علم اقتصاد شاخهای از علوم اجتماعی محسوب میشود که در آن به تحلیل تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات پرداخته میشود. پیگیری اخبار اقتصادی نشان میدهد که اقتصاد در بسیاری از علوم دیگر از جمله علوم سیاسی، جغرافیا، ریاضیات، جامعهشناسی، روانشناسی، مهندسی، حقوق، پزشکی و تجارت نقش مهمی دارد. اقتصاد انواع مختلفی دارد که شامل اقتصاد خرد و کلان میشود. ما در این مقاله کوتاه به مفاهیم کلیدی و نکات مهم پیرامون علم اقتصاد کلان میپردازیم.
اقتصاد کلان به صورت کلی به مطالعه و بررسی علم اقتصاد میپردازد. به زبان سادهتر اقتصادکلان به مطالعه پدیدههای اقتصادی کلان در سطح کشور و بین الملل میپردازد. عواملی چون تورم، سطح قیمت، نرخ رشد اقتصادی، درآمد ملی و… از آن جمله اند.
اهداف اقتصاد کلان در گذر زمان با تغییرات زیادی مواجه بوده است. در حال حاضر مهمترین اهداف این علم را میتوان به این شرح معرفی کرد:
منظور از اشتغال کامل وضعیتی است که در آن زمانی که فرد برای یافتن شغل اراده میکند، بیکار نماند. در این شرایط جامعه با کمترین میزان بیکاری روبه رو است.
سیاست گذاران اقتصادی تلاش میکنند که با تصمیم گیری و هدفگذاریهای صحیح قیمتها را در شرایط پایدار ثابت نگه دارند. این قیمتها میتواند شامل قیمت کالاها، خدمات و عوامل تولید باشد.
اگر شرایط یک اقتصاد سالم بر جامعه حاکم باشد، تفاوت چشمگیری از نظر درآمد بین دهکهای جامعه وجود ندارد. منظور از تولید عادلانه درآمد تلاش برای دسترسی یکسان همه افراد جامعه به امکانات است. در این هدف تلاش میشود که شکافهای موجود بین دهکهای درآمدی جامعه کمتر شده و یا دست کم از آنچه هست بیشتر نشود.
تمام هدف مادی و معنوی علم اقتصاد اتخاذ تدابیر تأثیرگذار برای رشد و توسعه اقتصادی دائمی در جامعه است. در شرایط ایده آل رشد و توسعه مناسب برای اقتصادهای توسعه یافته بین ۲.۵ تا ۳.۵ درصد است.
منظور از افزایش بهره وری وجود کالاها و عوامل تولید در ارزندهترین حالت ممکن است و شاید بتوان گفت که هدف دیگر کمترین میزان هدردهی و اصراف در زمان تولید کالا است.
از آنجایی که مطالعه متغیرهای کلی به ابعاد غیر اقتصادی به ویژه مسائل اجتماعی، سیاسی و بین المللی مرتبط هستند، مطالعه اقتصادکلان اهمیت بسیاری دارد.
سیاستهای مالی و پولی دو عامل مهم در سیاستگذاریهای اقتصاد کلان محسوب میشوند. سیاستگذاری مالی به تصمیمات دولت درباره مخارج و مالیات میپردازد و سیاست گذاریهای پولی نیز به تصمیمات گرفته شده درباره نظام مسکوکات، اسکناسها و بانک داری یک کشور اشاره میکند.
سیاستهای پولی عموما توسط بانکهای مرکزی وضع میشوند و در اکثر کشورها بانک مرکزی که توسط نمایندگان منتخب اداره میشوند به صورت مستقل عمل میکنند.
عموما اقتصادانان سیاست پولی را بر سیاست مالی ترجیح میدهند چرا که همان طور که اشاره کردیم سیاستهای پولی توسط بانک مرکزی و مستقل از دولت و سیاست اجرا میشود اما سیاستهای مالی عموما توسط نهادهای سیاسی کنترل میشوند و به همین دلیل در اکثر مواقع این سیاستها تحت تأثیر بحثهای سیاسی بین احزاب مختلف دستخوش تغییرات میشوند.
پس میتوان گفت که سیاستهای پولی وقفه درونی و بیرونی کوتاهتری نسبت به سیاستهای مالی دارند و بانکهای مرکزی میتوانند در این زمینه تصمیم گیری کرده و تصمیمات خود را اجرایی کنند اما سیاستهای مالی برای تصویب شدن و اجرا به زمان بیشتری نیاز دارند.
از آنجایی که غالب تئوریها در خلأ ایجاد شده و فاقد جزئیات قابل تشریح از دنیای واقعی مثل مالیات، مقررات و هزینههای معامله هستند، درک محدودیتهای نظریههای اقتصادی بسیار اهمیت دارد. حتی با وجود محدودیتهای تئوری اقتصادی، پیروی از شاخصهای کلان اقتصادی همچون تولید ناخالص داخلی، تورم و بیکاری از اهمیت ویژهای برخوردار است. عملکرد شرکتها و در نتیجه سهام آنها تحت تأثیر شرایط اقتصادی شرکتها قرار دارد. بنابراین مطالعه آمارهای کلان اقتصادی میتواند به سرمایه گذار کمک کند تا تصمیمات بهتری گرفته و نقاط عطف را به خوبی تشخیص دهند. به همین دلیل است که اقتصاد کلان بخشی از مهمترین اخبار خبرگزاری اقتصادی را در کشورهای مختلف به خود اختصاص میدهد.
اقتصادکلان شاخهای از علم اقتصاد است که به ساختار، عملکرد، رفتار و تصمیم گیریهای کلی در اقتصاد میپردازد. در خبرگزاری اقتصادی، اقتصادکلان عموما به مباحثی چون بازار سرمایه، تجزیه و تحلیل بازارهای جهانی، قیمتهای جهانی، سیاستهای مالی و پولی، بودجه کلان کشور، درآمد سرانه، تراز تجاری و… میپردازد. از آنجایی که بسیاری از شاخصهای اقتصادی عوامل دیگری چون شاخصهای سیاسی، حقوقی، تجاری و… را نیز در بر میگیرند، مطالعه و تحقیق در مورد اقتصادکلان و بررسی شرایط جامعه بر اساس شاخصهای آن از اهمیت بسیاری برخوردار است.