نبرد تالاس در سال ۷۵۱ میلادی بر سر کنترل جاده ابریشم و سلطه بر آسیای میانه، میان خلافت عباسی و امپراتوری تانگ چین رخ داد. علت بنیادین این برخورد، تقابل منافع ژئوپلتیک دو قدرت بزرگ قرون وسطی بر منابع تجاری و سیاسی منطقه و واکنش به جابجایی اتحاد قبایل و دولتشهرهای محلی چون فرغانه، سغد و خاقانات ترک بود. با آغاز نفوذ عباسیان در شرق و گسترش نفوذ چینیها در غرب آسیای مرکزی، تمرکز عملیاتی طرفین روی منطقه و شهرهای کلیدی و تقاطعهای اقتصادی جاده ابریشم قرار گرفت.
در این زمان، خلافت عباسی تازه قدرت را پس از سقوط امویان بهدست گرفته بود. خلیفه عباسی ابوجعفر منصور سیاست گسترش شرقی و کنترل اقتصادی منطقه را دنبال میکرد. فرمانده سپاه اعزامی عباسیان زیاد بن صالح بود که سابقه نظامی و قدرت نفوذ در بین قبایل ایرانی و ترک منطقه داشت. در سوی مقابل، امپراتور شوانزونگ از دودمان تانگ چین، دستور اعزام یک سپاه بزرگ به فرماندهی ژنرال گائو شیانژی (Gao Xianzhi) را برای تثبیت جایگاه چین در آسیای مرکزی و حمایت از متحدان محلی صادر کرد. سپاه تانگ متشکل از نیروهای منظم چینی به همراه قبایل ترک، سغد و جنگاوران مزدور بود.
رویارویی نظامی در حوالی رود تالاس (واقع در مرز امروزی قزاقستان و قرقیزستان) بهوقوع پیوست. منابع چینی شمار کلی قوای تانگ را ۱۰ تا ۳۰ هزار نفر اعلام کردهاند. شمار قوای عباسی حدود ۲۰ تا ۳۵ هزار نفر برآورد شده که علاوه بر عربها و ایرانیان، قبایل متحد ترک و سغد نیز در ترکیب آنها بودند. آغاز نبرد با برتری نسبی نظامیان تانگ همراه بود و به دلیل تاکتیکهای سوارهنظام و تجهیزات مدرن نظامی، پیشبینی میشد جبهه چینیها برتری را حفظ کند. اما در طول نبرد، تغییر ناگهانی اتحاد قبایل ترک و سغد که ابتدا در کنار تانگ بودند اما با عباسیان پیمان بستند، توازن قوا را بهشدت بههم زد. پیوستن آنها باعث شد ارتش تانگ از پشت مورد محاصره و فشار قرار بگیرد. محاصره، قطع تدارکات، و حملات پیدرپی سبب تلفات و فروپاشی روحیه ارتش تانگ شد. ژنرال گائو شیانژی با بخشی اندک از سپاه موفق به گریختن شد؛ بخش اعظم نیروهایش کشته یا اسیر شدند. شمار اسیران چینی بنا به اسناد مختلف، میان ۲۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ نفر ذکر شده است.
مهمترین پیامد نظامی نبرد تالاس، پایان حضور سیاسی و نظامی چین در آسیای مرکزی برای چندین قرن بود؛ چیـن تا قرن نوزدهم میلادی نتوانست اقتدار خویش را در این ناحیه بازیابد. عباسیان موقعیت ژئوپلتیکی جاده ابریشم را کاملاً به تصرف خود درآوردند و مبادلات تجاری شرق و غرب عمدتاً تحت نظارت آنها درآمد. مهمترین پیامد فنآورانه و فرهنگی، انتقال صنعت کاغذسازی از اسیران چینی به سمرقند بود. ساخت کاغذ در جهان اسلام در همین منطقه آغاز شد و در مدت اندکی به بغداد و دیگر مراکز علمی اسلامی راه یافت. این نقطه عطف، امکان انفجار علمی-فرهنگی و تولید آثار عظیم علمی جهان اسلام را فراهم کرد، چراکه هزینه پایین کاغذ موجب انقلاب در دسترسپذیری علم و مکتوبات شد. سایر پیامدها شامل تضعیف حضور فرهنگی سغدی و چینی و گسترش زبان و فرهنگ فارسی و عربی در منطقه بود.
