خانواده درمانی یا مشاوره خانواده نوعی از درمان است که به منظور کمک به حل مسائلی که به طور خاص بر سلامت روانی و عملکرد خانواده اثر میگذارند طراحی شده است. این درمان به اعضای خانواده کمک می کند تا روابط قویتری ایجاد کنند، ارتباطات شان تقویت شود و تعارضات درون خانواده را مدیریت کنند.برخی اهداف اولیۀ خانواده درمانی، خلق محیطی بهتر در خانه، حل مسائل خانوادگی و درک مشکلات منحصری است که خانواده با آن رو به رو میشوند.
چندین نوع خانواده درمانی وجود دارد؛ از جمله:
ممکن است برخی درمانگران به رویکرد خاصی تکیه کنند. در مقابل بعضی دیگر طرفدار استفاده از رویکردهای التقاطی هستند که با توجه به نیاز مراجع شامل ابعادی از درمان های گوناگون می شود.
فنونی که در خانواده درمانی به کار برده می شود معمولاً به عواملی چون جهتگیری نظری درمانگر و نیازهای خاص خانواده بستگی دارد. برخی از این شیوه ها شامل موارد زیر هستند:
فنون مورد استفاده در خانواده درمانی بر ارتقای آگاهی هیجانی، همکاری در گذر از تغییرات مهم در خانواده، کمک به پذیرش مسائل غیر قابل کنترل و تقویت ارتباط و مشارکت تاکید دارند.سایر فنون خاصی که در این حیطه به کار می روند می توانند شامل یادگیری همدلی، معتبر شماردن هیجانات، گوش دادن فعال و بازسازی شناختی باشد.
موضوعات بسیاری وجود دارد که این نوع درمان می تواند به آنها بپردازد. از جمله:
خانواده درمانی همچنین می تواند به برطرف سازی مشکلات سلامت روان افراد (مثل اضطراب، بیماری مزمن، افسردگی و مصرف مواد مخدر) که کل خانواده را تحت الشعاع قرار می دهند، کمک کند.
از آنجا که این نوع درمان تعاملات را بررسی می کند، اعضای خانواده می توانند یاد بگیرند تا افکار و نیازهای خود را بهتر اظهار کنند و به گونه ای کمتر آسیب زا برای روابط، به حل تعارضات بپردازند.
همچنین خانواده درمانی بر این مسئله تمرکز دارد که اعضای خانواده چگونه با مشکلات یکدیگر برخورد می کنند. برای مثال اگر یک عضو خانواده دچار یک عارضۀ روانی باشد، این درمان می تواند به تغییر وضعیت هایی که اغلب به این مشکل دامن می زنند، کمک کند.
زمانی که افراد به بیماری های روانی مبتلا می شوند، ممکن است اعضای خانواده از نحوۀ امدادرسانی به او آگاه نباشند. در نتیجه، آنها احتمالاً دست به رفتارهایی می زنند که ابعاد بیماری را حفظ یا حتی گسترده می کند. در این مواقع خانواده درمانی می تواند رفتارهای مفیدی را به اعضا آموزش دهد که در عین مراقبت از بهزیستی خود، بتوانند از فرد دچار اختلالات روانی حمایت کنند.
تحقیقات نشان می دهند که خانواده درمانی با اهداف گسترده ای به کار رود و سودبخش باشد. در ادامه بعضی از شواهد حمایت کننده را ذکر می کنیم:
تحقیقات بیشتری نیاز است تا بهتر متوجه شویم که خانواده درمانی چگونه می تواند بیشترین تأثیر مثبت را به همراه بیاورد و چگونه با سایر اشکال درمان مقایسه می شود.
از آنجا که خانواده درمانی دربردارندۀ گفتگو در مورد مشکلات و تعارضات هیجانی است، ممکن است ناراحت کننده و دشوار باشد. در بعضی موارد امکان دارد افراد در آغاز و پیش از رسیدن به بهبودی، احساس کنند حالشان بدتر شده است. مهم است به یاد داشته باشید که درمانگر حرفه ای آنجاست تا به اعضا کمک کند تا از این تعارضات به خوبی عبور کنند و هیجانات شدیدی که تجربه می شوند را مدیریت نمایند.
وقتی می گوییم خانواده درمانی برای مسائل زیادی مفید است، به این معنا نیست که برای هر فرد یا هر موقعیتی جواب می دهد. برخی اشکال دیگر درمان نیز هستند که می توانند اثربخش باشند؛ مانند درمان شناختی رفتاری(CBT) و یا روان درمانی کودک .
خانواده درمانی اغلب کوتاه مدت است، اما بسته به موقعیت و نیازهای خانواده، ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد. در حالی که اغلب این روش همۀ اعضای واحد خانواده را درگیر می کند، اما می تواند بر آنهایی تمرکز کند که مشتاق یا قادر به مشارکت در درمان هستند.
در طول جلسات درمان، درمانگر سوالاتی می پرسد تا از مشکلی که خانواده را به اتاق درمان کشانده، آگاهی بهتری کسب کند. همچنین او ممکن است عوامل دیگری (مانند استرس های محیطی و بیماری های روانی) را که به نظر می رسد در مسئلۀ فعلی دخیل باشند، بررسی کند.
این درمان اغلب توسط درمانگر دارای پروانه در حوزۀ ازدواج و خانواده (LMFT) ارائه می شود اما سایر متخصصان سلامت روان نیز همچون مشاوران حرفه ای، روانشناسان و مددکاران اجتماعی دارای پروانه می توانند چنین خدماتی فراهم کنند.
چنانچه مایل به امتحان کردن جلسات خانواده درمانی هستید، می توانید از پزشک تان بخواهید که چنین درمانگری را به شما معرفی کنند یا درمورد متخصصانی که در محل زندگی شما چنین خدماتی ارائه می دهند پرس و جو کنید. همچنین می توانید از طریق جستجوی اینترنتی و مطالعۀ آنلاین رزومه و پروانۀ کار روانشناسان اقدام کنید.
