هواساز از طریق لوله و اتصالات مربوطه می توانند آب سرد و یا گرم هواساز را تأمین کنند . در حالی که پکیج یونیت هایژنیک این طور نمی باشد . در واقع در این جا ، دو بخش هایژنیک و چیلر در کنار هم ، در دستگاهی تحت عنوان پکیج یونیت هایژنیک قرار می گیرند . به این شکل دیگر نیازی به استفاده از عایق کاری از قسمت موتورخانه تا هواساز نبوده و تجهیزات مربوط به پمپاژ و اتصالات حذف می شوند . در این صورت نه تنها شاهد افزایش راندمان خواهیم بود بلکه با حذف این موارد هزینه های مربوط به آن ها نیز حذف می گردند .
