در این نوع جستار با دو موضوع اساسی روبرو هستیم ابتدا قیاس که در این نوع جستار با استفاده از تشابهات و تفسیر این تشابهات له نتیجه گیری کلی می رسیم. به طور مثال ماگزاره ای داریم که می گوید مریخ یک سیاره است . گزاره بعدی هم می گوید هر سیاره می چرخد ما در گزاره سوم که نتیجه گیری ما را نشان می دهد می گوییم مریخ می چرخد . یعنی از تشابه بین گزاره ها به نتیجه رسیدیم .
در موضوع دوم که تقابل است و از معنی لغوی آن هم می توان پی برد که بر اساس تفاوت های گزاره ها می خواهیم نتیجه گیری کنیم .به طور مثال انسان در سیاره ای که اکسیژن نباشد نمی تواند زندگی و حیات داشته باشد . در زمین اکسیژن وجود دارد و در مریخ وجود ندارد . انسان در کره زمین می تواند زندگی کند .
