ضدعفونی کردن تجهیزات دندانپزشکی در مطب های دندانپزشکی کاری بسیار مهم و حیاتی می باشد. ضدعفونی کردن تجهیزات دندانپزشکی نه تنها موجب انتقال نیافتن بیماری ها به سایر بیماران و پرسنل می شود، بلکه برای سالم ماندن ابزارهای دندانپزشکی نیز اهمیت دارد.
شما با اتخاذ روش های مناسب برای ضدعفونی تجهیزات خود، می توانید از سرمایه خود محافظت کرده و جلوی خراب شدن تجهیزاتتان را بگیرید. البته چیزی که باید حتما به آن توجه داشته باشید این است که سلامتی بیماران بسیار مهم تر از خراب شدن یا نشدن تجهیزات شماست و این مورد از اهمیت بالاتری برخوردار است.
مراکز دندانپزشکی از یک سری دستوالعمل ها برای ضدعفونی کردن ابزراهای خود استفاده می کنند که این دستوالعمل ها از سمت ارگان های خاصی تهیه شده اند. این مراکز همچنین باید به دستوالعمل های سازنده محصولات نیز توجه داشته باشند و با توجه به آن ها ابزارها را ضدعفونی کرده و مجدد استفاده کنند.
برخی ابزارها نیز قابلیت ضدعفونی ندارند و نمی توان چند بار از آن ها استفاده کرد.
ابزارهای دندانپزشکی با توجه به مقدار تماسی که با بدن بیماران دارند به سه دسته بحرانی، نیمه بحرانی و غیر بحرانی تقسیم بندی می شوند. ابزراهایی که به بافت های بدن بیمار نفوذ می کنند، پتانسیل بسیار بالایی را در انتقال عفونت و بیماری های مختلف دارند. پس به آن ها تجهیزات بحرانی گفته می شود. مانند ابزارهای جراحی.
ابزارهایی مانند آینه های دهانی که با مخاط و یا پوست سالم در تماس هستند، شامل تجهیزات نیمه بحرانی می شوند. این تجهیزات نسبت به تجهیزات بحرانی خطر کمتری دارند. اکثر تجهیزات نیمه بحرانی دندانپزشکی نسبت به حرارت مقاوم هستند، پس می بایست آن ها را از طریق حرارت ضدعفونی کنید. برخی از تجهیزات نیمه بحرانی در برابر حرارت آسیب پذیرند. پس بهتر است به جای آن ها از ابزارهای مقاوم به حرارت و یا ابزارهای یک بار مصرف استفاده کنید. اگر این دو امکان وجود ندارد، بایستی از ضدعفونی کننده های سطح بالا برای ضدعفونی کردن این ابزارها استفاده کنید.
تجهیزات نیمه بحرانی دندانپزشکی تجهیزاتی هستند که تنها با پوست سالم بیمار در تماس هستند و خطر پایینی در انتقال بیماری و عفونت دارند.
همه مراکز دندانپزشکی مراحل زیر را برای ضدعفونی تجهیزات خود به کار می بندند:
برای جلوگیری از انتقال باکتری به پرسنل، پرسنل باید تجهیزاتی مانند عینک، ماسک، لباس مخصوص و دستکش مخصوص را بپوشند. استفاده از دستکش مقاوم به سوراخ شدن و مواد شیمیایی و همچنین مقاوم به بخار اتوکلاو بسیار اهمیت دارد.
حتما قبل از ضدعفونی کردن ابزارها، آن ها را خیس و مرطوب کنید. این کار جلوی خشک شدن چیزهایی مانند خون را می گیرد و شما بعدا می توانید راحت تر ابزارهای خود را ضدعفونی کنید.
سطح ابزارها را بررسی کنید. در صورت وجود هرگونه آلودگی ظاهری، آن ها را تمیز کنید. اگر آلودگی های بزرگ و قابل دیدن بر روی ابزارها باقی بمانند، نمی گذارند که آن ها به خوبی ضدعفونی شوند.
برای این کار می توانید از اولتراسونیک و یا شست و شو کننده های اتوماتیک استفاده کنید. البته با روش دستی نیز می توانید این کار را انجام دهید ولی این کار خیلی توصیه نمی شود. همچنین شست و شوی ابزارها با دست می تواند خطر بریدگی دست را نیز به دنبال داشته باشد.
ابزراهای خود را خشک کنید. اگر این کار را انجام ندهید، ابزارها در حالتی که خیس هستند، بسته بندی می شوند و این کار موجب می شود تا تاثیر استریل کردن توسط دستگاه اتوکلاو کاهش یابد. همچنین یک بسته بندی مرطوب می تواند یک محیط مناسب برای رشد باکتری ها و کپک ها باشد.
پس حتما قبل از بسته بندی کردن، ابزارها را خشک کنید و از خشک شدن کامل آن ها اطمینان حاصل کنید.
حالا وقت آن است که ابزارها را درون بسته بندی قرار دهید و بسته بندی را ببندید. بسته بندی مورد نظر باید در برابر حرارت و فشار حاصل از اتوکلاو مقاوم باشد و همچنین بخار آب باید بتواند به درون آن نفوذ کند.
توصیه می شود که عملکرد اتوکلاو خود را در فرایند استریل کردن مورد بررسی قرار دهید تا از کارایی صحیح آن مطمئن شوید. برای این کار می توانید نشانگرهای شیمیایی مخصوصی را در بیرون و خارج از بسته بندی ها نصب کنید.
در صورتی که دمای داخل اتوکلاو و دمای داخل بسته بندی به مقدار مد نظر و مناسب رسیده باشند، نشانگرهای شیمیایی تغییر رنگ می دهند و شما مطمئن می شوید که دمای دستگاه به حد مناسب رسیده است.
همچنین توصیه می شود تا هفته ای یک بار آزمایش کنید که آیا دستگاه اتوکلاو می تواند میکروارگانیسم ها را از بین ببرد یا خیر. برای این کار می توانید اسپورهای باکتری هایی را که بسیار مقاوم هستند را تهیه کنید و درون دستگاه اتوکلاو قرار دهید. اگر اسپور از بین برود، یعنی دستگاه اتوکلاو به درستی کار کرده. ولی اگر باقی بماند، یعنی دستگاه عملکرد درستی در از بین بردن میکروارگانیسم ها ندارد.
ابزارهای دندانپزشکی را در درون دستگاه اتوکلاو قرار دهید. دستگاه اتوکلاو توانایی این را دارد که با استفاده از بخار آب و در تراکم و فشار بالا تجهیزات دندانپزشکی را استریل کند.
قطعا شما دوست دارید در هر بار، ابزارهای بیشتری را درون دستگاه اتوکلاو قرار دهید و به اصطلاح دستگاه را پر از ابزار کنید. ولی به این موضوع دقت داشته باشید که قرار دادن تعداد زیادی ابزار در درون دستگاه اتوکلاو موجب می شود تا ابزارها به خوبی استریل نشوند. سعی کنید ابزارها را خیلی نزدیک به هم قرار ندهید.
زمان استریل کردن دستگاه اتوکلاو با توجه به نوع ابزارها و یا قرار داشتن یا نداشتن آن ها در بسته بندی، حدود 4 الی 30 دقیقه طول می کشد. زمان خشک کردن نیز حدود 25 الی 40 دقیقه به طول می انجامد.
برخی از تجهیزات هستند که حرارت حاصل از اتوکلاو آن ها را خراب می کند و یا آنقدر خطرناک نیستند که بخواهیم آن ها را درون اتوکلاو قرار دهیم. برای ضدعفونی این تجهیزات از روش های دیگری مانند غوطه وری و یا اسپری کردن محلول های شیمیایی استفاده می کنیم.
