زیبایی شهر، حاصل انتخابهای هوشمندانه و مبتنی بر دانش و آگاهی است که عموما توسط مسئولان طراحی شهری گرفته میشود. در این میان، علاوه بر ساختمانها و آسفالت خیابانها، چهره شهر تا حد زیادی به مبلمان شهری و عناصر کاربردی موجود در آن بستگی دارد؛ عناصری که با فرم و رنگ بخشیدن به شهر، کیفیت زندگی شهروندان به سطحی بالاتر میبرند.
در ادامه خواهیم گفت که چگونه با انتخابهای درست مبلمان شهری میتوان فضاهای عمومی شهر را به جایی جذاب، کاربردی و الهامبخش برای شهروندان تبدیل کرد.
برای اینکه شهروندان یک فضای شهری را زیبا و دلنشین تلقی کنند، هر عنصر معماری و طراحی باید در جای درستش قرار بگیرد. جزئیاتی مثل قرار گرفتن نیمکت در سایه پیادهرو، سطل زباله در نقطهای در دسترس و هماهنگ با فضای اطراف یا نصب آلاچیقهایی که فضای گفتگوی مناسبی فراهم میکنند، در واقع یک شهر را از نظر بصری و کاربری جذاب و قابل زندگی میکنند.
آنچه در مبلمان شهری مدرن اهمیت دارد را میتوان در سه عنصر کلیدی خلاصه کرد:
۱. فرم صحیح و سازگار با محیط
۲. کارکرد مؤثر برای پاسخ به نیازهای شهروندان
۳. هویتبخشی بصری و ایجاد حس تعلق
اکثر ما فقط نیمکت پارکی، سطل زباله شهری، وسایل ورزشی پارکی و چراغهای پیادهرو را به عنوان مبلمان شهری میشناسیم. در حالی که امروزه مبلمان شهری مجموعهای از تجهیزات هدفمند است که با طراحی حرفهای و جانمایی درست، میتوانند به کیفیت فضای شهری کمک کنند. در ادامه، مهمترین عناصر مبلمان شهری را بررسی میکنیم و به نقش مؤثر هر کدام در زیباسازی و کارآمدسازی فضاهای عمومی اشاره میکنیم.
نیمکت شهری یکی از بهترین المانها برای احترام گذاشتن به شهروندان و نیازهای آنهاست. در طراحی نیمکت شهری، جنس متریال، ارگونومی و سازگاری فرم نیمکت با بدن، محل قرارگیری نسبت به نور و سایه و حتی هماهنگی با مسیر عبور عابران اهمیت دارد. نیمکتهای چوبی، فلزی یا ترکیبی، در صورت طراحی اصولی، بخش مهمی از از زیبایی و آرامش محیط را تأمین کنند.
آلاچیقها را میتوان در طیف وسیعی از محیطها از جمله پارکها، بوستانهای محلهای، محوطه مجتمعهای مسکونی و حتی حیاط بیمارستانها نصب کرد. این مبلمان شهری یک فضای نیمه خصوصی برای استراحت، گفتگو یا پناه گرفتن از آفتاب و باران فراهم میکنند. انتخاب مدلهای مقاوم و مدرن، مثل آلاچیقهای فلزی با پوشش ضد زنگ، میتواند علاوهبر دوام بالا، هماهنگی بصری بیشتری نیز ایجاد کند.
در بسیاری از پروژههای اخیر، کارشناسان و مهندسان طراحی شهری، خرید آلاچیق فلزی را در پکیجهای تجهیز مبلمان شهری پیشنهاد میکنند.
تأمین سطل زباله کافی، در جای مناسب و با طراحی کاربردی، ضامن نظم و نظافت فضاهای شهری است. مدلهای سطل زباله شهری پایهدار، دارای درپوش بهداشتی و مدلهایی با امکان تفکیک زباله یا طراحی هماهنگ با محیط میتوانند در اجرای وظایف شهروندی و زیستمحیطی کمککننده باشند و در زیبایی و نظم بصری محیط هم نقش مهمی ایفا کنند.
المانهایی مانند آبنما شهری، سنگفرش، سازههای نورپردازی شده یا آثار حجمی و مجسمههای هنری، مستقیماً در هویت بخشیدن به فضا تاثیرگذارند. در انتخاب چنین سازههایی، مهم است که به فرمها و رنگها توجه ویژه داشت و حتیالامکان مدلهایی را انتخاب کرد که متناسب با فرهنگ محلی، اقلیم و نوع کاربری فضا (تجاری، مسکونی یا تاریخی) باشند. این کار، علاوه بر زیبایی ظاهری و هماهنگی با فضا همانند شناسنامهای برای محیط شده و آن را در ذهن مخاطب ماندگار میسازد.
ایستگاههای اتوبوس از نظر عملکردی بسیار حائز اهمیت هستند. اما اگر تنها با همین دیدگاه طراحی شوند، به سرعت فرسوده یا بلا استفاده خواهند شد. در سالها اخیر، طراحی شهری به سمتی پیش رفته که برای ساخت این مکانها از فرمهای مدرن، نورپردازیهای هوشمند، سقفهای مقاوم و امکانات جانبی مانند شارژر یا نقشه مسیر استفاده میکنند تا آنها را به نقطهای کارآمد و زیبا در بافت شهری تبدیل کنند.
راهکارهای اجرایی برای زیباسازی شهر
تا اینجا متوجه شدیم که طراحی و نصب مبلمان شهری باید با تحلیل و برنامهریزی دقیق صورت پذیرد. راهکارهای زیر بر اساس تجربههای اجرایی و اصول طراحی شهری است و مسیر درستی را برای رسیدن به یک فضای زیبا و پایدار ترسیم میکند.
هر پروژه مبلمان شهری باید با شناخت محیط استارت بخورد. نوع کاربری فضا، الگوی تردد شهروندان و شرایط اقلیمی، عواملیاند که تعیین میکنند چه نوع تجهیزات و با چه کیفیتی مورد نیاز هستند.
یکی از مهمترین تصمیمها در اجرای مبلمان شهری، انتخاب متریال است. استفاده از مصالحی چون فلز با پوششهای محافظ، چوبهای مقاوم، چوبپلاست یا بتن تقویتشده، طول عمر تجهیزات را افزایش داده و هزینههای تعمیر و نگهداری را به حداقل میرسانند.
در انتخاب مبلمان شهری باید به اصول نگهداری آنها در بلند مدت هم توجه داشت. امکان تعمیر آسان، قابلیت جابجایی یا انتخاب متریالهای ضدزنگ و ضدآب، بخشی از یک طراحی حرفهای و بینقص است.
جهان با شتاب در حال حرکت به سمت زندگی هوشمند است و روند شهرسازی هم به این رقابت پیوسته است. نیمکتهای مجهز به شارژر خورشیدی، سطلهای زباله دارای سنسور یا نورپردازی هوشمند ایستگاهها و گیادهروها، نمونههایی از این هوشمندسازی مبلمان شهری هستند که علاوه بر جذابیت بصری، با نیازهای روز هم هماهنگاند.
کپیبرداری کردن و طراحی بدون توجه به نیازهای خاص هر منطقه، هیچ تاثیری در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان نخواهد داشت. طراحی موفق مبلمان شهری، وسایل بازی پارکی و المانهای خارجی باید به گونهای باشد که با بافت محلی، تاریخ، فرهنگ و نیازهای خاص همان منطقه هماهنگ باشد.
جمع بندی
همانطور که دیدیم، هر جزء از مبلمان شهری اگر با نگاه تحلیلی و طراحی هوشمندانه اجرا شود، سهم مهمی در افزایش کیفیت محیط شهری خواهد داشت و هزینههای پروژههای عمرانی را به مراتب کاهش خواهد داد.
در این فرآیند تخصصی، مجموعههایی که دانش، تجربه و تنوع محصولات مناسبی دارند، میتوانند پروژه را سریعتر و بهتر به نتیجه برسانند. استفاده از طراحی مناسب، کیفیت ساخت خوب و محصولات متنوع، نقش مهمی در زیباسازی و ارتقای فضاهای شهری دارد. برای دستیابی به نتیجه مطلوب، انتخاب تأمینکنندهای مطمئن و توانمند ضروری است.
