بهنام میرزایی
بهنام میرزایی
خواندن ۷ دقیقه·۱ سال پیش

بیلیارد ، تحفه متفقین

ورزش بیلیارد توسط روس ها و انگلیس ها به ایران وارد شد. تا پیش از سال ۱۳۴۲ بیلیارد تنها توسط افراد به خصوصی مانند بازنشستگان ارتش، هنرمندان و نظامیان انجام می‌گرفت اما از آن سال به بعد این بازی در مکان‌های عمومی مختلف مانند کلوپ‌های ورزشی راه پیدا کرده و به عمومیت رسید. این ورزش بعد از انقلاب 1357 مورد تحریم قرار گرفت و به عنوان نماد طاغوت و تجملات حرام و ممنوع اعلام شد و سازندگان و فروشندگان تجهیزات آن مورد تعقیب قرار گرفتند. این ورزش در سال ۱۳۸۰ و با تأسیس فدراسیون بولینگ و بیلیارد رسمیت پیدا کرد و چند سالی است که در ایران به صورت همگانی درآمده است.

بیلیارد از حدود ۱۰۰ سال پیش با بازی پیرامید توسط روس ها از شمال و با بازی اسنوکر توسط انگلیسی ها از جنوب وارد ایران شد. در روزهای اولیه بیلیارد توسط اتباع خارجی بر روی میزهایی که از روسیه وارد شهرهای شمالی کشور و میزهای انگلیسی که از انگلستان برای کارمندان شرکت نفت جنوب از طریق خلیج فارس وارد ایران شده بود بازی می کردند. باشگاه شرکت نفت در جنوب و باشگاه شهرداری رشت در شمال نخستین باشگاههای بیلیارد ایران بودند. بعدها فردی روسی بنام میگرویچ میزهای روسی، ایتالیایی و انگلیسی را از خارج خریداری کرد و به کازینوها، هتل ها، کاباره ها و حتی مسافرخانه های آن زمان اجاره داد. وی و شاگردانش مسئول تعمیر و بازسازی میزها بودند، تا سال ۱۳۴۲ که اولین میز بیلیارد را با کمک شاگرد ارشدش بنام میران ساخت. از سال ۱۳۴۳ پسر میگرویچ بنام گریشا شروع به فروش میزهای اجاره ای به مراکز دولتی و خصوصی کرد. اولین میز بیلیارد را در آن زمان آقای علی عبدو برای بولینگ عبدو خریداری کرد. پس از آن تعدادی از شاگردان میگرویچ از روی نمونه های خارجی اقدام به ساخت میزهای بیلیارد کردند. برخی از آنها هنوز در قید حیات هستند و بعضا” در زمینه ساخت میز فعالیت دارند. در میان دهها بازی بیلیارد در ایران بیشتر بازی پیرامید (روی میزهای روسی)، کارامبول (روی میزهای ایتالیایی) و اسنوکر (روی میزهای انگلیسی) رایج بود. تا قبل از سال ۱۳۴۲ که بیلیارد بصورت پراکنده در ایران رواج داشت تنها افراد محدودی از جمله بازنشستگان ارتش – نظامیان – هنرمندان و همچنین کارمندان و مهندسینی که در شرکتهای خارجی مشغول کار بودند و افرادی که در خارج از کشور تحصیل و کار میکردند با آن آشنایی داشتند ولی از آن سال به بعد بیلیارد به کلوپهای اجتماعی که اختصاص به سرگرمیهای غیرشرعی داشتند، کلوپ های تفریحات سالم که شامل تنیس روی میز، فوتبال دستی و … بودند و حتی خانه جوانان راه پیدا کرد و بدین ترتیب عمومیت یافت. کلوپ اجتماعی آذر در خیابان ولیعصر، پایین تر از جمهوری؛ کلوپ تفریحات سالم نشان به مدیریت آقای اشتهاردی با ۵ میز و کلوپ های زنجیره ای تفریحات سالم مفید به مدیریت آقایان اطمینانی و شجاع نوربخش از آن جمله هستند. از حدود سال ۱۳۴۷ مجوز باشگاههای بیلیارد که تحت نظارت اداره اماکن وقت بودند صادر شد. باشگاه هاکوپ با مدیریت آقای هاکوپ واقع در لاله زارنو در دو طبقه با ۱۱ میز اولین باشگاه صرفا” بیلیارد آن زمان محسوب می شود. یکی از بزرگترین باشگاههای بیلیارد آن زمان باشگاه سلیمی واقع در ساختمان پلاسکو بود که مدیر مؤسس آن سرهنگ سلیمی و دارای ۶۰ میز بیلیارد بود. تعداد باشگاههای بیلیارد تهران در آن زمان جمعا” ۶۹ باشگاه اجتماعی و تفریحی بود ( ۴۱ باشگاه غیرانتفاعی همگانی و ۲۸ باشگاه دولتی و اختصاصی بود که در ۳۴ باشگاه غیرانتفاعی همگانی میز بیلیارد وجود داشت ) که در مقایسه با تعداد باشگاههای فعلی تهران (حدود ۲۰۰ باشگاه) بسیار ناچیز بوده و این ۲ دلیل عمده دارد؛ اول آنکه به دلیل جمعیت کم و محدوده کوچکتر تهران در آن سال ها می باشد و دومین دلیل اینکه کمتر به جنبه های ورزشی بیلیارد توجه می شد و بسیاری از مردم از رفتن به چنین کلوپ هایی و در نتیجه بازی کردن بیلیارد خود داری می کردند. متاسفانه در آن زمان بیلیارد را بعنوان یک سرگرمی تفریحی می پنداشتند و در کلوپ ها در کنار بیلیارد از سرگرمی های دیگری که جنبه ورزشی نداشت استفاده می کردند بنابر این طبیعی بود که افراد بیکار، شرور و قمار باز به آن روی می آوردند. هر چند در این بین افرادی بودند که جدا از سرگرمی های دیگر موجود در کلوپ ها و خارج از جنبه های شرط بندی و غیراخلاقی بعنوان یک ورزش و سرگرمی سالم، بیلیارد بازی می کردند. به هر حال فضای آن دوره باعث شد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی بتدریج باشگاه ها دست از فعالیت خود کشیدند و از سال ۱۳۶۰ دیگر اثری از باشگاه های بیلیارد نبود و بیلیارد به فراموشی سپرده شد. به دلیل حجم و وزن زیاد میزهای بیلیارد و نبود امکانات برای نگهداری از آنها، تعدادی از میزهای بیلیارد را در آن زمان نابود کردند و تعدادی دیگر در انبارها ماند تا بتدریج از بین رفتند. سازندگان میز به کارهای درودگری، مبل سازی و … روی آوردند. بسیاری از کلوپ ها تخلیه و بسیاری دیگر به باشگاه های بدنسازی، ورزشهای رزمی، تنیس روی میز و یا سالن پذیرائی تبدیل شدند. افرادی که علاقه زیادی به بیلیارد داشتند یا آنرا فراموش کردند یا در آنسوی آبها مجددا” تجربه نمودند و یا در خانه ها و ویلاها بصورت پنهان به آن پرداختند. دو دهه سپری شد. جوانان و میانسالان آن روز تبدیل به میانسالان و کهنسالان امروز شدند، اما همچنان شوق بازی بیلیارد را داشتند. جوانان و نوجوانان کنونی نیز از طریق بازیهای کامپیوتری با بیلیارد آشنا شدند. در سال ۱۳۷۸ کمیته ملی المپیک و فدراسیون آسیایی اعلام نمودند که بیلیارد به المپیک بازیهای آسیایی راه پیدا نموده و بعنوان یک رشته ورزشی می تواند مدال آور باشد. تنها در قاره آسیا ۱۹ دوره مسابقات قهرمانی اسنوکر برگزار شده بود. مدیران و مسئولین تربیت بدنی کشور با توجه به ورزشی بودن بیلیارد و حضور رسمی آن در مجامع ورزشی و المپیک با از بین رفتن فضای آلوده آن زمان و تغییر فرهنگ و نگرش جامعه به فکر آن افتادند که با اجازه از مراجع تقلید بیلیارد را بعنوان یک ورزش مفرح و جذاب در باشگاههای ورزشی سالم مجددا” راه اندازی کنند. در همان سال- ۱۳۷۸- با موافقت مقام معظم رهبری، مقدمات فعالیت این ورزش و ایجاد فدراسیون بیلیارد انجام شد و در سال ۱۳۷۹ سازمان تربیت بدنی نیز با تاسیس فدراسیون بیلیارد موافقت نمود. بدین ترتیب در نیمه دوم سال ۱۳۷۹ بیلیارد یکی از شاخه های فدراسیون بولینگ شد و به مرور به فدراسیون بولینگ و بیلیارد تبدیل گشت. اولین مجوز تاسیس باشگاه بیلیارد در بهمن ۱۳۷۹ به آقای امین مهدویان برای باشگاه امین در کرمان داده شد. سپس در اسفند همان سال به آقای مجید احتشام زاده قهرمان نام آور تنیس روی میز برای باشگاه آریا در تهران مجوز فعالیت صادر شد. در همین سال درخواست عضویت ایران به کنفدراسیون آسیایی ارسال و در سال ۱۳۸۰ با آن موافقت و ایران عضو بیست وهفتم کنفدراسیون آسیایی بیلیارد شد. اولین دوره مسابقات اسنوکر تهران در اسفند ۱۳۸۰ و در دو مقطع جوانان زیر۳۰ سال و بزرگسالان بالای ۳۰ سال برگزار شد. همچنین اولین دوره مسابقات کشوری در نیمه دوم اسفند ۱۳۸۰ در مشهد و در دو مقطع فوق برگزار شد. اولین دوره مسابقات قهرمانی پیشکسوتان اسنوکر (بالای ۴۰ سال) نیز در بهمن ماه ۱۳۸۱ در اصفهان برگزار شد. همچنین ایران در اردیبهشت سال ۱۳۸۱ با دو بازیکن بنام آقای کامران شهلا و آقای عباس صفوی در مسابقات آسیایی چین برای اولین بار شرکت نمود و در همانجا ابتدا جناب استاد حسین کریم پور(مخبر) پس از طی آزمونی موفق به دریافت مدرک داوری بین المللی اسنوکر شدند. در حال حاضر حدود ۱۰۰ باشگاه بیلیارد در تهران و حدود ۱۲۰۰ باشگاه بیلیارد در سطح کشور فعالیت دارند. فدراسیون بیلیارد اکنون دارای ۲۷ هیئت فعال و بیش ازهزارمربی بیلیارد در سراسر کشور می باشد. همچنین برگزاری سالانه کلاس های مربیگری و داوری در مقاطع مختلف برای آقایان و بانوان، ترجمه قوانین و مقررات، ایجاد سایت کامپیوتری، ترجمه کتاب و CD ، دعوت از مربیان خارجی جهت برگزاری کلاس های مختلف و اردوهای ورزشی، شرکت در مسابقات مختلف آسیایی و جهانی و کسب مقام های مختلف در کارنامه فدراسیون بیلیارد ایران قرار دارد. ورزش بیلیارد در جهان در سال ۱۹۶۲ میلادی فدراسیون جهانی بیلیارد تاسیس و از همان سال مسابقات جهانی در این رشته آغاز شد. در همان سال کنفدراسیون آسیایی بیلیارد نیز فعالیت خود را آغاز کرد. در بازیهای آسیایی بانکوک در سال ۱۹۹۸ میلادی، بیلیارد بعنوان ورزش میهمان و بصورت آزمایشی حضور داشت. کنفدراسیون آسیا واقع در بنگلادش با ۲۸ عضو فعالیت گسترده ای در سطح آسیا دارد. بطوریکه تا این زمان ۲۷ دوره مسابقات قهرمانی در آسیا برگزار شده است. در المپیک آسیایی بوسان سال ۲۰۰۲ میلادی، اسنوکر جزو رشته های اصلی شد و ۳۰ مدال در سه رنگ را به خود اختصاص داد. همچنین قرار است در المپیک آتن در سال ۲۰۰۴ میلادی بعنوان رشته اصلی در مسابقات حضور داشته باشد. در آسیا ورزش بیلیارد بعد از فوتبال و کشتی بیشترین جذابیت را دارد. کشورهای چین، هند و پاکستان تبحر زیادی در اسنوکر دارند.

تربیت بدنیسال
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید