جستاری در عوامل الهامبخش حیات فکری و هنری «آرتور میلر».
تئاترنویس امریکایی، آرتور میلر
«سبک و ساختار» ، «ایدهها و مضامین محوری» ، «تحولات تاریخی دوران» و «آثار»
نویسنده: مارال بهراموند
شناسنامه مختصر هنرمند/
آرتور میلر، Arthur Miller (1915-2005)، نمایشنامهنویس امریکایی در قرن بیستم.
سبک و ساختار/
سبک و ساختار ریشه در سنت رئالیسم اجتماعی دارد و تحت تاثیر تراژدی کلاسیک است. در آثار او زبان و دیالوگها طبیعی و نزدیک به گفتگوهای روزمره هستند. شخصیتها اغلب از طبقهی متوسط یا کارگر هستند و مشکلات واقعی و اقتصادی را تجربه میکنند. مکان نمایشها معمولا محدود به فضاهای خانگی یا محیطهای کاری است تا حس واقعگرایی تقویت شود. ساختار روایی خطی با مقدمه، اوج، فرود و پایان تراژیک.
از دیگر ویژگیها، تکیه حدودی بر وحدت زمان و مکان (نه به سختگیری نمایشنامهنویسان کلاسیک)، تعلیق تدریجی در روایت به صورتی که اطلاعات کلیدی معمولا به آرامی و در طول دیالوگها آشکار میشوند. زبان و دیالوگها، ساده، شفاف اما پر از لایههای معناییست. گفتوگوها اغلب احساسات واقعی شخصیتها را غیرمستقیم منتقل میکنند. اشیا و رویدادها اغلب بار نمادین دارند (مثلا در مرگ فروشنده، بذرها نماد امید و ناکامی هستند).
ایدهها و مضامین محوری/
از الگوی تراژدی یونانی الهام میگیرد اما قهرمانانش پادشاه و اشرافزاده نیستند؛ بلکه افراد عادی با آرزوها و خطاهای انسانیاند. اغلب محوریت داستان بر موضوع «سقوط یک شخصیت به دلیل ضعف یا خطای اخلاقی» است. وی مفهوم «تراژدی انسان عادی» را مطرح میکند. از مضامین تکرارشونده میتوان به تضاد بین مسئولیتهای فردی و فشارهای اجتماعی (وجدان شخصی در برابر قوانین یا منافع جمعی)، بحران هویت و تلاش برای اثبات ارزش خود در یک نظام رقابتی، فساد، دروغ و پیامدهای پنهانکاری در روابط خانوادگی و کاری اشاره کرد.
در بسیاری از آثار او یک راز یا دروغ، آرام آرام ساختار زندگی شخصیتها را فرو میریزد.
مثال: در «همهی پسران من»، دروغ پدر برای نجات کسبوکار باعث مرگ انسانهای بیگناه و فروپاشی خانواده میشود.
کشمکش میان وجدان شخصی و قوانین، یا میان اخلاق و منفعت اقتصادی رواج دارد.
مثال: در «ساحره سوزان»، قهرمان برای حفظ حقیقت در مقابل موج ترس جمعی و اتهامزنی میایستد، حتی به قیمت جانش.
میلر با نگاهی انتقادی نشان میدهد که جاهطلبی و آرمانگرایی اقتصادی گاهی منجر به شکست و بحران هویت میشود.
مثال: در «مرگ فروشنده»، جستجوی بیپایان برای موفقیت مالی، شخصیت را از واقعیت و عشق خانواده دور میکند.
شخصیتها معمولا درگیر پرسش «من که هستم و ارزشم چیست؟» هستند. این بحران معمولا در لحظهای تراژیک به نقطه اوج میرسد. همچنین او نشان میدهد که رقابت اقتصادی میتواند اصول انسانی را فرسوده کند. این مضمون در آثار او به شکل تضاد بین «سود» و «انسانیت» دیده میشود. خانواده در آثار او هم پناهگاه است، هم منبع فشار. میلر شخصیتهایی میآفریند که در نهایت ترجیح میدهند به خاطر حقیقت یا اصول خود قربانی شوند، تا اینکه با دروغ یا سازش زندگی کنند. او همواره این پرسش را ایجاد میکند که «ارزش واقعی انسان به چیست؟».
تحولات تاریخی دوران/
آرتور میلر زندگیاش را در بستر چند دهه پرتنش تاریخ امریکا و جهان گذراند و بخش بزرگی از موضوعات آثارش مستقیم یا غیرمستقیم از همین تحولات الهام گرفتهاست. از زندگی در نیویورک در خانوادهای یهودی شروع میشود. اهمیت بررسی این تحولات در دوران زیسته میلر به عنوان یک هنرمند به دلیل یک سده زندگیکردن در قرن بیستم، مهمترین دوران تاریخی جهان است. به ترتیب مهاجرت اروپاییها به امریکا تا اوایل قرن بیستم، انقلاب صنعتی تا اوایل قرن بیستم، جنگ جهانی اول ۱۹۱۴، رکود بزرگ ۱۹۲۹، جنگ جهانی دوم ۱۹۳۹، دوران طلایی امریکا یا عصر جغجغهها و موجهای فرهنگی و اقتصادی در ادامهی آن، نئولیبرالیسم، مصرفگرایی و عصر جهانیسازی اینترنت دهه ۱۹۹۰.
در دهه ۲۰، رکود گسترده اقتصاد جهانی با کاهش ارزش سهام در تاریخ ۴ سپتامبر ۱۹۲۹ در ایالت متحده امریکا شروع شد و طی مدت کوتاهی تبدیل به مثالی زبانزد از امکان تنزل اقتصاد جهانی شد و طولی نکشید که در تمام کشورهای جهان گسترش یافت. «رکود بزرگ» ضربهی شدیدی به خانوادهاش وارد میکند که بعدها به نگاه انتقادی او نسبت به سرمایهداری و "رویای امریکایی" منجر میشود. گسترش اتحادیههای کارگری در این دوران و بحثهای پررنگ دربارهی عدالت اجتماعی در فضای فکری جامعهی امریکا.
سال ۱۹۴۱ امریکا وارد جنگ جهانی دوم میشود؛ پایان جنگ در ۱۹۴۵ با استفاده از بمب اتم و سرآغازی برای بحثهای اخلاقی دربارهی علم، جنگ و قدرت. تجربهی جنگ و فسادهای صنعتی مرتبط با آن الهام بخش نمایشنامههایی مانند «همهی پسران من» شد. دهه ۱۹۵۰، تجربه فضای بیاعتمادی و ترس از نفوذ کمونیسم در امریکا در دوران جنگ سرد بین امریکا و شوروی و مککارتیسم، موج بازجوییهای کمیته فعالیتهای ضدامریکایی، اتهامزنی و سرکوب روشنفکران. میلر خود در این دوره به کنکره احضار میشود و از لو دادن اسامی همکارانش خودداری میکند. تجربهی این فضای سرکوب، الهامبخش نوشتن «ساحره سوزان» شد که به محاکمات جادوگری سالم به عنوان تمثیلی از مککارتیسم میپردازد.
"عصر طلایی" رشد اقتصادی سریع در پی صنعتیشدن و گسترش راهآهنها و افزایش تولیدات صنعتی اتفاق افتاد و موجب فساد مالی و سیاسی در سطوح مختلف دولت و جامعه و همچنین شکاف طبقاتی شد. درحالیکه ثروت در دستان عدهای محدود انباشته میشد، فقر و نابرابری میان کارگران و اقشار ضعیف جامعه افزایش یافت. مهاجرت گسترده میلیونها مهاجر از اروپا به امریکا در جستجوی فرصتهای شغلی باعث توسعه و عرضهی فراوان شد و مصرفگرایی را به ارمغان آورد. این دوران مانند یک جغجغه، ظاهری جذاب و براق داشت، اما در باطن، مشکلات و نابرابریهای بسیاری را پنهان کردهبود.
آغاز جنبشهای حقوق مدنی، ضدجنگ و فمنیستی در امریکا در دهه ۱۹۶۰-۱۹۷۰، موج تغییرات فرهنگی و شکاف نسلی را به همراه داشت که میلر را واداشت در برخی آثارش به بحران ارزشها در جامعه بپردازد. پس از آن تغییرات اقتصادی جهانی و رشد سرمایهداری و افزایش شکاف طبقاتی بر فضای فکری سایه انداخت و باعث نقد میلر در آثار متأخرش بر نابرابری اجتماعی و فرسایش ارزشهای انسانی شد. فرهنگ مصرفگرایی لوکس و رشد فناوریهای شخصی و بحران ایدز که در ابتدا با تبعیض و بیتوجهی مواجه شد. این سده با رشد فرهنگ جهانی از طریق موسیقی، فیلمهای هالیوود و بازیهای ویدئویی به پایان رسید.
از دیگر اثرگذارترین موارد بر زندگی شخصی و اجتماعی آرتور میلر ازدواج او با «مریلین مونرو» (۱۹۵۶-۱۹۶۱) میباشد. یکی از پرحاشیهترین دورههای زندگی شخصی و هنری او بود. این رابطه برای هر دو نفر هم شهرت و الهام هنری به همراه داشت و هم فشار روانی و بحران شخصی. مونرو بازیگر و مدل زن امریکایی بود که به الگوی زیبایی زن قرن بیستم بدل شد و در پی آن نماد انقلابهای جنسی هم به شمار میرفت. بسیاری این ازدواج را «ازدواج مغز و زیبایی» مینامیدند. اختلاف سبک زندگی و مشکلات روانی مونرو (افسردگی، اضطراب، مصرف دارو) فشار زیادی بر رابطه آنان گذاشت.
آثار/
در ادامه فهرست کاملی از آثار نمایشی و ادبی «آرتور میلر» را در کنار سال انتشار یا اجرای آنها براساس منابع معتبر گردآوری کردهام.
نوع / نام اثر
An Enemy of the People 1882
نمایشنامه
The Man Who Had All the Luck 1940 / 1944
نمایشنامه
All My Sons 1947
نمایشنامه
Death of a Salesman 1949
نمایشنامه
The Crucible 1953
نمایشنامه
A Memory of Two Mondays 1955
نمایشنامه
A View from the Bridge 1955
نمایشنامه
After the Fall 1964
نمایشنامه
Incident at Vichy 1964
نمایشنامه
The Price 1968
نمایشنامه
The Creation of the World and Other Business 1972
نمایشنامه
The Archbishop’s Ceiling 1977
نمایشنامه
The American Clock 1980
نمایشنامه
Playing for Time 1981
نمایشنامه
Some Kind of Love Story 1983
نمایشنامه
The Ride Down Mt. Morgan 1991
نمایشنامه
Broken Glass 1994
نمایشنامه
The Last Yankee 1994
نمایشنامه
Mr Peter’s Connections 1998
نمایشنامه
Elegy For a Lady 1998
نمایشنامه
Resurrection Blues 2002 / 2006
نمایشنامه
Focus 1945
رمان
The Misfits 1961
فیلمنامه
I Don’t Need You Any More 1951
مجموعه داستان کوتاه
The Collected Plays of Arthur Miller 1957
مجموعه نمایشنامهها
Theater Essays of Arthur Miller 1978
مقالات
In Russia / In the Country / Chinese Encounters 1969 / 1977 / 1979
سفرنامه/ مقالات
Timebends 1987
سفرنامه
Echoes Down the Corridor / On Politics…2001
مقالات جمعآوریشده
Homely Girl, A Life: And Other Stories 1992
داستان کوتاه
Presence 2004
داستان کوتاه
بررسی یکی از آثار «آرتور میلر» بر اساس چند پرسش/
نمایشنامه «ساحره سوزان»
۱. شخصیت اصلی کیست؟
شخصیت اصلی نمایشنامهی ساحره سوزان نوشتهی آرتور میلر، جان پراکتور است. او یک کشاورز است که در جریان ماجرای جادوگری سالم، به دلیل مخالفت با هیاهوی جادوگری و محافظت از خانوادهاش، دچار بحرانهای اخلاقی و شخصی میشود و نقش مرکزی داستان را ایفا میکند.
۲. مسئلهی او چیست؟
مسئلهی اصلی جان پراکتور تعارض میان وجدان شخصی و نجات جان خود است. (نجات شرافت یا نجات جان)
۳. چه خطری او را تهدید میکند؟
چند خطر جدی «جان پراکتور» را تهدید میکند:
۱/ اتهام به جادوگری: اتهامی بی اساس که اگر نپذیرد و دروغ نگوید به دار آویخته میشود. چون دادگاه فقط کسانی را آزاد میکند که به جادوگری اعتراف کنند؛ اما او نمیخواهد با اعتراف دروغین به چنین دروغی (جادوگر بودنش) رسمیت بدهد.
۲/ نابودی شرافت و نام نیک: او در دیالوگی میگوید:« من نامم را دارم! فقط همین را دارم!» این جمله نشان میدهد شرافت از جان برای او مهمتر است و او سعی کرده در تمام زندگیش نام نیکی برای خود رقم بزند.
۳/ ویرانی خانواده: اتهام به جادوگری، جان او و آیندهی خانواده و فرزندانش را در خطر قرار میدهد و نام بد او باعث طرد آنها از جامعه بشود.
۴/ اهداف شیطانی: اعتراف دروغین او باعث دامن زدن به دروغ میشود و ممکن است باعث به خطر انداختن جان دیگران هم بشود.
او در معرض مرگ فیزیکی است اما مهمتر از آن در معرض مرگ اخلاقی و انسانی هم قرارداد و این باعث میشود او مرگ فیزیکی را بپذیرد تا از مرگ انسانیتش جلوگیری کند.
۴. از طرف چه کسی (یا چه چیزی) تهدید میشود؟
چند مورد درونی و بیرونی وجود دارد.
۱/ دادگاه سالم- اگر به جادوگری اعتراف نکند اعدام میشود.
۲/ آبیگایل ویلیامز- دختر جوانی که عاشق اوست و پس از پایان رابطهاش با او قصد دارد او را به سمت خود بکشاند و رابطهاش را بازیابد و در این راه باید الیزابت پراکتور همسر جان را از میان بردارد. پس اتهام جادوگری به او میزند و با دروغگویی دادگاه را به بیراهه میکشاند.
۳/ خود جان پراکتور(وجدان)- او با احساس گناه و شرم شدید از گذشتهاش (رابطهاش با آبیگایل) دست و پنجه نرم میکند و نمیخواهد دوباره با دروغ وجدانش لکهدار شود و این او را در میان یک مبارزهی روحی بین نجات جانش و حفظ صداقتش قرار میدهد که روحش را شکنجه میکند.
۴/ جامعهی سالم- فضای شهر سالم پر از ترس، شک وبدبینی و تعصب مذهبی است. مردم سادهدلانه یا از روی دشمنی یکدیگر را متهم میکنند و فضای وحشت در شهر باعث فروپاشی اخلاقی اجتماعی شده است. انگار به جای عدالت و دانستن حقیقت دنبال دشمن فرضی میگردند.
۵. موقعیت او چیست؟
اجتماعی: کشاورز صادق ولی بیقدرت دربرابر حکومت دینی.
خانوادگی: شوهر وفادار در تلاش برای جبران اشتباهات گذشته.
اخلاقی: درگیر تضاد میان وجدان و بقا.
موقعیت در درام: قهرمان تراژیک که در پایان تطهیر میشود.
۶. منحنی کشش او چیست؟
جان پراکتور از یک مرد گناهکار سکوت کرده به قهرمانی تراژیک تبدیل میشود که با ایستادن در برابر دروغ و حفظ شرافت، به رستگاری اخلاقی میرسد.
۷. چه چیزی تغییر میکند؟
(درونی/اخلاقی) هویت او از شرمسار و پنهان کار در ابتدای نمایشنامه به شرافتمند و صادق بدل میشود.
(اخلاقی/رفتاری) در ارتباط با حقیقت ترس و تردید او به شهامت و ایثار تبدیل میشود.
(روحی/روانی) وجدان او که در ابتدا آشفته و گناهآلود است آرام میگیرد.
(دراماتیک) در جایگاه داستانی او که فردی خطاکار و ساکت بود به قهرمان اخلاقی تراژیک تبدیل میشود.
[استفاده ازین مقاله تحت عنوان نام نویسنده محدودیتی ندارد.]
نوشتهی تابستان ۱۴۰۴
