قبل از پرداختن به موضع اصلی بحث، ابتدا توضیح کوتاهی می دهیم که اصلا داکت اسپلیت چیست و چه تفاوتی با کولر گازی دارد؟ به لحاظ فنی داکت اسپلیت هیچ تفاوتی با کولر گازی ندارد و مکانیسم عملکردش دقیقا مانند کولر گازی هست. اما به لحاظ شکل ظاهری، نحوه نصب و ظرفیت، با کولر گازی تفاوت هایی دارد. یونیت داخلی داکت اسپلیت اصطلاحا توکار بوده که در سقف کاذب قرار می گیرد. سپس از مقابل یونیت داخلی کانال کشیده می شود و از این کانال در نقاط مختلف دریچه گرفته می شود. همینطور در مورد ظرفیت، کولر های گازی دیواری دارای ظرفیت های 9 تا 36 هزار بی تی یو در ساعت هستند؛ درحالی که داکت اسپلیت ها معمولا دارای ظرفیت های 18000 الی 60000 BTU/hr می باشند. در ادامه به نکاتی می پردازیم که می تواند در زمان خرید داکت اسپلیت به شما کمک کند.
از دیگر واحد های رایج برای بیان ظرفیت داکت اسپلیت ها، تن تبرید می باشد. هر 12000 بی تی یو معادل یک تن تبرید است. بعنوان مثال، داکت اسپلیت 36000 همان 3 تن می شود.
ابتدا در مورد واحدهای مسکونی با ارتفاع سقف نرمال (8/2 متر) صحبت می کنیم. برای محاسبه سرانگشتی ظرفیت مناسب داکت اسپلیت بر اساس مساحت واحد می توان از روابط زیر استفاده نمود:
به ازای هر 35 متر مربع فضای مفید = 1 تن تبرید
و یا
به ازای هر متر مربع فضای مفید = 400 BTU
برای بدست آوردن فضای مفید، مساحت قسمت هایی نظیر حمام و سرویس بهداشتی، تراس و بالکن، کمد دیواری و ضخامت دیوارها و ... را از مساحت کل واحد کسر می کنیم.
برای واحد های با مساحت بزرگتر از 120 متر مربع که بیشتر از دو اتاق خواب دارند، در صورت امکان توصیه می شود از دو دستگاه داکت اسپلیت استفاده شود. یکدستگاه برای فضای سالن و آشپزخانه و یکدستگاه هم برای اتاق ها. بدین صورت که با بسته بودن درب اتاق ها، در طی روز دستگاه مستقر در سالن مورد استفاده قرار می گیرد و شب ها از دستگاه مخصوص اتاق خواب ها استفاده می شود. این کار تا حدودی باعث افزایش هزینه اولیه خرید و نصب داکت اسپلیت می شود اما محاسنی دارد که در زیر به آن اشاره می شود:
در مورد فضاهای اداری، بسته به شرایط ساختمان و تعداد نفرات حاضر در محیط، به ازای هر متر مربع فضای مفید، 550 الی 700 BTU در نظر گرفته می شود.
برای فضاهای تجاری و فروشگاهی نیز باز بسته به شرایط ساختمان، تا 1000 BTU به ازای هر متر در نظر گرفته می شود.
در فروشگاه هایی نظیر سوپر مارکت ها، قنادی ها و ... که دارای یخچال می باشند و یا دارای ارتفاع سقف بلندتری هستند، از ضرایب بالاتری استفاده می شود.
به صورت کلی، یونیت خارجی یا در پشت بام قرار می گیرد و یا در محوطه تراس. این موضوع در تعیین ظرفیت مناسب داکت اسپلیت، نقش مهمی دارد. زیرا هر ظرفیت از دستگاه داکت اسپلیت، توانایی تامین متراژ مشخصی از لوله کشی به صورت عمودی را دارد. برای درک بهتر موضوع از یک مثال استفاده می کنیم:
فرض کنید شما در یک ساختمان 5 طبقه، دارای یک واحد 70 متری در طبقه همکف هستید که یونیت خارجی قرار است در پشت بام قرار گیرد. در حالت عادی با کسر فضاهای غیر مفید و محاسبه فضای مفید ساختمان، یکدستگاه داکت اسپلیت 2 تن یا 24000 پاسخگوی نیاز این واحد هست. اما با توجه به لوله کشی عمودی به میزان تقریبی 15 متر، واحد خدمات این دستگاه را گارانتی نمی کند و بایستی برای این واحد از ظرفیت 3 تن یا 36000 استفاده نمود.
در هنگام خرید کولرهای گازی و داکت اسپلیت، احتمالا اصطلاحات T1 و T3 به گوش تان خورده باشد. منظور از دستگاه های T1، داکت اسپلیت های مناسب برای مناطق آب و هوایی معتدل هست؛ و دستگاه های T3 مناسب برای مناطق آب و هوایی گرمسیری هستند.
دقت فرمایید که اگر شما در یک شهر معتدل از دستگاه T3 استفاده نمایید، فقط هزینه برق اضافی به خودتان تحمل کرده اید. همچنین اگر در شهرهای گرمسیری از دستگاه T1 استفاده نمایید، دستگاه توان تأمین سرمایش مطلوب را نداشته و عملا از کار می افتد.
دستگاه های T1 و T3 دارای کمپرسورهای متفاوتی هستند. کمپرسورهای T3 برای تحمل دماهای 55 تا 60 درجه سانتی گراد، داری قدرت بیشتری بوده و به همان نسبت نیز مصرف برق بالاتری دارند.
داکت اسپلیت های اینورتر یا دور متغیر از طریق حذف آمپر استارت، مصرف برق کمتری در مقایسه با داکت اسپلیت های دور ثابت دارند. برخی منابع تا 60 درصد کاهش مصرف برق را گزارش کرده اند. بسته به شرایط ساختمان، هرچه تعداد دفعاتی که ترموستات فرمان قطع و وصل به کمپرسور بدهد بیشتر باشد، استفاده از داکت اسپلیت اینورتر مقرون به صرفه تر است.
برای درک بهتر این موضوع، از مثال استفاده می کنیم:
شما ترموستات را بروی دمای 24 درجه تنظیم می کنید و دستگاه قرار است 10 ساعت روشن باشد. اگر در این 10 ساعت در حد یک یا دو بار ترموستات به کمپرسور فرمان قطع دهد، در این شرایط استفاده از داکت اسپلیت دور متغیر با داکت اسپلیت دور ثابت، تفاوت چندانی به لحاظ مصرف برق ندارد. ولی اگر در طی این 10 ساعت، ترموستات تعداد فرمان های قابل توجهی برای قطع و وصل کمپرسور صادر کند، در این شرایط استفاده از دستگاه اینورتر، مصرف برق را به طور چشمگیری کاهش می دهد.
کمپرسور در زمان شروع به کار، برای کسری از ثانیه آمپر بالایی می کشد که به آن آمپر استارت می گویند.
کیت اینورتر در زمان صدور فرمان قطع توسط ترموستات، مانع از خاموش شدن کامل کمپرسور شده و در واقع دور کمپرسور را بسیار آهسته می کند.
در نتیجه در زمان شروع به کار مجدد، کمپرسور از دور صفر شروع به کار نمی کند و با حذف آمپر استارت، مصرف برق کاهش پیدا می کند
اسامی رایج مورد استفاده برای داکت اسپلیت های غیر اینورتر: داکت اسپلیت معمولی، داکت اسپلیت ON/OFF ، داکت اسپلیت دور ثابت، داکت اسپلیت کمپرسور فیکس
معمولا تمامی داکت اسپلیت ها در برند های مختلف، تا ظرفیت 3 تن تک فاز بوده و ظرفیت های بزرگتر از 3 تن سه فاز می باشد. در خصوص دستگاه های تک فاز، بسته به ظرفیت دستگاه و نیز سایر وسایل برقی خانه، به کنتور 32 تا 50 آمپر نیاز است.
نکته ششم: استفاده از گرمایش خود دستگاه یا کویل آبگرم؟
در یک جمله: در کشوری مانند ایران که قیمت گاز از برقارزانتر است، گرم کردن خانه با سوخت گاز به صرفه تر از مصرف برق است. ضمن این که زیر بار نبودن یونیت خارجی موجب کاهش استهلاک دستگاه می شود.
کویل آبگرم در مقابل یونیت داخلی نصب می شود.
آبگرم تولید شده توسط موتورخانه مرکزی یا پکیج شوفاژ دیواری وارد کویل می شود.
یونیت خارجی داکت اسپلیت خاموش بوده و تنها یونیت داخلی در حالت فن، روشن است. در این حالت مصرف برق بسیار کم است.
فریب جملات اغراق آمیز فروشندگان را نخورید و بی جهت به دنبال دستگاه داکت اسپلیتی با کمترین سطح صدا نباشید! صدایی که در اثر کارکرد بلور فن یونیت داخلی ایجاد می شود (در تمامی برندها و تمامی ظرفیت ها)، کمتر از 50 دسیبل هست؛ و این صدای مزاحمی نیست. آنچه که باعث ایجاد صدای مزاحم در زمان کار داکت اسپلیت می شود، کانال کشی غیر اصولی است؛ پرتاب باد در کانال با طراحی غیر اصولی، صدای زوزه می گیرد.
