سرچشمه اعتماد به نفس

به نام خدا

تعریف اعتماد به نفس

اعتماد به نفس از درون می آید از تعهدی که به خود داریم اعتماد به نفس یعنی باور به توانایی درونی خود که شما را قادر می سازد هر آنچه را که می خواهید انجام دهید یعنی روبه‌رو شدن با هر آنچه در زندگی پیش می آید و انجام کاری که ضروری است

خیلی‌ها فکر می‌کنند اعتماد به نفس به دستاوردهایی که دارند بستگی دارد مثلاً اگر دانشگاه برود یا کار خاصی را انجام دهد یا مهارتی را به دست آورد آن وقت اعتماد به نفسش زیاد میشود ولی باز هم وقتی مدرک گرفت و یا مهارتی را فرا گرفت خود را کم میبیند. پس اعتماد به نفس ربطی به توانایی ما در کارهایی که می‌توانیم انجام دهیم ندارد بلکه باور به توانایی خود در انجام هر کاری که ضروری باشد است نه کارهایی که توان انجامشان را دارید. اعتماد به نفس از اراده و تصمیم ما سرچشمه می گیرد اعتماد به نفس یعنی باور داشتن به خود حتی اگر شکست بخوری و بلند شدن برای تلاش دوباره.(باربارا آنجلس)

مقدمه

سرچشمه اعتماد به نفس در کودکی و رفتاراطرافیان با ما است.وقتی کودکی با مهارت و هوش بالا خودباوری نداشته باشد هیچ گاه به خوشبختی و رضایت نمی رسد برای همین آموزش اعتماد به نفس در کودکی بسیار مسئله مهمی است.

حضرت علی علیه السلام در حدیثی می فرماید آن کس که بزرگی نفس خود را با ور داشته باشد آن را با گناه پست و ذلیل نخواهد کرد.

.پدرو مادر اولین کسانی هستند که زیربنای شخصیت سالم کودک را می‌سازند و پایه‌گذار ارزش‌ها و معیارهای فکری او هستند (اکبری ۱۳۸۱)

آموزش اعتماد به نفس بزرگترین هدیه ایست که هر پدر و مادری می تواند به کودک خود بدهد

ابتدا خانواده ها باید الگوهای رفتاری را آموزش ببینند تا بتوانند شیوه‌های رفتاری درستی با کودکان و نوجوانان خود داشته باشند .کودکی که اعتماد به نفس دارد در شرایط سخت دچار تردید و دودلی نمی‌شود کار خود را ناتمام نمیگذارد و درروبرو شدن بامشکلات طفره نمی رود و دچار آشفتگی نمی شود

مهمترین ملاک برای موفقیت کودک خود آگاهی و آگاهی از نقاط قوت و ضعف و اصلاح آنها است.کودک برای خود آگاهی به اعتماد به نفس و عزت نفس احتیاج دارد.

تاثیر محبت والدین در اعتماد به نفس

اساسی ترین مسئله در اعتماد به نفس محبت والدین است همانگونه که گیاه به نور خورشید احتیاج دارد کودکان نیز به محبت نیاز دارند. کودکانی که ارتباط عاطفی و محبت آمیز با والدین خود ندارند بیشتر دچار اضطراب و عدم اعتماد به نفس در رفتار می شوند. هر مرحله از سن کودک محبت کردن متفاوت است در نوزادی با بغل کردن و بوسیدن،برای بچه های نوپا با تشویق آنها به راه رفتن و یادگیری هایی مانند غذا خوردن ،در سن آمادگی با حمایت کردن آنها در کارهایشان ،محبت را در دوره شروع مدرسه که مهمترین مرحله رشد اجتماعی کودک ا ست با کارهایی مانند توجه به کارهای مدرسه او و یا دعوت دوستانش یا همراهی او در گردش های دسته جمعی مدرسه ،می توانید حمایت خود را نشان دهید در سن نوجوانی با دادن مسئولیت های مهم تر می ‌توانیم به آنها نشان دهیم که برای شخصیتشان ارزش قائلیم و یا شنونده خوبی برای درد دل هایشان باشیم در نوجوانی که با بلوغ جنسی همراه است باید به جای نصیحت و قانون ها بدونه قضاوت به حرف هایشان گوش دهیم در این سن نوجوان به کسی نیاز دارد که او را خوب بشنود و درک کند.

کمک کردن به فرزندان در دوست داشتن خود و داشتن تصویر مثبتی از خودشان بزرگترین هدیه به والدین به آنهاست.

اگر کودک در خانواده ای سرشار از صمیمیت و محبت و مهربانی رشد یابد می‌تواند ویژگی های شخصیتی خود را شناخته و با اطمینان به توانایی های خود با مشکلات روبرو شود از طرفی می‌تواند با رفتارهای نامطلوب و منفی خود برخوردی واقع بینانه داشته باشد و در صدد رفع و تغییر آن ها برآید گاهی والدین با توجهات افراطی خود مانع از رشد عاطفی و شناختی کودک می‌شود مادری که بیش از اندازه به فرزندان خود توجه می‌کنند و انجام وظایف کودک را به عهده می‌گیرد و اجازه نمی دهد که او در حد توان خود مسئولیت بپذیرد فرزندان آنها در آینده احتمالاً دچار مشکلات گوناگونی خواهند شد.

علامت های کمبود اعتماد به نفس

به دست آوردن مهارت اعتماد به نفس با آموزش امکان پذیر است ابتدا باید علائم کمبود اعتماد به نفس در کودکان را شناسایی کنیم و بعد به درمان مورد نیاز بپردازیم البته درمان به منظور درمان رفتاری و تغییر رفتار خود با کودک است.

چند مورد از علایم کمبود اعتماد به نفس در زیر گفته می شود

1. ناتوانی در ابراز عقیده و فراری بودن از جمع و یا سرگرم کردن خود با گوشی برای فرار از همکلامی با دیگران

2. موافقت کردن با همه نظرات و همیشه بدون فکر نظرات دیگران را پذیرفتن و گاهی تا مرحله اجرا هم می روند چون خود راصاحب نظر و فکر نمی دانند

3. خودستایی مداوم ،چون خود را کمتر از دیگران می‌دانند دائم از خوبی های خود تعریف می‌کند و یا برعکس دائم خود را تخریب می‌کنند.

4. رسیدگی بیش از حد به سر و و ظاهر و گاهی آرایش ها و لباس های زننده

5. نداشتن روحیه انتقادپذیری چون فکر می‌کنند ویژگی مثبتی ندارند و به خود بدبین می‌شوند در برابر انتقاد موضع‌گیری و پرخاش می کند

6. تغییر عقیده فوری و نداشتن نظر ثابتی ،هیچ کنترلی روی افکار و عقاید خود ندارند و با توجه به اظهار نظر دیگران ابراز عقیده می کنند

7. تسلیم در برا رویاهایش چون فکر می کند توانایی لازم را ندارد

8. مقایسه با دیگران و حسادت کردن به موفقیت های دیگران آنها دلیل موفق نبودن خود را عدم اعتماد به نفس نمی‌داند بلکه فکر می‌کنند دیگران مانع پیشرفت آنها شده اند

9. توجیه اشتباه خود ،آنها به جای اینکه علت را بفهمند و در جهت رفع آن اقدام کنند یا اشتباه خود را انکار می‌کنند و یا توجیه می‌کنند چون قبول اشتباه حس آنها را به خودشان بدتر می‌کند و فکر می‌کنند انسان بدون اشتباه است و گاهی هم تقصیر را گردن دیگران می‌اندازند.

راه کارهایی برای ایجاد اعتماد به نفس در کودکان

1. انتخاب اسمی مناسب که در زندگی از صدا کردن اسم خود احساس خوبی داشته باشد

2. با تمام وجود به حرف فرزند تان گوش دهید وسط حرف هایش نپرید و جملاتش را قطع نکنید

3. هیچگاه خجالت نکشید که به او بگویید دوستت دارم و در آغوش کشیدن او را جزء برنامه‌های هر روزه خود قرار دهید

4. روز را با بحث کردن با او به پایان نرسانید، وقتی به آرامش نیاز دارد فکر به هم خوردن موو یا کثیف شدن لباس هایش نباشید

5. اگر کوچک است از او انتظار رفتار انسان بالغ را نداشته باشید

6. نقاشی هایش را در مکان خاصی نصب کنید بهترین محل روی یخچال یا گوشه ای از دیوار است

7. هیچ وقت انتظار نداشته باشید همه درس ها همان بار اول آموخته شود

8. وقت هایی که عصبانی هستید به او نگویید ساکت باش با این کار می آموزد در آینده با شما همین کار را انجام دهد

9. به فرزندتان حقه های شعبده بازی را که بلدی بیاموزید(بازی کردن با کودک)

10. هر از گاهی سطح خود را تا دیدگاه او پایین بیاورید تا فرزندتان را بیشتر درک کنید

11. حس شماتت و سرزنش را در خانواده خود به کمترین حد برسانید

12. برای قوانینی که وضع می کنید دلیل منطقی داشته باشید

13. با دیگر والدین صحبت کنید فرزندتان را خودتان به تنهایی بزرگ نکنید

14. به او کمک کنید کارهای خوبی که انجام داده را به یاد بیاورد

15. دوست داشتن بی قید شرط, وقتی از دستش عصبانی هستید به او اطمینان دهید که فقط آن کار او را دوست ندارید ولی خودش را در هر شرایطی دوست دارید

16. نشست های خانوادگی ،وقتی همه در خانه هستند دور هم جمع شوید و در مورد مسائل کوچکی از نظر آنها مطلع شوید یا از آنها راهکار بخواهید مانند چگونگی آب دادن به باغچه و یا انتخاب مکان برای مسافرت

17. فرصت یادگیری مهارت های جدید را به آنها بدهیم،در این زمان نباید زمانی را انتخاب کنید که وقت کافی ندارید مثلا اگر می خواهید به بیرون از خانه بروید و عجله دارید زیرا زود خسته می شوید و تحمل خود را از دست می دهید و نتیجه عکس می شود شادی که از آموختن مهارت باید در کودک ایجاد شود به تجربه ای تلخ مبدل می شود

طبق تجربیات و تحقیقات هر کودکی یک خصوصیت عالی و یک خصوصیت پست دارد وظیفه والدین کشف توانایی های کودک است وهیچ کودکی را نباید با کودک دیگر مقایسه کرد

قصه درمانی در اعتماد به نفس

خودباوری و اعتماد به نفس بالا از عوامل اساسی سعادت و پیشرفت در زندگی بوده و روان درمانگران برای تقویت آن روش های مختلف به ویژه بهره گیری از قصه و داستان در دوران کودکی را توصیه می کنند. زیرا افرادی که کمبود اعتماد به نفس و خودباوری دارند، همواره در برخورد با مشکلات شهامت کمتری از خود نشان می دهند و از این رو احتمال این که از زندگی بهره کافی ببرند به همان نسبت کمتر است و عوارض ناشی از تنش از جمله اضطراب، سوء تغذیه و مشکلات متعدد روانی برای آنها بیشتر است. مطالعات بیانگر آن است که اعتماد به نفس پایین در کودکان می تواند مشکلات متعددی از جمله؛ افت تحصیلی، درگیریهای اجتماعی، آمادگی برای ابتلای به انواع اختلالات روانی خصوصاً افسردگی، خودکشی، اضطراب و اعتیاد را به وجود آورد. برعکس اعتماد به نفس بالا موجب بهبود عملکرد در هر مقطع سنی، شغلی و اجتماعی شده و در بهبود بیماری های ارگانیک و غیر ارگانیک موثر است. از آنجا که قصه یکی از بهترین ابزارها برای خودشناسی بوده و کودک از این طریق مفاهیم و ارزش های موجود در آن را با مفاهیم و نظرات شخصی خود مقایسه می کند، بنابر این کودک با خواندن یا شنیدن داستان های خوب و متناسب با نیازهای خود می تواند با همذات پنداری با شخصیت یا شخصیت های داستان، در انگیزه، کنش ها و تجربه های آنان سهیم شود. همچنین کودک با شخصیت های داستان به طور غیر مستقیم در تعامل است و از طریق رویدادهای داستان با اطلاعاتی روبرو میشود که ممکن است در هیچ جای دیگر با آنها برخورد نکند. از این رو تلاش می کند آنها را در طرح واره ها یا الگوی خود برون سازی کند. به نظر می رسد کودک در دوره عملیات عینی (۷ تا ۱۱ سالگی) به موجب توانایی های خود می تواند واکنش مناسب تری به داستان نشان دهد. داستان امکان موثر و کارآمدی فراهم می کند تا کودک دیدگاه های تازه ای که فرصت تجربه آنها را نداشته است، درک کند. اگر داستان مناسب و درخور استعداد کودک باشد، او می تواند خود را جایگزین شخصیت یا قهرمان داستان کند و از این طریق در انگیزه ها و تعارض های وی سهیم شود. هنگامی که کودک کشف می کند در مشکلات خود تنها نیست و کودکان دیگری نیز در این تجربه ها شریک هستند، احساس امنیت و آرامش می کند و از تنهایی او کاسته می شود و هنگامی که کودک و شخصیت مورد نظر انطباق یافتند، تخلیه هیجان ها صورت می گیرد. قصه می تواند به ایجاد تغییراتی در نگرش آنها نسبت به خود منجر شود؛ زیرا آگاهی نسبت به تجربه های خوشایند و ناخوشایند دیگران، باعث رهایی از درد و رنج و افزایش امید می شود. کودکان با همانند سازی با یک شخصیت داستانی که با مشکل روبرو می شود، راهبردهای موثر را یاد می گیرد. بنابر این استفاده از داستان در دستیابی به تصمیم گیری، سازمان دهی و برنامه ریزی، اعتماد به نفس پایین، مفهوم خود ضعیف، تکانشی بودن، وجود مشکلاتی در روابط اجتماعی و وابستگی به دیگران همواره مورد توجه محققان بوده است.

معرفی چند قصه برای تقویت اعتماد به نفس

1 آتش نشان کوچولو - جهانگیر معصومی - تهران نشر همکلاسی

2 آرتی باهوشه - فیت مک نولتی - ترجمه ی فرمهر منجزی - تهران نشر ساپرا

3 آرزوی پرده ی حصیری - اعظم تبرائی - تهران - نشر مدرسه

4 آش سنگ -تونی راس ؛ ترجمه ی کتایون صدرنیا - نشر فرهنگ اسلامی

5 آقا موش باهوش (مجموعه داستان ) - شکوه قاسم نیا - تهران ، نشر قدیانی

6آقای خندان - راجر هارگریوز - ترجمه ی کاترین سلاحچی - تهران نشر آوای اندیشه

7 احساس های تو ( مجموعه 12 جلدی ) - برایان موزس - ترجمه ی قاسم کریمی . تهران نشر کتاب های بنفشه

8 افسانه ی دیو و دختر - نوشته ی شکوه قاسم نیا - تهران نشر پیدایش

9 اولین تجربه های تو - نیکولا اسمی - ترجمه ی حسین فتاحی - تهران نشر کتاب های بنفشه

10 بادبادک زرد - زیبا مستعدی - تهران نشر نی

11 با من بخوان تا یاد بگیری - نادر ابراهیمی - تهران

12 بره سواری زاغک - فریبا کلهر - تهران نشر ریحان

13 بز آقای سگن - آلفونس دوده -ترجمه ی شادی جمشیدی - تهران مرکز نشر صدا

14 پروانه ی سفید - بریزیت بلوش تبه - ترجمه ی اکرم گلستان - تهران نشر امیرکبیر

15 پسر و پروانه - فروزنده ی خداجو - تهران نشر سروش

16 پلنگ سیاه - سرور - تهران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

17 پهلوان پنبه و ننه پنبه - محمدرضا یوسفی - تهران نشر شباویز

18 پیرزن دوچرخه سوار - فریبا کلهر - تهران نشر مدرسه

19 تو نیکی می کن و ..... - استفان رودس - ترجمه ی سیروس طاهباز - تهران کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان

20 جغد کوچک ترسو - مارک رازرا ترجمه ی سید مهدب شجاعی

کتاب هایی که برای این مقاله استفاده شده

۱: کتاب ۵۰۱ را برای بالا بردن اعتماد به نفس کودکان نوشته رابرت رمزی

۲: کلید پرورش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان نوشته گلن استنهاوس

۳: اعتماد به نفس نوشته باربارا دی آنجلس

۴: چگونه فرزندان خود را با اعتماد به نفس تربیت کنید نوشته مریم سلیقه