در برخی از شهرهای آلمان (بهویژه در بخشهایی از باواریا، فرنگن و سوابیا) کسانی که قادر به پرداخت دیون خود نبودند (مثلاً بازپرداخت پول به یک مالدار، پرداخت مالیات یا عوارض شهری) به مجازات نمادین، اما سنگینی محکوم میشدند:
لباس خاص (لباس تحقیر):
این افراد مجبور بودند لباسی مخصوص بپوشند؛ گاهی لباسی با رنگ یا طرح مضحک (معمولاً راهراه سیاه و سفید یا زرد و قرمز)، گاهی جامهای وصله پینهشده، تا در میان جمعیت مشخص باشند.
آویزان کردن تخته یا کارت گوسفند به گردن:
به گردن بدهکار تخته یا کارتی آویزان میکردند که روی آن معمولاً تصویر گوسفند و یک شماره یا عنوانی شبیه «Schuldenschaf» (به معنی “گوسفند بدهکار”) نقش بسته بود.
این “شماره” یا “نماد”، برای شناسایی فرد و القای حس بیارزشی و سادهلوحی انتخاب میشد.
گرداندن در اماکن عمومی:
بدهکار را از شلوغترین خیابانها، میدان اصلی شهر یا جلوی کلیسا میگرداندند تا همه او را ببینند و در معرض تحقیر جمعی قرار دهند.
در برخی مناطق، این آشکار کردن با خواندن آوازها یا شوخی و کنایه مردم همراه بود.
پایان مجازات:
زمانی که شخص بدهکاری خود را تسویه میکرد، اجازه پیدا میکرد لباس عادی بپوشد و تخته را بردارد.
در فرهنگ اروپای قرون وسطی، از جمله آلمان، گوسفند نماد “سادهلوحی، پیروی کورکورانه، و ضعف” بود؛ برعکس گرگ که نماد زرنگی و قدرت بود. بدهکار به “گوسفندی” تشبیه میشد که بدون فکر، دست به گرفتن قرض زده و حالا باید به خاطر کمعقلی و بیتدبیری، تحقیر شود.
هدف اصلی، بازگرداندن پول نبود؛ بلکه “عبرت گرفتن بقیه” و بازگرداندن اعتبار به روند کارکرد اقتصادی جامعه مورد نظر بود. تحقیر نوعی فشار روانی بود تا هم بدهکار بابت سهلانگاری مالی خود شرمسار شود، هم دیگران پیش از هر معامله یا گرفتن قرض، بیشتر فکر کنند.
بدهکار پس از تحقیر، معمولا مدتها تحت نگاه سنگین جامعه باقی میماند و برای بازگرداندن آبروی خود باید اثبات میکرد که دیگر “گوسفندِ پولی” نیست! روابط اجتماعی فرد بدهکار به شدت آسیب میدید و حتی در تجارت یا ازدواج هم برایش مشکل ایجاد میشد. به همین دلیل اغلب مردم حاضر بودند به هر قیمتی بدهی خود را زودتر بپردازند تا از این مجازات دوری کنند.
انگلستان و فرانسه: علامتگذاری لباس بدهکاران با حروف اختصاری، یا مجبور کردن به حمل نشانه توهینآمیز در ملأعام کشورهای شمال اروپا: آویختن خمره یا زنگ به گردن افراد بدهکار یا خاطی برخی مناطق ایتالیا: مجازات نشستن در بازار و جمعآوری سکه از رهگذران به عنوان «عبرت»