تاثیر ژنتیک بر شخصیت
ما به عنوان انسان ها خیلی ویژگی های منحصر به فردی داریم که نمیتوانیم به شناخت آنها بپردازیم، زیرا انسان خیلی پیچیده و عمیق ساخنه شده و قادر به شناخت کامل خود نیست و نمیداند که سرچشمه ویژگی های او از کجاست. یکی از مهم ترین پرسش ها این است که چه چیزی باعث تغییر در رفتار و شخصیت ما دارد؟ چه میزان از این تغییرات از منابع دیگر مانند، ارثی بودن، ژنتیک، محیط و افراد سرچشمه میگیرد. در واقع میتوان گفت که اگر شخصیت ما بر اساس ژنتیک طراحی میشد، دیگر هیچوقت تغییر نمیکرد و خلقیات و رفتارهای ما تا آخر عمر ثابت میماند. ولی همیشه عواملی هستند که باعث تغییر آن میشوند، مانند محیط، سرگذشت، افراد، جامعه و اتفاقاتی که رقم زده شدند تا شخصیت ما در طول زندگی دچار تغییر شود.
در این مقاله تصمیم داریم که به ویژگی ها و عوامل مهم در تغییر شخصیت انسان بپردازیم و بفهمیم که هر عامل به چه میزان تاثیرگذار است و تا چه حدی میتوانیم در تغییر روند الگوهای رفتاری و شخصیتی خود تاثیرگذار باشیم.
شخصیت هر انسان از یک سری عوامل تشکیل میشود و درواقع میزان تغییرات و ثبات یک شخصیت از آن عوامل سرچشمه میگیرد، عواملی مانند افکار، احساسات، عقاید و رفتارها الگویی از شخصیت انسان هستند که همگی به ویژگی هایی از انسان وابسته هستند. این ویژگی ها نشان دهنده رفتار و شخصیت هر انسان هستند که در افراد مختلف متفاوت هستند، با این حال منشا این رفتار ها و ویژگی ها در مواردی بسیار عمیق و پیچیده هستند. بعضی از افراد معتقد هستند که شخصیت از ژنتیک سرچشمه میگیرد و اساسی بیولوژیکی دارد، و همچنین بعضی از روانشناسان معتقد هستند که ژنتیک درصد بسیار کمی را از شخصیت تشکیل میدهد و درصد بیشتر آن مربوط به محیط و ویژگی های درون آن مانند جامعه، عقاید و موارد دیگر هستند. در برخی از از موارد افراد تا حدودی ویژگی های شخصیتی مانند خلق و خوی عصبی یا کمال گرایی را از والدین خود به ارث میبرند که میتواند اساسی ژنتیکی و ارث‌برنده‌ای داشته باشد؛ البته ویژگی های فیزیکی مانند رنگ پوست و چشم و یا ویژگی های متشابه اعضای صورت نیز میتواند از موارد ارث‌بری ژنتیکی باشد. البته این ویژگی های فیزیکی به وضوع قابل دیدن هستند اما سئوال اساسی این است که آیا افراد میتوانند مقداری از شخصیت پدر مادر خود را در خود نیز داشته باشند، یا فقط بخاطر تربیت و تجربیات فردی والدین شخصیت ما از آنها سرچشمه میگیرد. این سئوال یکم عمیق و پیچیده است و نیاز به فکرکردن بیشتری دارد. به نظر میرسد بعضی از ویژگی ها مانند جستجوی تجربیات مخلتف و یا تشکیل روابط عاطفی از تربیت و تجربیات خانواده سرچشمه میگیرد. از این رو ممکن است بعضی از ویژگی هایی مانند توافق پذیری یا حواس پرتی از عوامل مهمی مانند DNA و ویژگی های ژنتیکی نشعت بگیرند. به طور ساده بعضی از ویژگی های انسان به ژنتیک فرد وابسته هستند که میتواند بخاطر منحصر به فرد بودن ژنتیک یا ارث بری ژنتیکی از نسل های قبلی باشد. با این حال احتمال تشکیل ویژگی های دیگری در انسان وجود دارد که بعد ها به دلیل عوامل محیطی در انسان شکل میگیرند.
به زبان ساده بعضی از افراد فکر میکنند که ویژگی های انسان از ژنتیک نشعت گرفته که یک مقدار غیرقابل تغییر است. ولی درحالی که شخصیت انسان بر عوامل دیگری مانند عواملی محیطی و تربیت پدرمادر وابسته است و در کنار این ها، مقداری از آن نیز از ژنتیک نشعت میگیرد. به طور کلی هم عوامل داخلی مانند ژنتیک و روحیه و هم عوامل خارجی مانند محیط و افراد، تربیت خانواده و اتفاقات رقم زده باعث تغییر در روند شخصیتی ما انسان ها میشود. گرچه تغییر شخصیت روندی بسیار سخت و طاقت فرسا دارد، ولی در بعضی از افراد، در هنگام بلوغ تحول شخصیتی بسیار عمیق و متفاوتی رخ میدهد که افراد با ویژگی های مختلف خود در بازه های زمانی متفاوتی آشنا میشوند و توان و فهم موقعیت های مختلف از دید شخصیتی را دارند.
به عنوان مثال ممکن است یک فرد برونگرا، به دلیل مرور زمان و آسیب هایی که از این شخصیت خورده، یا به دلیل دیگر، محتاط تر به نظر برسد. البته به این دلیل نیست که آن شخص درونگرا شود. ولی ممکن است به مرور زمان با ویژگی هایی مانند لذت بردن از تنهایی یا کمتر حرف زدن یا حرف نزدن در بعضی موارد، آشنا شود که این نشان میدهد که شخصیت انسان ها میتواند در برخی از موارد به دلیل تاثیرات محیطی دچارتغییر شود ولی به این دلیل نیست که تجربیات زندگی همه با هم یکسان باشد.
شکل گیری شخصیت انسان دارای یک فرآیندی است که بر اساس ژنتیک و محیط بنا شده، درواقع این دو عامل نقش اساسی و بسیار مهمی در تعیین و شکل گیری شخصیت انسان ایفا میکنند.
ژنتیک تاثیر بسیار مهمی در شخصیت ما انسان ها دارد. تحقیقات نشان میدهد در بازتاب رفتار های انسان، ژنتیک 20 الی 60 درصد تاثیر گذار است. همچنین نتیجه بعضی تحقیقات حاکی بر این است که بعضی از ژنتیک ها ارتباط بسیار مستقیمی با سلول های مغزی دارند که میتواند عامل بسیار مهمی در رفتار و شخصیت انسان باشد. علاوه بر تغییرات رفتاری و شخصیتی که بر اساس ژنتیک به وجود میایند، امکان ابتلای افسردگی و اضطراب و خودکنترلی را در سایر ویژگی های شخصیتی خود نیز داشته باشیم. بر اساس این تحقیقات میتوانم بگویم که رفتار و شخصیت انسان طی مرور زمان و بزرگ شدن، تجربیات و عوامل مختلف دچار تغییر میشود، اما خلق و خوی و اساس ما انسان ها در طی این تغییرات ثابت میماند. یعنی اینکه نمیتوانیم نقش ژنتیک را در خجالتی بودن، تنها بودن یا عصبانی شدن در بیشتر مواقع نادیده بگیریم و ژنتیک نیز نقش مهمی در شخصیت و رفتار ما ایفا میکند.
یک تحقیق دیگر که توسط مجله "Molecular Psychiatry" در سال 2018 منتشر شد، نشان میداد که تعامل بیش از 700 ژن میتواند تغییرات بیشتری نسبت به محیط و فرهنگ نسبت به شخصیت افراد داشته باشد. این تحقیق نشان داد که ویژگی های شخصیتی انسان تحت تاثیر عوامل محیطی قرار میگیرند ولی تاثیرات ژنتیک در شخصیت نیز بسیار مهم و حائز اهمیت است.
اگر ژنتیک میتواند حدود 20 الی 60 درصد در شخصیت انسان تاثیر پذیر باشد، پس آن مقدار باقی مانده از کجا نشعت میگیرد؟ عوامل محیطی مانند رفتار انسان ها، مکان های مختلف، فرهنگ و اعتقادات، جامعه و قوانین میتوانند تاثیر زیادی بر شخصیت ما داشته باشند. به عنوان مثالی کودکی که در یک خانواده آرام و بسیار محترم بزرگ میشود، ممکن است شخصیتی آرام و صلح طلب داشته باشد، ولی کودکی که در یک خانواده پرتنش و سرشار از دعوا و عصبانیت تربیت شده، میزان زیادی از خشونت و رفتارهای نامطلوب در وجودش قرار گرفته که میتوانند اساس های شخصیت او باشند.
دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند درحالی که ژنتیک تاثیر بسیار زیادی بر رفتار و شخصیت افراد دارد، ولی عوامل محیطی نیز میتواند تاثیراتی را در سلامت ذهن و روان داشته باشند. به عنوان مثال شرکت در فعالیت های ذهنی و سرشار از آرامش میتواند به میزان زیادی انسان را به سلامت روان و آرامش دعوت کنند که بعد ها در تشکیل خانواده و تربیت فرزندان میتواند تاثیر گذار باشد. بنابراین معلوم شده که به جز ژنتیک، اقدامات و تصمیمات فردی نیز میتوانند به میزان زیادی در سلامت روان و شخصیت انسان مهم و تاثیرگذار باشند.
جمع بندی :
به طور کلی محیط اطراف، افراد و فرهنگ ها، در کنار ژنتیک میتوانند نقش مهمی در شکل گیری و تغییر روند شخصیتی ما انسان ها ایفا کنند که در طول مقاله به تاثیرات آنها به شکل جزئی پرداخته شد. امیدواریم اطلاعات مورد نیاز و مناسبی را از خواندن این مطالب به دست آورده باشید و در شناخت خود و دیگران، اگاهیت و شناخت کسب کرده باشید.
