در بین تمامی اقداماتی که برای راه اندازی یک استارت آپ مورد نیاز است، ممکن است یک موضوع بسیار مهم فراموش شود و آن موضوع چیزی نیست جز تهیه قرارداد هم بنیان گذاران! اما چرا؟ اصلا مگر می شود؟ ما برای مدت هاست که دوستان صمیمی ای هستیم، هم دیگر را می شناسیم و از دبستان، با هم در یک کلاس بوده ایم! دیگر قرارداد چه معنی می دهد؟ ما چشم بسته به هم اعتماد داریم و هزاران هزار موضوع در تایید عمق رفاقت مان داریم. ولی باز هم باید یادتان باشد! اینجا نه کلاس درس هست، نه پارکی که با رفقا در آن وقت می گذراندید! اینجا جایی هست که شما با هم قرار گذاشتید در آن کار کنید!
گرچه همه موارد ذکرشده بالا در تایید عمق رفاقت شما، می توانند کاملا صادق باشند، ولی شما هنوز هم باید قرارداد هم بنیانگذاران را بین هم دیگر ایجاد کنید. این قرارداد ، مانند همه قراردادهای دیگری که در زندگی تان دیده اید یا خواهید دید ، به شما کمک می کند که نه تنها در مسیر و در قالب فرآیندهای درست قدم بردارید و کارهایتان طبق برنامه پیش بروند . پس یک توصیه جدی را همین اول مد نظر داشته باشید: هم بنیانگذاران محترم! به واسطه مشغله های کاری و یا مشغولیت های دیگر حین کار استارت آپی خود، از این مرحله صرف نظر نکنید.
از یکی از دوستانم به اسم مقداد که هم بنیانگذار یک استارت آپ به نام Feel Free در آمریکاست، جملات جالبی را شنیدم. یکبار به من گفت که : "هنگامی که برای اولین بار شرکتی را تأسیس می کنی ، کنار گذاشتن یک قرارداد بین هم بنیانگذاران، برای اینکه به رویاها و آرزوهایتان در راه استارت آپ تان برسید، آسان است. اما تا زمانی که مفاهیمی مانند موفقیت، پول، حرص و طمع به میان نیامده اند. بنیان گذاران در این زمان، فرآیند فکر کردن در مورد چشم اندازهای استارت آپ خود را متوقف کرده و آرام آرام شروع به فکر کردن در مورد خودشان می کنند و همین مسئله باعث شد که استارت آپ ما یعنی Feel Free که یک پلتفرم تعامل اجتماعی چهره به چهره محلی بود، از یک نمونه برای تبدیل شدن به داستان موفقیت در استارت آپ ها، به یک کابوس تبدیل شود. "
مدتی پیش، مهمان یک تیم 7 نفره بودم که در مرکز شتاب دهنده سامسونگ دانشگاه امیرکبیر، استارت آپی را ایجاد کرده بودند. پای صحبت های آن ها نشستم و در آن میان فهمیدم یک استارت آپ خوب و یک ایده عالی، صرفا به یک دلیل داشت از هم می پاشید. دلیل آن ساده بود! دو نفر از هفت نفر هم بنیان گذار این استارت آپ، می خواستند به کانادا مهاجرت کنند و حالا به دنبال این بودند که سهم خودشان را بفروشند. اما مشکل اینجا بود که پنج نفر باقی مانده، در مورد این تسهیم سهام بین خودشان، حسابی به مشکل برخورده بودند و حالا، استارت آپی که باید وقتش را صرف توسعه محصول و بازارش می کرد، در یک دعوای داخلی سخت، گرفتار شده بود. البته که همه ما نمونه هایی از این عدم توافقات را در زندگی مان و در قالب های متفاوتی دیده ایم. اما برای اینکه این معضل ویران کننده، ما را درگیر نکند، از همان اول به سراغ یک اصل ساده می رویم: نوشتن یک قرارداد جامع و کامل بین هم بنیان گذاران!
قرارداد بنیانگذاران به زبان ساده، یک قرارداد حقوقی است که هم بنیانگذاران استارت آپ منعقد می کنند. این قرارداد می تواند شامل همه چیز شود! از افراد درگیر در تاسیس تا میزان مشارکت و سهم آنها در کار و شرایط ترک کار از سمت هر یک طرفین و بیشتر و بیشتر. این قرارداد، یک قرارداد قانونی الزام آور است و باید در ابتدای شروع چرخه حیات استارت آپ، ایجاد شود. این قرارداد کمک می کند تا قبل از اینکه گروهی از بنیانگذاران با هم درگیر شوند ، همه چیز بین آن ها شفاف شود.
اگرچه هیچ قانون و شکل رسمی و واحدی برای قرارداد هم بنیانگذاران وجود ندارد ، اما به موارد مهمی که باید در این قرارداد اشاره شود، پرداخته خواهد شد.
این مورد کاملا غیرقابل بحث است. نام همه افراد درگیر را قبل از هر چیز روی کاغذ بیاورید. همچنین ، مطمئن شوید که نام استارت آپ هم در آن ذکر شده باشد، حتی اگر بعداً ممکن است نام استارت آپتان تغییر کند. اینجا اولین جایی است که بیش از پیش متوجه اهمیت انتخاب یک نام خوب برای استارت آپ خود می شوید. یک نام عالی می تواند استارت آپ شما که یک ایده خوب و کارایی خوبی دارد را به سطح بالاتری برساند ، اما یک نام بد، ممکن است استارت آپ فوق العاده شما را نابود کند. پس در گام اول، نام هم بنیان گذاران و استارت آپ شما ذکر می شود تا مشخص شود هسته اصلی تیم شامل چه افرادی بوده است.
در اینجا، شما تعیین می کنید که هر یک از اعضا، یعنی شما و سایر هم بنیانگذاران، چند درصد از سهام شرکت را در اختیار داشته باشید. البته که این میزان می تواند در شرایطی مانند پیوستن افراد جدید و یا ترک شرکت توسط هر یک اعضای تیم اصلی، تغییر کند. در شرکت هایی که ساختارهایی نظیر ساختار مسئولیت محدود دارند، باید مشخص شود که هر عضو دارای چند درصد از سهم مدیریتی است. این بدان معناست که شما باید تعیین کنید که هر شخص از نظر اقتصادی فقط یک مالک است یا اینکه نقش فعالی در سیستم مدیریتی شرکت هم دارد.
بیان کنید که پروژه فعلی ( همان استارت آپ) شما چیست. در این بخش ، می خواهید در یک یا دو بند توصیف کنید که چه کاری انجام می دهید. این بخش باید شامل یک نمای کلی از آنچه شما انجام می دهید و همچنین بیان برخی از ویژگی های خاص استارت آپ شما باشد. مشخصات را همان طوری بنویسید که می خواهید به یک آدم سمج و پیگیر در مورد استارت آپ خودتان توضیح بدهید و حتی المقدور جزئیات بیشتری را درباره آنچه ایجاد می کنید، بیان کنید.
برای آنکه هر بنیانگذار، واقعا بتواند روی خود لقب هم بنیان گذار را بگذارد، باید آورده ای برای استارت آپ داشته باشد. این آورده می تواند به صورت پول نقد ، تامین دارایی مانند مستغلات ، سفته یا ترکیبی از موارد فوق و یا حتی یک وعده در مورد یکی از موارد فوق باشد.
اگر یکی از بنیانگذاران به صورت هایی به جز تامین آورده مالی، در شروع کار کمک می کند ، همه شما باید معادل ارزش مالی آن را بدانید و محاسبه کنید و آن را در قرارداد ثبت کنید. شما همچنین باید بفهمید که آیا اعضا به سرمایه گذاری شان تا پایان ادامه خواهند داد یا اینکه آورده آن ها صرفا تحت عنوان یک سرمایه گذاری اولیه بوده است.
در این بخش ، شما زیاد درگیر نوشتن هزینه ها و بودجه خود نمی شوید و حتی ممکن است در این مرحله حتی منابع آن را هم نتوانید دقیق شناسایی کنید، چرا که در این بخش بیشتر بحث در مورد کلیات نحوه پیشبرد بودجه و هزینه هاست. به عنوان مثال ، در این بخش بیان می شود که آیا تامین بودجه بر عهده یک شخص خاص است یا می تواند توسط هر فرد تعیین شده توسط هسته مرکزی استارت آپ، تامین شود؟ در مورد بازپرداخت هزینه هایی که بنیانگذاران از جیب پرداخت می کنند ، چطور؟ چگونه موسسین باید برنامه ای برای بازپرداخت ارائه دهند؟ همه اینها را باید در اینجا بیان کرد.
این مورد تا پیش از این در کشور ما جدی نبوده است، اما کافی است مقداری به برنامه بودجه پیشنهادی سال 1400 و همینطور تمرکز بر تامین مالی دولت از طریق برنامه های مربوط به مالیات نگاه کنید تا بدانید که باید در ادامه به آن، با دقت توجه کنید.
ما به شما پیشنهاد می کنیم که برای تنظیم قرارداد هم بنیان گذاران، یک متخصص مالیات استخدام کنید تا به شما کمک کند این قسمت از توافق نامه بنیان گذاران را تهیه کنید. آنچه در اینجا می نویسید بسیار خاص و مخصوص ساختار شرکت شما خواهد بود ، بنابراین لطفاً سعی نکنید آن را به تنهایی تنظیم کنید و یا از یک الگو کپی کنید. بسته به میزان پیش بینی شده فروش، وسعت کار و پارامترهایی که یک متخصص حوزه مالیات از آن آگاه تر است، مالیات شما متفاوت خواهد بود.
این جا موضوع دیگری مطرح می شود که ممکن است فکر کنید با یک توافق کلامی بیان شده یا بیان نشده، آن را حل کرده اید، اما مطمئنا یک خطر بسیار بسیار بزرگ پیش روی شما، همین نقطه است.
جیسون لنگستروف ، کارآفرین و متخصص حوزه اشتغال از راه دور می نویسد: "من یک شرکت را با چهار هم بنیانگذار تاسیس کردم و ما هیچ نقشی را تعیین نکردیم.آنچه در نهایت اتفاق افتاد این بود که یک نفر کاری را برایش جالب نبود، انجام نمی داد، یک نفر یک سری کارها را شروع می کرد و آنها را نیمه کاره می گذاشت تا شخص دیگری آنها را انجام دهد و همه این ها باعث شد که شخص چهارم یعنی (من) مسئولیت رسیدگی به هر کاری در استارت آپ را داشته باشم (و فرایندها را بنویسم). این باعث ایجاد رنجش شد و تنظیم نقش‌ها برای پیشبرد کار بسیار دشوار بود و در نهایت چاره ای نماند جز فروش شرکت".
به جای اینکه اجازه دهید استارت آپ شما به آن نقطه برسد ، مطمئن شوید که در قرارداد هم بنیان گذاران، مشخص شده است که چه کسی مسئول چه چیزی است. با نوشتن نقش و مسئولیت های هر یک از هم بنیانگذاران ، نه تنها اطمینان حاصل خواهید کرد که درآمدزایی هر فرد، با ایجاد توقف در کار، متوقف می شود ، بلکه همچنین شما و بنیانگذاران، روابطتان را بیش از پیش محکم می کنید.
چه کسی مجاز است در مورد تصمیمات شرکت نظر بدهد؟ چه کسی مجاز نیست؟ آنها می توانند به چه بخشهایی رأی دهند؟ برخی از شرکت های نوپا به هر عضو حق رأی می دهند ، اما برخی دیگر تصمیم می گیرند که به گروه های خاصی حق رأی محدود بدهند. شما همچنین می توانید حق وتو بدهید اما حق رأی ندارید. این موضوع خود را در زمان های تصمیم گیری های حساس، مانند زمانی که فرصت زیادی برای تصمیم گیری وجود ندارد و یا اینکه منابع مالی محدودی در دسترس شرکت است، بیشتر نشان می دهد.
چگونه می خواهید به خودتان و هم بنیانگذاران ، عادلانه حقوق بدهید؟ این یک سوال بسیار مشکل است و مانند بسیاری از مسائل مربوط به پول ، می تواند واقعاً مخل امنیت کاری شما باشد. برخی از بنیانگذاران ترجیح می دهند که در ابتدا هیچ گونه حقوقی دریافت نکنند ، در حالی که دیگران نمی توانند این حرکت را انجام دهند. این نمونه برای شخص خود من پیش آمد. من به واسطه اینکه همان ابتدای کار با هم بنیانگذارانی که با آنها استارت آپی را تاسیس کرده بودم، توافق نامه ای امضا نکردم، پس از نه ماه فعالیت کاری، تنها با دریافت یک و نیم میلیون تومان حقوق(در سال 1399) از تیم استارت آپی خارج شدم.
هر استارتاپی متفاوت است و هر موسس رابطه متفاوتی با سرمایه گذارانش دارد ، بنابراین هیچ فرمول واحدی متناسب با همه سلایق وجود ندارد. سیاست های جبران برای هم بنیانگذاران استارتاپ ، انواع خوب و بدی دارند و برخی از سیاست ها کاملا باعث از بین رفتن یک استارتاپ می شوند.
دارایی معنوی ، اعم از تمام مواردی است که باعث می شود استارتاپ شما منحصر به فرد شود. بنابراین اولین کاری که باید انجام دهید این است که تعیین کنید دارایی معنوی شما چیست. چه چیزی شما را از رقبا متمایز می کند؟ استارتاپ شما چه ارزشی را تولید می کند؟ دارایی معنوی استارت آپ شما می تواند شامل پست های وبلاگ ، طرح ها و ایده ها باشد. به طور کلی ، هر چیزی که در ساعات کار استارت آپ، ایجاد شود ، به نوعی دارایی معنوی شرکت محسوب می شود.
شما باید مشخص کنید که چه موقع و چگونه، هم بنیانگذاران با فروش مالکیت معنوی مشکلی ندارند. چه کسی این تصمیم را می گیرد؟ آیا رای اکثریت ملاک کار است یا مدیرعامل؟ اگر دارایی معنوی به هر عنوان فروخته شود ، چه کسی پول را دریافت می کند؟ حتماً در این بخش تمام این عوامل را بیان کنید.
آخرین چیزی که باید در نظر گرفت، مسئله ای است که چندان راحت نیست، اما بسیار مهم است و این بخش، در مورد بند عدم رقابت یا رازداری است. این بخش اطمینان می دهد که شما و هم بنیانگذارانتان نمی توانید به عنوان رقیب از شرکت بیرون بروید و یا حتی مشاور یک رقیب برای استارت آپ تان شوید. البته این احتمالاً چیزی نیست که بخواهید در ابتدای کار یک شرکت استارت آپی در موردش فکر کنید ، اما ارزش آن را دارد که به هر حال برنامه ریزی کنید.
هیچ کس دوست ندارد که در ابتدا به پایان فکر کند ، اما اگر این کار را انجام دهید، بهترین اتفاق برای همه ذی نفعان افتاده است. مشخص کنید چه شرایط یا رویدادهایی، منجر به انحلال شرکت شما می شود. همچنین در صورت انحلال شرکت ، حتی المقدور باید روش های پیچیده توزیع دارایی های شرکت خود را بیان کنید.
اگر در مورد موضوعی در این قرارداد، اختلاف ایجاد شود ، می خواهید چه کار کنید؟ این بخش جایی است که شما آن را مشخص می کنید. بسیاری از بنیانگذاران تازه کار تر، تصمیم می گیرند که هرگونه اختلاف در قرارداد هم بنیان گذاران، با داوری یک داور بیرونی و رسمی حل و فصل شود ، اما در این مورد، شما و هم بنیانگذاران تصمیم می گیرید که در مورد آنچه می خواهید انجام دهید، تصمیم بگیرید.
در انتها، باید اشاره کنم که مطالب زیادی باقی ماند که در مورد قرارداد بین هم بنیان گذاران و مسائل حقوقی این چنینی، بررسی نشد. لذا از شما دعوت می کنم که در ادامه سایر مطالب منتشر شده در این خصوص را در پروفایل من دنبال کنید. همچنین نمونه ای از شمای کلی یک قرارداد بین هم بنیان گذاران به زبان انگلیسی در اینجا به اشتراک گذاشته می شود که امیدوارم به کار شما بیاید.
ممنون از توجه شما و مشتاقانه منتظر دریافت نظرات و بازخوردهای شما در رابطه با نوشته های منتشر شده ام، از طریق صفحه لینکدین، هستم.
