داشتن فرزند یکی از هیجان انگیزترین تجربیات زندگی یک زوج است. در حالی که بسیاری از زوج ها می توانند به راحتی این هیجان را تجربه کنند، گاهی اوقات مشکلات سلامتی می تواند از این روند جلوگیری کند.
یکی از دلایلی که مردها نمی توانند پدر شوند این است که اسپرم ندارند. آیا مرد بدون اسپرم می تواند بچه دار شود؟ پاسخ به این سوال با پیشرفت های اخیر پزشکی امیدوار کننده است!
کمبود اسپرم مرد، یعنی آزواسپرمی. عدم وجود هر گونه سلول زنده یا مرده تولید مثلی در تجزیه و تحلیل مایع منی است. مشکل کمبود اسپرم در مردان می تواند مادرزادی باشد یا دیرتر ایجاد شود. با این حال، این مشکل به این معنی نیست که فرد بچه دار نمی شود. امروزه آزواسپرمی یک بیماری قابل درمان است. عوامل ایجاد کننده مشکل را می توان به صورت زیر فهرست کرد:
سندرم کلاین فلتر؛ این یک بیماری ژنتیکی است که به دلیل داشتن یک کروموزوم X اضافی در مردان هنگام تولد ایجاد می شود. یک فرد سالم دارای ۴۶ کروموزوم است که از ۲۳ جفت تشکیل شده است. کروموزوم های جنسی در مردان XY و در زنان XX هستند. عدد کروموزوم که در مردان باید ۴۴+XY باشد در بیماران مبتلا به سندرم کلاینفلتر ۴۴+XXY است که باعث اختلال در رشد بیضه و تولید اسپرم می شود. برخی از علائم اصلی عبارتند از:
• مشکل در خواندن و نوشتن
• مهارت های ریاضی ناکافی
• عدم توجه
• مشکل در بیان احساسات و کمرویی
• بلوغ تاخیری، ناقص یا غایب
رشد موی کمتر در صورت و سایر قسمت های بدن
• از نظر قد متوسط از همسالان خود بلندتر هستند
• ماهیچه‌ها ضعیف‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند
• آلت تناسلی کوچک
• داشتن بیضه های کوچکتر و سفت تر از حد معمول
• بزرگ شدن بافت سینه (ژنیکوماستی)
• ضعف در استخوان ها
• انرژی کم بدن…
علائمی که در بالا ذکر کردیم ممکن است نشان دهنده سندرم کلاین فلتر باشد.
در مردان، اسپرم در بیضه ها تولید می شود. اگر تداوم کانال های حامل اسپرم مختل شود، اسپرم نمی تواند با مایع منی مخلوط شود. این کانال ها یا از بدو تولد وجود ندارند یا ممکن است بعدا مسدود شوند.
یکی از دلایل کمبود اسپرم در مردان این است که مجاری مادرزادی رشد نمی کند. فقدان کانال هایی به نام واز دفران از خروج سلول های تولید مثلی که حاملگی را تامین می کنند از بیضه ها جلوگیری می کند.
تستوسترون تولید مثلی توسط هورمون های LH و FSH که از ساقه مغز ترشح می شود کنترل می شود.اختلالات در ترشح این هورمون ها می تواند باعث ناباروری مردان شود.
بیماری های تب بالا مانند اوریون و آبله مرغان به ویژه پس از بلوغ می توانند باعث اختلالات ساختاری در بیضه ها و آسیب به سلولهای تولید مثل شوند.
پس از تشخیص آزواسپرمی که بسیار شایع است، متخصصان IVF و اورولوژی شرایط را ارزیابی کرده و مناسب ترین تکنیک ها را برای بیمار اعمال می کنند.
متخصصان می توانند از روش های زیر در درمان مردان بدون اسپرم استفاده کنند:
• در مواردی که ناشی از کمبود هورمون باشد، با درمان های هورمونی راه حل می شود.
• اگر انسداد مجرای تشخیص داده شود، کانال‌ها با عمل‌هایی که تحت بیهوشی عمومی یا موضعی انجام می‌شوند باز می‌شوند و سلولهای تولیدمثلی به روش‌های طبیعی اجازه خروج پیدا می‌کنند. چنین بیمارانی می توانند به طور طبیعی بچه دار شوند.
• در صورت عدم رفع انسداد، مادرزادی نبودن مجاری و یا تشخیص کلین فلتر می توان از روش مناسب MESA، TESA، PESA و micro TESE برای بیمار استفاده کرد.
مطالعات اخیر سلولهای بنیادی به مردانی که نمی‌توانند با این روش‌های درمانی اسپرم مناسبی به دست آورند، امیدوار کرده است. این مطالعات هنوز در مرحله آزمایشی هستند. البته اخیراً مطالعات روی موش ها نشان داده است که می توان اسپرم را با روش سلول های بنیادی تولید کرد.آخرین نکته ای که امروزه به آن رسیده است، به دست آوردن سلول های اسپرم مانند با انجام یک سری فرآیندها در شرایط آزمایشگاهی از سلول گرفته شده از پوست انسان بوده است.
