دهانه رحم یکی از بخش‌های مهم دستگاه تناسلی خانم‌ها است که نقش مهمی در بارداری و حفظ سلامت رحم و واژن ایفا می‌کند. سرویکس نسبت به بیماری‌های مختلفی مثل التهاب مزمن دهانه رحم، پولیپ، دیسپلازی، و سرطان دهانه رحم آسیب‌پذیر است.
علایم بیماری‌های دهانه رحم در کوتاه مدت مشاهده نمی‌شوند بنابراین افراد بالای 21 سال و افرادی که رابطه جنسی دارند باید هر سه سال یکبار تست پاپ اسمیر برای سلامت دهانه رحم بدهند. در ادامه با ما همراه شوید تا بیشتر با بیماری‌های دهانه رحم آشنا شوید.
رحم یکی از اندام‌های حساس و مهم در دستگاه تناسلی بانوان است که جنین در آن‌جا به‌وجود آمده و رشد می‌کند. رحم از نظر ظاهری شبیه گلابی وارونه یا آووکادو است که بین مثانه و رکتوم در لگن قرار گرفته است.
این عضو دوکی شکل دو بخش اصلی تنه و گردن دارد که به گردن رحم سرویکس (Cervix) یا دهانه رحم می‌گویند که انتهای واژن را به رحم وصل می‌کند.
دهانه رحم وظیفه تسهیل بارداری، تمیزکردن واژن و رشد پلاگین مخاطی در دوران بارداری را برعهده دارد. پلاگین مخاطی در نزدیکی واژن واقع شده و از جنین در مقابل عفونت و باکتری محافظت می‌کند.
دهانه رحم به‌صورت طبیعی در طول چرخه پریودی تغییر اندازه می‌دهد. انبساط دهانه رحم باعث می‌شود که ترشحات، خون قاعدگی و اسپرم از آن عبور کنند. موقع زایمان، طول این دهانه بزرگ می‌شود.
سرویکس بخش حساس و مهم رحم است که بیماری‌های مختلفی روی عملکرد آن تاثیر می‌گذارند. در ادامه برخی از شایع‌ترین بیماری‌های دهانه رحم را آورده‌ایم:
سرطان دهانه رحم یا سرطان سرویکس بدون نشانه است که معمولا به‌خاطر ابتلا به عفونت مقاربتی ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می‌شود.
دهانه رحم وظیفه تسهیل بارداری، تمیزکردن واژن و محافظت از جنین را برعهده دارد.
از حدود 13000 مورد ابتلا در سال در آمریکا، 4300 نفر جان خود را در اثر سرطان دهانه رحم از دست می‌دهند. از علایم سرطان دهانه رحم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
التهاب سرویکس یا سرویسیت از عفونت مقاربتی مثل سوزاک یا کلامیدیا یا عوامل غیرعفونی به‌وجود می‌آید. عفونت دهانه رحم معمولا بدون نشانه است اما درد حین رابطه جنسی، درد حین دفع ادرار، ترشحات واژنی سفید، زرد یا خاکستری رنگ و خونریزی را می‌توان از علل سرویسیت دانست که معمولا با دارو برطرف می‌شود.
به توده‌های غیرسرطانی که در سال‌های باروری در رحم تشکیل می‌شوند فیبروم می‌گویند. علایم این تومورهای خوش‌خیم عبارتند از:
به برآمدگی‌های قطره‌ای شکل و کوچکی که روی سطح گردن رحم و کانال اندوسرویکال رشد می‌کنند پولیپ دهانه رحم می‌گویند. التهاب مزمن دهانه رحم، پاسخ غیرطبیعی به افزایش میزان استروژن و گرفگی عروق خونی سرویکس از علل احتمالی پولیپ‌های دهانه رحم بوده که زیاد خطرناک نیستند. این توده‌های نرم و کوچک عمدتا دردی ندارند و از علایم آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
زخم دهانه رحم بیشتر در خانم‌های مسن و خانم‌هایی با تجربه چندبار بارداری دیده می‌شود. این زخم با لکه‌های صورتی یا قرمز روشن در پوشش داخلی سرویکس خودبه‌خود خوب می‌شود. اما گاهی هم زخم دهانه رحم نشانه سرطان رحم است.
این نارسایی به‌خاطر ضعیف شدن بافت گردن رحم باعث زایمان زودرس یا سقط جنین در فرد می‌شود. در ماه‌های پایانی بارداری، دهانه رحم کم‌کم نرم و گشاد می‌شود. در خانم‌های مبتلا به سرویکس ناتوان، ممکن است دهانه رحم زودتر از موعد باز شود؛ که نتیجه‌اش زایمان زودرس خواهد بود. علایم نارسایی دهانه رحم عبارتند از:
هرچند این بیماری بیشتر در خانم‌های 25 تا 35 ساله شایع است اما احتمال ابتلا در هر سنی وجود دارد. دیسپلازی دهانه رحم معمولا علایمی ندارد به‌همین دلیل انجامئمنظم آزمایش پاپ اسمیر توصیه می‌شود تا تغییرات غیرطبیعی دهانه رحم پیش از تبدیل شدن به سرطان شناسایی شوند.
اختلال پارگی یا ناتوانی مادرزادی دهانه رحم باعث پارگی خودبه‌خودی رحم، از دست رفتن باروری و سقط جنین می‌شود. درد لگن، خونریزی غیرطبیعی پریودی، سقط مکرر و زایمان زودرس از علایم این ناهنجاری مادرزادی هستند.
زمانی که باکتری‌های مقاربتی از واژن به رحم، لوله‌های فالوپ یا تخمدان می‌رسند، بیماری التهاب لگن روی می‌دهد که ممکن است روی دهانه رحم تاثیر بگذارد.
برای تشخیص بیماری‌های مربوط به این اندام حساس به‌ویژه سرطان دهانه رحم باید آزمایش‌های غربالگری زیر انجام شوند:
در صورت مشاهده هرکدام از نشانه‌های زیر احتمال وجود اختلال و بیماری‌های دهانه رحم هست و باید به متخصص زنان مراجعه کنید. می‌توانید سری هم به کلینیک نی نی بان بزنید و از مشاوره متخصص زنان کمک بگیرید.
دهانه رحم یا سرویکس یکی از بخش‌های مهم و شگفت‌انگیز دستگاه تناسلی بانوان است که کارش محافظت از رحم در مقابل باکتری‌ها، تمیز کردن واژن از طریق ترشحات و تسهیل بارداری است. حفظ سلامت دهانه رحم نقش مهمی در حفظ سلامت جنسی و باروری خانم‌ها ایفا می‌کند.
از آنجایی که بیشتر بیماری‌های دهانه رحم علایم و نشانه مشخصی ندارند ضروری است که تست پاپ اسمیر را به‌صورت منظم انجام دهید. خانم‌های بالای 21 سال و خانم‌هایی که در رابطه جنسی هستند باید به‌صورت منظم زیر نظر متخصص زنان چکاپ شوند.
