سلام به عزیزهای دلم
کارها چطور پیش میره ؟ خوبید انشاالله؟ امروز میخواهم درباره یکی از روش های مطالعه باشما صحبت کنم
یكي از معروف ترين روش هاي مطالعه و يادگيري روش پس ختام است. اين روش همچنين به منظور افزايش توانايي دانش آموزان و دانشجويان براي مطالعه و به خاطر سپردن مطالب ارائه شده در يك كتاب درسي ابداع شده است.
روش پس ختام از 6 تشكيل شده است. در زير هريك از اين مراحل توضيح داده مي شود.
1- پيش خواني 2- سوال كردن 3 - خواندن
4- تفكر 5- از حفظ كردن 6- مرور كردن
1- پیشخوانی
براي اين كه مطالب كتاب را خوب ياد بگيريد، ابتدا يك بار از روبخوانيد تا يك برداشت كلي از موضوعات و قسمت هاي مهم آن كسب نماييد. اين پيش خواني منجر مي شود به اين كه شما بتوانيد مطالب را به صورت سلسله مراتبي( مثلاً از ساده به پيچيده) سازماندهي كنيد. در مرحله پيش خواني شما با جزئيات مطالب كتاب كاري نداريد. فقط جملات مهم يا عباراتي را كه زير آنها خط كشيده شده يا با حروف كج نوشته شده اند مورد توجه قرار مي دهيد. يا با نگاه اجمالي به مقدمه، فهرست مطالب تصاوير، جدول ها، نمودارها و سوال ها، خلاصه يا نتيجه گيري آخر فصل متوجه مي شويد كه مطالب مورد مطالعه، در چه زمينه اي است يا نحوه ارائه مطالب چگونه است. با نگاهي كلي به مطالب كتاب شما متوجه منظور و قصد نويسنده مي شويد و با روشن شدن چهار چوب اصلي كتاب مي توانيد به سراغ مرحله دوم برويد.
2- مرحله سوال كردن:
پس از آن كه قسمتي يا فصلي از كتاب را خوانديد، با توجه به هدفي كه از مطالعه اين كتاب داريد سوال هايي براي خودتان طرح كنيد. يكي از راه هاي طرح سوال اين است كه عناوين را به صورت سوال مطرح كنيد.
مثلاً از خودتان سوال كنيد روش پس ختام چيست؟ چه كسي؟ چرا؟ و چه چيزي؟ بسازيد.
3- مرحله خواندن:
در اين مرحله مطالب كتاب را با دقت بخوانيد و سعي كنيد سوال هايي را كه مطرح كرده ايد هنگام مطالعه جواب بدهيد. به جزئيات كتاب و هدف هاي اساسي كتاب توجه كنيد و سرعت مطالعه خودتان را به سهولت و پيچيدگي متن مورد مطالعه تغيير دهيد يعني اگر متن آسان بود با سرعت زيادتر مطالعه كنيد، و اگر متن سخت بود با سرعت كمتري مطالعه نماييد.
4- مرحله تفكر:
سعي كنيد آنچه را از كتاب مي خوانيد، بفهميد و به آن ها معني دهيد. يعني همواره بايد سعي كنيد بين آن چه كه مي دانيد و آن چه را كه مي خوانيد ارتباط برقرار كنيد .به سخن ديگر، بتوانيد جنبه هاي كاربردي مطالب و مثال هايي را كه مي توان راجع به مطالب مورد مطالعه زد، در ذهن خود مجسم كنيد. در اين مرحله سعي كنيد نكات فرعي را به مطالب اصلي پيوند دهيد. تناقضات بين مطالب را حل كنيد و بتوانيد با استفاده از مطالب كه مي خوانيد به سوال هايي مطرح شده پاسخ بدهيد.
5- مرحله از حفظ گفتن:
پس از ان كه هر قسمت يا هر فصل از كتاب را خوانديد سعي كنيد مطالب مهم آن را به ياد آوريد و براي خودتان شرح دهيد. ضمن باز گو كردن مطالب مهم براي خود، سوال هايي را كه طرح كرده ايد نيز جواب بدهيد. از حفظ گفتن مطالب به شما كمك مي كند تا بر درك مطالب خود نظارت داشته باشد يعني براي شما معلوم و مسلم مي شود كه چه مطالبي را به خوبي فرا گرفته ايد و باچه قسمت هاي را خوب ياد نگرفته ايد و بايد دوباره از نو بخوانيد.
مرحله مرور كردن:
وقتي كه همه مطالب كتاب را خوانده ايد آن را مرور يا باز بيني كنيد. بهترين راه مرور كردن اين است كه تلاش كنيد تا بدون مراجعه به كتاب سوال هاي مهم را جواب دهيد و اگر نتوانستيد به سوال جواب دهيد همان قسمت كتاب را دوباره بخوانيد. دوباره خواني نوعی مرور است اما نه براي همه كتاب،فقط قسمتي را كه نمي دانيد مرور يا باز بيني كنيد.
اثر بخشي اين روش به عنوان يكي از بهترين روش هاي يادگيري مطالب ارائه شده در كتاب درسي و آمادگي براي امتحانات در پژوهش هاي متعددي به اثبات رسيده است. رابينسون كسي كه اين روش را ابداع كرده است در سطح گسترده اي آنرا مورد آزمايش قرار داد و دريافت كه براي دانش آموزاني كه مشكلات تخصيلي دارند بسيار مفيد است در ايران هم پژوهش هاي مختلفي در رابطه با روش پس ختام صورت گرفته است. نتايج پژوهش هانشان داده اند كه اين روش هم در افزايش پيشرفت تحصيلي و هم در بالا بردن كيفيت يادگيري دانش آموزان موثر بوده است.
رزومه دبیران برند ایران را از اینجا ببینید(کلیک بفرمایید)
شاید شما هم تا به حال نام روش پس ختام را شنیده باشید ولی هنوز به بررسی این روش مطالعه نپرداخته باشید. روش پس ختام، یکی از روش هایی است که برای مطالعه ی بهتر و اصولی تر استفاده می شود. به نحوی که مطالب خوانده شده، در کمترین زمان به خاطر آورده شود.
يکى از روش‌هاى موفق بهبود مطالعه و يادگيرى روش اسکيو ۴آر (SQ4R ، از حروف اول کلمات زير تشکيل يافته است: review, recite, reflect, read, question, (scan) survey. در بعضى منابع (مثلاً وول فولک، ۱۹۹۵)، در مرحلهٔ نخست اين روش به جاى survey (خواندن اجمالي) يا scan (ديد زدن)، preview (پيش‌خواني) را مورد استفاده قرار داده‌اند که در اين صورت علامت اختصارى آن مى‌شود PQ4R (پى‌کيو ۴آر)).يا روش پس ختام است (توماس Thomas و رابينسون Robinson – سال ۱۹۷۹). اسکيو ۴آر از حروف اول شش مرحلهٔ آن تشکيل يافته است:
اگر مى‌خواهيد مطالب کتابى را ياد بگيريد، نخست تمام آن کتاب را يک بار از رو بخوانيد تا يک برداشت کلى از موضوع‌ها و قسمت‌هاى مهم آن کسب نمائيد. اين خواندن اجمالى يا پيش‌خوانى مى‌تواند شما را در يک سازمان‌دهى به مطالب، مثلاً ايجاد نوعى ساخت سلسله مراتبى براى آنها، کمک نمايد. مطالبى که لازم است در پيش‌خوانى فصل‌هاى يک کتاب مورد توجه قرار گيرند عبارتند از مقدمه يا توضيحات مقدماتي، هدف‌ها، تيترهاى اصلى و فرعي، خلاصه، و جملات مقدماتى يا جملات موضوعى پاراگراف‌ها. وول فولک (۱۹۹۳) در رابطه با اثربخشى پيش‌خوانى گفته است همه اقدامات فوق به فعال شدن طرحواره‌هاى يادگيرنده کمک مى‌کنند. بنابراين، يادگيرنده خواهد توانست متن فصل موردنظر را که بعد از پيش‌خوانى به‌طور کامل مطالعه مى‌کند تفسير نمايد و به ياد بسپارد (ص ۲۷۶).
سؤال
براى هر قسمتى يا فصلى از يک کتاب که مى‌خوانيد در رابطه با هدفى که از مطالعه داريد سؤال‌هائى را طرح نمائيد. يکى از راه‌هاى انجام اين کار اين است که عناوين را به سؤال تبديل کنيد. مثلاً در رابطه با فصل موجود مى‌توان پرسيد که روش پسختام چيست؟ يا چگونه مى‌توان فصلى از يک کتاب را پيش‌خوانى کرد؟ سؤال‌هاى خود را با کلمات چگونه، چه کسي، چرا، چه چيزى بسازيد.
در اين مرحله، مطلب يا موضوع را بخوانيد، به هنگام مطالعه سعى کنيد سؤال‌هائى را که مطرح کرده‌ايد جواب دهيد. توجه خود را به انديشه‌هاى اصلي، جزئيات مؤيد انديشه‌هاى اصلي، ساير اطلاعاتى که به هدف‌هاى خواندن شما مربوط هستند معطوف سازيد. در صورت لزوم، سرعت خواندن خود را متناسب با سهولت و پيچيدگى متن تغيير دهيد.
سعى کنيد با تفکر دربارهٔ مطالبى که مى‌خوانيد آنها را بفهميد و به آنها معنى بدهيد. براى اين منظور مى‌توانيد کارهاى زير را انجام دهيد:
مهم‌ترين اصل زيربناى تفکر در جريان مطالعه بسط معنائى است. يکى از راهبرهاى مهم به يادسپارى بسط و گسترش مطالب است. ما به کمک بسط معنائى به مطالبى که مى‌خوانيم شاخ و برگ مى‌دهيم و بدين وسيله آنها را معنى‌دار مى‌سازيم و لذا بهتر به خاطر مى‌سپاريم.
پس از خواندن هر قسمت، سعى کنيد مطالب مهم آن را به ياد آوريد و براى خود بازگو کنيد. ضمن اين کار به سؤال‌هائى که طرح کرده‌ايد پاسخ دهيد. از حفظ گفتن به شما کمک مى‌کند تا بر درک خود نظارت کنيد و از اين طريق به شما معلوم مى‌گردد که چه قسمت‌هائى را خوب ياد نگرفته‌ايد و بايد آنها را از نو بخوانيد.
وقتى که خواندن تمام کتاب يا کل مطلب را به‌پايان رسانديد، آن را مرور يا بازبينى کنيد. بهترين راه مرور کردن اين است که بکوشيد تا، بدون مراجعه به متن، سؤال‌هاى مهم را جواب دهيد. قسمت‌هائى را که نتوانستيد به سؤال‌هاى آنها جواب دهيد دوباره بخوانيد. دوباره خواندن نوعى مرور کردن است. اما اين کار براى همهٔ کتاب ضرورى نيست، سعى در جواب دادن به سؤال‌هاى اساسى بهترين راه مرور کردن است. راهبردِ از حفظ گفتن را براى فصل‌هاى کتاب و راهبردِ مرور کردن را براى کل کتاب به‌کار بنديد.
با توجه به توضيحات بالا، روش اسکيو۴آر يا روش پسختام بر سه اصل مهم بهسازى حافظه، يعنى سازماندهي، بسط معنائي، و تمرين بازيابى استوار است. دلايل عمدهٔ موفقيت اين روش و روش‌هاى مطالعهٔ مشابه با آن همين اصول نظرى هستند.
پژوهش‌هاى مختلفى انجام گرفته‌اند که نشان مى‌دهند روش پسختام در افزايش پيشرفت تحصيلى و بالا بردن کيفيت يادگيرى دانش‌آموزان و دانشجويان مؤثر است. از جمله کامکار (۱۳۷۶) نشان داده است که دانشجويان قوى دانشگاه بيشتر از دانشجويان ضعيف از اجزاء روش پسختام سود مى‌برند. در پژوهش او دانشجويان قوى کسانى بودند که ميانگين نمرات دانشگاهى آنان ۱۶ يا بالاتر و دانشجويان ضعيف کسانى تعريف شدند که ميانگين درسى آنان کمتر از ۱۳ بود.
اندرسون (Anderson – سال ۱۹۹۰) چند دليل براى اثربخشى روس اسکيو۴آر آورده است. نخست اينکه، رعايت مراتب اين روش دانش‌آموزان و دانشجويان را از سازمان‌بندى مطالبى که مى‌خوانند بيشتر آگاه مى‌سازد.. وول فولک (۱۹۹۵) در اين‌باره گفته است بارها شاهد بوده‌ايم که وقتى از خواندن عنوان‌هاى يک مطلب غفلت مى‌کنيم اشاره‌ها و سرنخ‌هائى که ما را در يافتن سازمان آن مطلب هدايت مى‌کنند نيز از دست مى‌روند. دوم اينکه، رعايت اين مراحل يادگيرنده را وا مى‌دارد تا، به‌جاى يادگيرى همهٔ اطلاعات در يک نشست، آنها را به‌صورت بخش به بخش ياد بگيرد.
همچنين طرح سؤال دربارهٔ مطلبى که خوانده مى‌شود و جواب داده به سؤال دانش آموزان را وا مى‌دارد که اطلاعات را عميق‌تر و گسترده‌تر پردازش کنند. وول فولک همچنين گفته است که روش اسکيو۴آر براى دانش آموزان بالاتر از سطح دبستان مفيد است. دربارهٔ آموزش دادن مهارت‌هاى مطالعه به دانش‌آموزان پيش از پايهٔ پنجم تحصيلى اطلاعات زيادى در دست نيست. کاربرد مؤثر مهارت‌هاى مطالعه احتمالاً مستلزم رشد فراشناختى فراتر از سن اين‌گونه کودکان خردسال است.
آموزش روش پسختام آموزش روش پسختام آموزش روش پسختام آموزش روش پسختام آموزش روش پسختام آموزش روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام روش پس ختام
