انقلاب صنعتی چهارم و پنجم

مروری بر انقلاب صنعتی چهارم [1]

انقلاب‌های صنعتی تغییرات سریعی در زمان هستند که از طریق نوآوری به دست می‌آیند. اولین انقلاب صنعتی در اواسط دهه 1700، با ورود موتورهای بخار و تأثیر رادیکال آنها بر تولید، با فعال‌کردن تولید ماشین‌آلات و کارخانه‌ها آغاز شد. انقلاب صنعتی دوم در اواخر دهه 1800 از نیروی برق استفاده کرد و منجر به تولید انبوه و حمل و نقل سریع شد. افراد، محصولات و ایده ها در اواسط دهه 1900، انقلاب صنعتی سوم -عصر دیجیتال- را آغاز کردند. رایانه‌های اصلی و شخصی و اینترنت، مصرف‌کنندگان را در سطح جهانی به هم متصل می‌کردند و از ذخیره‌سازی و انتشار گسترده اطلاعات پشتیبانی می‌کردند. سرعت و دامنه این نوآوری‌های مبتنی بر اطلاعات، تمایز بین انقلاب صنعتی سوم و چهارم را تضمین می‌کند [3].

قبل از دوره‌ی انقلاب صنعتی چهارم، از چند قرن پیش تاکنون سه انقلاب صنعتی متوالی رخ داده است که تأثیر بسزایی در تلاش‌های بشری داشته است. محرک انقلاب صنعتی اول: بخار و انرژی آب؛ انقلاب صنعتی دوم: برق و انقلاب صنعتی سوم فناوری اطلاعات و ارتباطات بود. در اواخر قرن 18 میلادی تولید مکانیکی غالب بود که به عنوان اولین انقلاب صنعتی در نظر گرفته می‌شود. در اواخر قرن 19 میلادی، تولید صنعتی انبوه غلبه پیدا کرد و استفاده بیشتر از رایانه‌های شخصی و اینترنت در دهه 1960 که می‌تواند به عنوان انقلاب صنعتی سوم در نظر گرفته شود.جف[2] معتقد است که: جهان از عصر صنعتی به عصر اطلاعات رفته است. عناصر مختلفی در ذات انقلاب صنعتی چهارم وجود دارد مانند: هوش مصنوعی، محاسبات‌ابری، بیوتکنولوژی، سیستم‌های‌سایبر-فیزیکی و بسیاری موارد دیگر [2]

به طور گسترده‌ای پذیرفته‌شده‌است که ظهور روباتیک و اتوماسیون در انقلاب‌های صنعتی قبلی باعث تغییرات پارادایم در صنعت تولید در سراسر جهان شد. بنابراین می‌توان تصور کرد که انقلاب صنعتی پنجم تغییری مشابه در هنجارها و تغییرات اساسی در رویکرد ما به صنعت و تولید ایجاد کند. از اولین انقلاب صنعتی تا انقلاب صنعتی چهارم، علم و نوآوری‌های تکنولوژیکی، آموزش و سرمایه، عناصر کلیدی در تکامل نحوه تصور، طراحی و تولید محصولات بودند. در انتظار انقلاب صنعتی پنجم، این احتمال وجود دارد که با توجه به ابزارهای انقلاب صنعتی‌چهارم، تغییر پارادایم در چگونگی تکامل صنعت رخ دهد. اینترنت اشیا، دیجیتالی شدن، بلاک چین، موارد پیشرفته، ساخت افزودنی، هوش مصنوعی و روباتیک، هواپیماهای بدون سرنشین، فناوری انرژی، بیوتکنولوژی، نوروتکنولوژی و واقعیت مجازی و افزوده [4].

فناوری اطلاعات به کمک کارآفرینی آمده و بحث جدیدی به نام کارآفرینی دیجیتال پا به عرصه گذاشته است. کارآفرینی دیجیتال به عنوان آشتی کارآفرینی سنتی با روش جدید ایجاد و انجام تجارت در عصر دیجیتال تعریف می‌شود .کارآفرینی دیجیتال، یک شیوه جدید کسب و کار، در عصر حاضر است که زمینه مناسبی را برای رشد و توسعه اقتصادی فراهم می‌کند. این پدیده نوظهور که از طریق دارایی‌های تکنولوژیکی مانند اینترنت و فناوری اطلاعات ایجاد شده‌است قادر است تا فرصت‌های متعددی را برای فعالیت کارآفرینی از طریق دیجیتالی­شدن فراهم کند [6]

مروری بر انقلاب صنعتی پنجم [1]

انقلاب صنعتی پنجم به جهت تمرکز بر همکاری هم‌افزایی به جای رقابت (و جایگزینی احتمالی فناوری و انسان) با انقلاب صنعتی چهارم متفاوت است. یعنی در انقلاب صنعتی چهارم هدف افزایش دامنه فعالیت و تعداد فناوری‌های نوآورانه در تولید و همچنین تنظیمات خدمات و خرده‌فروشی بود، به گونه‌ای که انسان‌ها و ربات‌ها برای شغل با هم رقابت می‌کردند و استفاده از فناوری به حداکثر می‌رسید. در انقلاب صنعتی پنجم، ، تمرکز تغییر کرده است، تمرکز بر تلاش‌ها برای درک جایگاه برتری هر بازیگر است و چگونگی همکاری انسان‌ها و فناوری، به جای اینکه یکی جایگزین دیگری شود. فرض اصلی آن این است که انسان ها باید با فناوری همکاری نزدیک داشته باشند تا از نقاط قوت یکدیگر استفاده کنند و ضعف‌های مربوط به آنها را جبران کنند. دومین تمایز کلیدی این دو انقلاب صنعتی این است که هدف از ادغام نقاط قوت تکنولوژیکی و انسانی در انقلاب صنعتی پنجم دستیابی به رفاه تعداد گسترده ای از سهامداران اجتماعی است. تاکید تکنولوژی در انقلاب صنعتی چهارم بر پیشرفت تکنولوژی برای سود بود تا رفاه. بنابراین، در این انقلاب نوظهور، دو عامل اصلی احتمالاً خرده‌فروشی و تحقیقات خدمات را شکل می‌دهند:

1. همکاری های بی سابقه انسان و ماشین و

2. تمرکز تقویت شده بر رفاه اجتماعی.

[2]

R. Alkhatib and R. Lebdy, Digital Manufacturing and the Fifth Industrial Revolution, Lebanon: IGI Global- Publisher by timely Knowledge, 2021.

[3]

W. Naudé, "Entrepreneurship, Education and the Fourth Industrial Revolution in Africa," IZA-Institute of Labor Economics, 2017.

[4]

M. Tekin, O. Koyuncuoğlu and T. Geçki, "Evaluation of Entrepreneurial-Innovative University Conditions and Activities from Students’ Point of View in the Context of Industry 4.0," Springer Nature Switzerland AG, pp. 605-618, 2020.

[6] م. تقی پور, "شناسایی و تحلیل موانع پیاده سازی صنعت 4.0در بخش تولید با رویکرد مدلسازی ساختاری- تفسیری(ISM)," in اولین کنفرانس بین المللی جهش علوم مدیریت، اقتصاد و حسابداری, مازندران, 1400.

[1] -The Fifth Industrial Revolution (4IR)

[1] -The Fourth Industrial Revolution (4IR)

[2] -(1999)