استارتاپ

به عبارت دیگر استارتاپ (شرکت نو پا) یک کسب و کاری است که قسمتی از آن مبتنی بر فناوری است بنابراین هر کسب و کار که بر پایه فناوری است، لزوما استارتاپ نیست، ولی همه استارتاپ‌ها به طرزی از وب، موبایل، اینترنت و تکنولوژی های جدید استفاده می‌کنند تا رشد بالایی داشته باشند و به تعداد کاربران بالایی برسند.

نیازهای حقوقی استارتاپ ها مطابق قانون ایران:
شرکت نوپا یا استارتاپ به یک شرکت یا کسب و کاری گفته میشود که به تازگی در جهت کارآفرینی ایجاد شده است و در جهت تولید راه‌حلی نوآورانه برای رفع یک نیاز در بازارهای کسب و کار دنیا استارت آپ شکل میگیرد.
این کسب و کارها مرتبط با استارتاپ در هر حوزه ای مطابق با تکنولوژی و فناوری های آنلاین ایجاد میشوند.

یک کسب و کار آنلاین و مجازی (استارت آپ) دو بال دارد:
۱) بال فنی
۲) بال حقوقی
این مقاله میخواهد در خصوص مسائل و نیازهای حقوقی استارت آپ ها صحبت کنیم به عبارت دیگر برای راه اندازی کسب و کار اساسی ترین نیاز حقوقی آن ، تنظیم انواع قرارداد است که براحتی با مطالعه این مقاله میتوانید استارت آپ خود را راه اندازی و بدون داشتن دغدغه حقوقی استارت آپ یا شرکت نو پا خود را گسترش دهید. در ادامه با ما همراه باشید.

دغدغه های مشترک حقوقی استارت آپ ها:
۱- دغدغه های حقوقی قبل از راه اندازی (شرکت نو پا)
در این مرحله که به اصطلاح تولد استارت آپ گفته میشود نیازمند به رعایت مواردی هستیم:

الف) ثبت ایده:
بدلیل اینکه انحصاری در بازار رقابتی ایجاد نشود مطابق قوانین ایران ایده قابل ثبت نیست اما بهترین راه در جهت حمایت از ایده ، انعقاد قرارداد یا توافقنامه عدم افشا است که این میتواند جلوی افشای ایده را بگیرد و ضمانت اجرایی در جهت جلوگیری افشای اطلاعات استارت آپ ها است و همچنین امری مفید در جهت رفع نیاز حقوقی استارت آپ ها

ب) ثبت شرکت یا موسسه:
توصیه این است که برای شروع کسب و کار در قالب تیم بصورت استارت آپ ، شرکت یا موسسه ثبت نشود چرا که ثبت شرکت امری سهل اما انحلال آن در صورت عدم توافق و تفاهم بین شرکا امری سخت و مشکل است اما در ادامه به زمان مناسب برای ثبت شرکت یا موسسه پرداخته خواهد شد.

مزایای ثبت شرکت چیست؟
۱-ایجاد شخصیت حقوقی مستقل
۲-نام و نشان و دارایی مستقل
۳-شرکت در مناقصات

معایب ثبت شرکت چیست؟
۱-تبدیل فعالیت از حقیقی به حقوقی
۲-الزامات بیشتر (تکالیف مالیاتی)

زمان مناسب ثبت شرکت چه هنگام است؟
۱-محصول یا خدمت جهت عرضه وجود داشته باشد
۲-رسیدن به حدی از بلوغ برای اجرای تکالیف اشخاص حقوقی
۳-اقتصادی نبودن فعالیت در قالب شخص حقیقی

ج) مجوزها:
یکی از نیازهای اساسی حقوقی برای استارت آپ ها قبل از ورود به بازار،اخذ مجوز عمومی و اختصاصی از مراجع ذیل است:
۱–عمومی ها:
اخذ مجوز از وزارت صنعت معدن تجارت برای دریافت نماد اعتماد الکترونیکی برای کسب و کار اینترنتی (اینماد) و همچنین وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ساماندهی محتوا متنی ، صوتی ، تصویری ، ویدیو از جمله نیازهای حقوقی برای کسب و کارهای استارت آپی است.

۲–اختصاصی ها:

الف-صنفی
ب-غیرصنفی

صنفی:
این دسته مجوزات با توجه به نوع کسب و کار متفاوت است. اگر کسب و کار استارت آپی جزو مشاغل صنوف معین شده در قانون مثل پارچه فروشان ، بلورفروشان ، فرش فروشان ، خاربار فروشان و… باشد که اتحادیه معین شده در کشور دارند بخواهد کسب و کار استارت آپی بصورت اینترنتی و مجازی راه اندازی کنند باید علاوه بر اتحادیه مرتبط با آن صنف ، از اتحادیه کشوری کسب و کار مجازی هم مجوز اخذ کنند.

غیر صنفی:
اما اگر بخواهند بصورت غیر مجازی فعالیت کنند باید فقط از همان اتحادیه معین شده برای صنف خود مجوز لازم را اخذ کنند. اما اگر کسب و کار استارت آپ غیر صنفی باشد و بخواهد سایتی برای داشتن تراکنش مالی بصورت پرداخت آنلاین داشته باشد مطابق آیین نامه نظام صنفی باید مجوز مربوطه را اخذ کند اما اگر سایتی که بخواهد راه اندازی کند بصورت ویترین باشد استارت آپ نیازی به اخذ مجوز ندارد.
د) قرارداد با تیم فنی استارت آپ:
یکی از سخترین و حساس ترین مراحل راه اندازی استارت آپ ، قرارداد با تیم فنی است. که جزو حیاتی ترین بخش برای کسب و کار استارت آپ است.
بهتر است این نوع از قراردادها با مشورت وکیل متخصص به امور استارت آپ ها تنظیم شود، بدلیل اینکه در این قرارداد باید میزان درصد و سهام و حق استفاده از کد نویسی های انجام شده آورده شود تا نیاز حقوقی یک استارت آپ برای موفقیت در آینده تضمین شود. البته میتوانید کدنویسی انجام شده و همچنین اپلیکیشن راه اندازی شده را از طریق سازمان ارتباطات و فناوری اطلاعات برای جلوگیری از سوء استفاده شدن ثبت کنید.
ه) قرارداد کوفاندر (شریک) یا تیم سازان (بنیان گذاران):
این قرارداد بین خود شرکا و صاحبان ایده برای راه اندازی و تشکیل یک کسب و کار استارت آپ تا زمان ثبت شرکت تنظیم میشود در این قرارداد براساس هدف ها ( Target ) میزان درصدی تعیین میشود البته که بهتر است بصورت صلح نامه تنظیم شود تا کسی که دامنه به نامش است در برابر مطالبه مهریه و سایر طلب ها از طریق اجرائیات اداره ثبت و دادگاه توقیف نشود.
و) قرارداد NDA یا عدم افشای اطلاعات:
این نوع از قرارداد هم از نیازهای حقوقی استارت آپ ها و جزو دغدغه های مشترک آنها است. برای داشتن کسب و کار موفق استارت آپی به این نیاز داریم تا صاحبان ایده و شرکا با اشخاص بازاریاب ، تیم فنی ، تیم مالی و همچنین تیم حقوقی قرارداد NDA یا عدم افشای اطلاعات تنظیم کنیم.

۲-دغدغه های حقوقی بعد از راه اندازی استارت آپ (در حال فعالیت):
این مرحله از استارت آپ با موارد حیاتی و حساسی مواجه هستیم که باید بترتیب گفته شده رعایت شود.
الف) تولید محتوا:
در تولید محتوا مرتبط با کسب و کار نیازمند تنظیم قرارداد با متصدی تولید محتوا هستیم به عبارت دیگر مسئولیت تولید محتوا را در قرارداد مطابق مواد ۱۵ و ۱۶ و ۱۹ قانون جرائم رایانه ای تعیین کنید و به بند قراردادی سلب مسئولیت اکتفا نکنید.
ب) قرارداد پرسنلی و منابع انسانی:
همانطور که از ابتدا ذکر کردیم قرارداد از رگ های حیاتی یک استارت آپ محسوب میشود البته که منظور قراردادی است که با مشورت وکیل متخصص به استارت آپ ها تنظیم شود. لذا شرکا در صورت لزوم حتما باید با اشخاصی که استخدام میکنند قرارداد تنظیم کنند. البته که بهتر است با پرسنل قرارداد پیمانکاری یا مطابق ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم کنید تا قراردادی طبق قانون کار.
ج) ثبت برند و لوگو:
در این مرحله توصیه این است که استارت آپ (شرکت نو پا) در حال فعالیت برای جلوگیری از سوء استفادگی برند و لوگوی خود را ثبت کند تا در آینده بتواند تبلیغات قانونی خود را شروع و گسترش دهد. البته که برندی ثبت کنید تا قابل کپی برداری نباشد و اینکه یکی از ملزومات ثبت برند ، داشتن مجوز در خصوص کسب و کار مربوطه است.
د) شرایط و ضوابط سایت:
باید در قالب یک قرارداد الکترونیکی ، شرایط خرید و فروش و ارائه خدمات و تعهدات و مسئولیت تامین کننده و شرایط کالا و استرداد آنها توضیح داده شده تا شخص با زدن تیک صحیح مرتبط با آیکن طراحی شده آن را قبول کند به عبارت دیگر این عمل همان امضای الکترونیکی قرارداد تلقی میشود. قرارداد الکترونیک طبق ماده ۱۰ قانونی مدنی و قانون تجارت الکترونیک صحیح و نافذ است.
ه) قرارداد با تیم بازاریاب و تبلیغات:
در این قرارداد موضوع ، محدوده ، مبلغ ، مالکیت فکری دیگر اشخاص آورده شود تا اشخاص بازاریاب و تبلیغات با شفافیت کار مربوطه را انجام دهند تا در صورت تخلف ، با ضمانت اجراهای لازم درقرارداد مواجه شوند.
و) قرارداد با تامین کننده ( MARKET PLACE ):
زمانی استارت آپ (شرکت نو پا) به این نوع از قرارداد نیازمند است که برای ارائه کالا یا خدمات نیازمند به وجود تامین کننده داشته باشیم تا کسب و کار ما به عنوان واسطه بین فروشنده و خریدار باشد به عبارت دیگر منظور از تامین کننده ، بازاریابی به منظور توزیع و فروش کالا از طریق Platform معین است.
ی) بیمه و مالیات

۳-دغدغه های حقوقی استارت آپ به بلوغ رسیده:
الف) تصحیح ساختارهای حقوقی و مدیریتی سابق
ب) ارزش گذاری : ملاک ارزش گذاری استارت آپ ها دارایی مشهود و نامشهود است.
ج) جذب سرمایه گذار
د) فروش سهام
ه) مشارکت های جدید با گروه های گوناگون
و) خرید استارت آپ های کوچک
ی) اعطاء نمایندگی

۴-دغدغه های حقوقی:
دغدغه های این نوع از استارت آپ ها کاملا متفاوت و در قالب شراکت و سرمایه گذاری است البته استارت آپ بزرگ خود به مرحله ای رسیده است که شعبات و نمایندگی های زیادی دارد که جنس دغدغه های آنها مربوط به امور شرکت ها است.

راه اندازی استارت آپ Startup:
اما نکته اساسی این است در صورتی که تمایل به ثبت شرکت یا موسسه داریم بهتر است به بعد از مرحله دوم یعنی مرحله راه اندازی و در حال فعالیت موکول کنیم.
اساسا این موضوع یعنی استارت آپ یا شرکت نو پا امری جدید و تازه متولد است که به مباحث حقوقی هم ورود کرده و چالش ها و دغدغه های بسیاری دارند و هرچه یک استارت آپ به جلوتر میرود دغدغه ها و مشکلات جدیدی پیدا میکنند به همین منظور بهتر است در وهله اول از خدمات یک وکیل دادگستری متخصص به امور استارت آپ ها بهره مند شوید.

لازم است یک کارآفرین و متقاضی راه اندازی استارت آپ به نکات ذیل توجه ویژه ای داشته باشند:
۱-از توافقات شفاهی بپرهیزید
۲-مطمئن شوید موضوع فعالیتان قانونی است
۳-مجوز بگیرید
۴-دنبال مجوز زوری نباشید
۵-قرارداد هم بنیانگذاران امضاء کنید
۶-مطمئن شوید آورده های فکری متعلق به شماست
۷-با تمام شرکا و همکارانتان قرارداد NDA تنظیم کنید
۸-برند خود را ثبت کنید
۹-در ثبت شرکت عجله نکنید
۱۰-شرکت با مسئولیت محدود یا سهامی خاص ثبت کنید
۱۱-با تمام شرکا و همکارانتان قرارداد عدم رقابت تنظیم کنید
۱۲-همه چیز را بنام شرکت کنید
۱۳-سهام را یکجا به هم بنیانگذاران ندهید
۱۴-شفاف سازی کنید و جلوی انحصار اطلاعاتی را بگیرید
۱۵-بخشی از سهام را برای کارمندان برتر کنار بگذارید
۱۶-جا برای آب بستن به سهام تان بگذارید
۱۷-پیش بینی روش حل و فصل اختلافات
۱۸-در مورد اقدامات کاربران سلب مسئولیت کنید
۱۹-تا حد ممکن از نمونه قراردادها استفاده نکنید
۲۰-از وکلا و حقوقدانان غیر متخصص کمک نگیرید
اشتباهات رایج در استارت آپ ها از منظر حقوق:
الف) جذب افراد بدون تعریف حقوقی صحیح (کارمند-مشاور-شریک و…)
ب) عجله در تاسیس شرکت
ج) عدم توجه به مالکیت کالای استراتژیک
د) دامنه به لحاظ فنی بنام یک نفر میشود اما میتواند بصورت حقوقی در قالب شرکت ثبت کنید که مشترک باشد
ه)قرارداد محرمانگی و عدم رقابت تنظیم نمیشود

چالش هایی که استارت آپ ها با آن مواجه هستند چیست؟
الف) تقویم و ارزیابی آورده های غیرنقد
ب) مجوزات
ج) ترک بعضی از اعضای گروه و مشخص نبودن (رسما یا عملا)
د) نیاز به تزریق سرمایه مجدد
ه) تبدیل کسب و کار حقیقی به حقوقی