واژه ها
کسانی که خواهان به اسارت کشیدن انسان هستند، میخواهند زبان را از جایگاه راستین خود دور بکنند، همانطور که دکتر شفیعی می‌گفتند در جوامع توتالیتر و ناقص، واژه ها شناور می شوند. مثلاً یک راننده اتوبوس یک فرد تحصیل‌کرده دانشگاهی که وارد ماشین میشود را استاد خطاب می کند و به شاگردش که چرخ های ماشین را بازرسی کرده هم، لقب استاد میدهد. اینجاست که می‌بینیم واژه ها در جای اصلی خود نیستند. گفته می شود تا یک جایی روحانیون نماینده خدا در زمین‌اند و بعد از یک خط قرمزی خدا نماینده روحانیون در آسمان می شود.
بعضی ها در سه‌گانه خود، خویش، خویشتن، میگویند خود اشاره به جنبه خودآگاه ما دارد و خویش اشاره به جنبه ناخودآگاه ما دارد،
ناصر خسرو می گوید : خویشتن خویش را رونده گمان بر.
یعنی خویش خودآگاه و خویش ناخودآگاه ما به هم آمیخته است، به دلیل اینکه این آمیختگی می تواند کار را پیش ببرد، اینها بالنده و در حرکت و جاری هستند.
در هستی شناسی ایرانی می‌گفتند جهان در دست اَشَه یا راستی است، یعنی نخ تسبیحی که جهان را به هم وصل کرده است، همان راستی است که موجب نظم میشود. شاید منظور بیهقی وقتی که میگوید و تقدیر کار خویش را می‌کرد، آن روح کیهانی باشد که دارد کار خودش را می کند و انسان در این میان کارش این بود که خودش را با آن روح کیهانی به تعبیری همساز بکند و صدای او را بشنود و خودش را با او هماهنگ بکند، که بعدها این در فرهنگ اسلامی به تعبیر نظام احسن، شکلش تغییر پیدا کرده است. ما به ویژه در اشعار سهراب سپهری زیاد داریم که میگوید: نام را باز ستانیم از ابر یا زیر باران برویم یا اسم را از واژه‌ها بگیریم، منظورش عریان شدن و پیوستن به روح هستی است ، که کسی که با او سازگار می شود، شاید تعبیرش فنا‌فی الله یا پیوستن به نیروانا است.
کتاب سیمای دو زن از سعیدی سیرجانی دو عشق را توضیح می دهد که یک عشق لیلی است که خموده و حزن انگیز و پیش نرونده و تباهی است و شیرین را با لیلی مقایسه میکند که یک عشق پرشور باشکوه پیشرونده و زیبا است. در آنجا از تصویری از رهایی و آزادگی ارائه میشود.
واژگان زنده هستند و شخصیت دارند و ما نمی توانیم به آنها تجاوز کنیم و آن بهره ای را که خودمان می خواهیم از آن ببریم. مثلاً برای اینکه کلمه رشوه را به کار نبریم، کلمات زیرمیزی و شیرینی و پول چایی را نابود کردیم. یک دلیل فرهنگ نویسی حمایت و حفاظت از واژه ها در مقابل تجاوز است. واژه‌ها در معنای درست انسان سالم را پدید می آورند.
واژگان می توانند در یک روند طبیعی، معنای آنها تغییر پیدا کند
