فولاد پس از نفت خام دومین ماده پرمصرف در کشورهای مختلف جهان بوده است. فولاد آلیاژی از آهن است که به دلیل استحکام زیاد و قیمت نسبتاً پایین در صنایع مختلفی از قبیل ساختمان سازی، ابزارها، کشتی‌ها، پلها، قطارها ،خودروها، سلاح‌های نظامی، کاربرد زیادی دارد تولید فولاد در ایران نسبت به سال‌های قبل سه برابر شده است و ایران توانسته علاوه بر تامین مصرف داخلی جزو ۱۰ کشور صادر کننده فولاد خام نیز قرار گیرد. به طور کلی می‌توان گفت آینده بازار جهانی فولاد را می‌توان مثبت ارزیابی کرد.کشورهایی مانند مالزی، سنگاپور ،میانمار ،تایوان، تایلند و فیلیپین به طور کلی کشورهای خاور دور آسیا وارد کننده اصلی فولاد ایران هستند. مقداری صادرات به اروپا نیز داشت ولی به دلایلی آن را از دست داد. مواد اولیه تولید فولاد نیز عمدتاً سنگ آهن، کنسانتره، گندله و کلوخه آهن است.کنسانتره یا خاک آهن با آسیاب کردن سنگ آهن به دست می‌آید. گندله و کلوخه نیز در در کارخانه‌های گندله سالی تولید و مواد اولیه به کارخانه‌های فولادسازی فروخته می‌شوند.
به طور کلی تولید فولاد عمدتا ب دو روش: ۱_کوره بلند ۲_احیای مستقیم انجام میشود
کوره بلند: در این روش گندله آهن ب همراه آهک و کُک(نوعی ذغال سنگ) وارد کوره بلند شده و وس از ذوب شدن در دمای بسیار بالا آهن خام به دست می آید. این آهن خام در یک مبدل قرار گرفته و کربن اضافی و ناخالص آن گرفتع میشود،تا فولاد خام تولید گردد. آهنی که از کوره بلند خارج میشود،چدن نام دارد،که دارای مقادیر قابل توجهی کربن_گوگرد_فسفر_سیلسیوم می‌باشد .
در کشور ما از این روش کوره بلند در شرکت ذوب آهن اصفهان استفاده میشود.
احیای مستقیم: این روش از دو بخش تولید آهن اسفنجی و سپس ذوب آن در کوره های الکتریکی با استفاده از جریان بسیار قوی برق تشکیل میشود .
مزایای استفاده از روش احیای مستقیم نسبت به کوره بلند: عدم نیاز به ذغال سنگ(کُک)به عنوان منبع حرارت و استفاده از جریان برق ،و کاهش آلودگی های زیست محیطی.
اصلی ترین تفاوت فولاد و آهن: از نظر ساختار ماده در میزان کربن آن ها است. میزان کربن در آهن خام بسیار کمتر بوده در حالی که میزان کربن فولاد نسبت به آن بیشتر است. دیگر تفاوت بین آهن و فولاد می توان استحکام آن ها باشد . استحکام فولاد نسبت به آهن بسیار بالا است.و در درجه اول این استحکام به میزان کربن بستگب داره،و بعد از آن به اضافه کردن عناصر دیگر مثل نیکل که در افزایش استحکام نقش پر رنگی دارد. فولاد ده دلیل داشتن کربن زیاد نسبت به آهن_چکش پذبری کمتری دارد . سخت تر است.هر چقدر میزان کربن در فولاد کاهش پیدا کند نرم تر شده و چکش پذیر تر میشود اما ب همان اندازه استحکامش را از دست می دهد. و دیگر برای سازه های مستحکم مناسب نیست . دمای ذوب: هرچه میزان کربن فولاد بیشتر باشد دمای ذوب کاهش می یابد و ترد میشود اهن به دلیل نداشتن کربن برخلاف فولاد دمای ذوب بالاتری دارد و ب آن اندازع ترد نیست.
استحکام دارد آهن خالص هیچ کاربردی در هیچ صنعتی نداردو باید با افزودنی هایی که به ترکیب آن اضافه میشود به ماده قابل استفاده تبدیل گردد
انواع محصولات فولاد :
۱_شمش:طول این محصول کمتر از ۲متر است.شکل سطح مقطع عرض آن ذوزنقه شکل است
۲_بیلت: برخلاف شمش طویل است و سطح مقطع آن دایره یا مربعی با عرض کمتر از ۱۵سانتی متر است بیشتر برای تولید میلگرد و سیم استفاده میشود.
۳_بلوم: اگر عرض بیلت بیشتر از ۱۵سانتی متر باشد آن را بلوم می نامند.به همین دلیل این دو را در یک دسته قرار می دهند از بلوم برای ساخت ریل قطار،تیرآهن،و قوطی استفاده می شود.
۴_تختال یا اسلب: سطح مقطع اسلب مستطیل است و برای ساخت ورق های فولادی و صفحه استفادع می شود.
۵_ورق فولادی:نوع مسطح فلز آهن که کاملا صاف و صیقلی می باشد که به دو شکل رول فرم و شیب فرم تولید و به بازار عرضه میگردند.
فولاد زنگ نزن: اصلی ترین عناصر تشکیل دهنده آن آهن،کروم،نیکل است که حداقل درصد جرمی کروم در آن ۱۰/۵ درصد و حداکثر درصد جرمی کربن آن ۱/۲درصد می باشد . فولاد زنگ نزن به دلیل ویژگی غیر فعال شدن خود می توانند مقاومت بسیار خوبی در برابر خوردگی از خود نشان دهند این فولاد به دلیل شکل گرفتن یک لایه غیر فعال روی سطحشان که به شدت به لایه قبلی پیوند خورده است و از تماس بیشتر ماده به محیط اطراف جلوگیری میکند. برای این که این ویژگی غیر فعال سازی به طور پایدار در فولاد اتفاق بیوفتند نیاز است که حداقل ۱۰/۵درصد از ماده را کروم تشکیل دهد. کاربرد فولاد زنگ نزن: فولاد زنگ نزن به شکل ورقه ،صفحه،میله و سیم و لوله ساخته میشود و در وسایل آشپزخانه،کارد و چنگال،ابزار های جراحی،مصالح ساختمان،مخازن ذخیره آب و مواد شیمیایی و محصولات غذایی استفاده میگردد .
همان‌طور که گفته شد استفاده از صنعت فولاد به عنوان یک صنعت مادر می‌تواند تاثیر به سزایی در رشد و پیشرفت اقتصادی کشور داشته باشد. با توجه به همین موضوع امید است تیم سیاست گذاری دولت با استفاده از کارشناسان مجرب و آگاه و با استفاده از یک برنامه مشخص، سرمایه گذاری بیشتری برای رونق اقتصادی از طریق بازار فولاد را در راس کار خود قرار دهند و سعی در بالابردن سرانه مصرفی فولاد در کشور داشته باشند.
