شیر مادر غنی‌ترین منبع تغذیه نوزادن است که خداوند در وجود هر مادری قرار داده است. مادران نباید به دلخواه خود شیر دادن به نوزاد را قطع کنند، بلکه باید به نوزاد این فرصت را بدهند تا خودش شیر خوردن را رها کند. در کنار این نیز لازم است که هر مادری در دوران شیردهی خود، مواردی را مد نظر داشته باشد تا با کمک آن‌ها کیفیت شیردهی خود را به مراتب افزایش دهد، بیایید نگاهی به مراقبت های دوران شیردهی بیندازیم.
غالبا سوال‌های مشابهی برای شیردهی نوزادان مطرح می‌شود که برخی از آن‌ها شامل این موارد می‌شوند:
به طور کلی، زنان در طی دوران بارداری، حالات مختلفی و متنوعی را تجربه می‌کنند، مثلا یک مادر در دوران بارداری با مشکلات متعددی مثل حالت تهوع، ورم بدن و... مواجه می شود، این در حالی است که مادری دیگر، بدون داشتن این ناراحتی‌ها، خاطرات خوبی از دوران بارداری خود خواهد داشت.
در دوران شیردهی هم دقیقا به همین ترتیب، مادران دچار حالات گوناگونی می‌شوند. برخی مادران با دادن شیر خود به نوزادشان احساس می‌کنند که نوزادشان کاملا سیر شده است، اما برخی دیگر علی رغم دادن دفعات زیاد شیر به نوزادشان باز هم احساس می‌کنند نوزادشان گرسنه است و گریه می‌کند.
برخی مادران با دادن شیر خود به نوزادشان احساس می‌کنند که نوزادشان کاملا سیر شده است، اما برخی دیگر علی رغم دادن دفعات زیاد شیر به نوزادشان باز هم احساس می‌کنند نوزادشان گرسنه است و گریه می‌کند.
پیش از این در مطلبی با عنوان «عوارض شیردهی زیاد، چه مشکلاتی به وجود می‌آید؟» گفته‌ایم که شیر مادر یک ماده غذایی ضروری برای نوزاد است که فقط هم مادر قادر به تهیه آن است. به همین دلیل هم اهمیت آن را نمی‌توان نادیده گرفت. به همین دلیل هم اولین شیری که به فرزند خود می‌دهید طلای مایع است. شیر مادر با برخورداری از سلول، آنتی بادی و همین‌طور هورمون، قدرت کافی برای مبارزه با بیماری‌های بسیاری را به نوزاد می‌دهد.
مطالعات نشان می‌دهد که نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند در برابر بیماری و مشکلاتی همچون عفونت گوش، چاقی، آسم و غیره به مراتب در امان‌تر هستند.
به طور کلی برای آنکه بتوانید دوران شیردهی سالم‌تر و مفیدتری داشته باشید لازم است که برخی از مراقبت های دوران شیردهی را رعایت کنید و توجه لازم را به آن‌ها داشته باشید. در ادامه، تعدادی از این نکات را با شما در میان می‌گذاریم...
مادر باید به نوزاد خود اجازه دهد که هر موقع از شبانه روز، شیر او را بمکد. عمل مکیدن سبب تولید شیر بیشتر در مادر می شود. هر چه دفعات مکیدن شیر توسط نوزاد بیشتر باشد، تولید شیر نیز در مادر بیشتر خواهد بود. به خاطر داشته باشید که بهتر است شیردهی شما بیشتر از یک سال زمان نبرد.
مادر نباید خودش سینه را از دهان نوزاد بگیرد و به او شیر ندهد، بلکه باید به نوزاد فرصت دهد تا خودش شیر خوردن را رها کند. گرفتن سینه از دهان نوازد، روی محرک های طبیعی تولید شیر تاثیر منفی می گذارد. استراحت کردن به مقدار کافی به مادران شیرده توصیه می شود. بدن مادر پس از هر بار شیردهی، مقدار زیادی انرژی از دست می دهد. این انرژی از طریق تغذیه مناسب و استراحت کافی قابل برگشت به بدن خواهد بود.
در ابتدای هر بار شیردهی، شیر مادر آبکی تر است و به تدریج به مقدار چربی آن افزده می شود، طوری که در پایان هر مرحله شیردهی، مقدار چربی که برای رشد نوزاد ضروری است، بیشتر می شود. بنابراین هر چه مدت شیردهی طول بکشد، نوزاد از چربی بیشتری استفاده می کند و کاملا سیر می شود و در نتیجه فاصله بین دو مرحله شیردهی نیز بیشتر خواهد شد و افزایش وزن نوزاد طبق منحنی رشد، طبیعی خواهد بود.
به مادران شیرده توصیه می شود مقدار مایعات دریافتی خود را افزایش دهند. افزایش مصرف آبمیوه‌های تازه و مصرف میوه و سبزی‌های تازه به افرایش تولید شیر کمک زیادی می‌کند.
افزایش مصرف آبمیوه‌های تازه و مصرف میوه و سبزی‌های تازه به افرایش تولید شیر کمک زیادی می‌کند.
قرار گرفتن کمتر مادر در محیط پر استرس یکی از ضروریات دوران شیردهی می باشد. متخصصان به مادران شیرده توصیه می کنند موقع استرس و یا عصبانیت، به نوزاد خود شیر ندهند، زیرا مواد سمی موجود در خون بالا رفته و وارد شیر مادر می شوند و نوزاد را تحت تاثیر قرار می دهند.
استراحت کردن به مقدار کافی به مادران شیرده توصیه می شود. بدن مادر پس از هر بار شیردهی، مقدار زیادی انرژی از دست می دهد. این انرژی از طریق تغذیه مناسب و استراحت کافی قابل برگشت به بدن خواهد بود.
مادران شیرده حداقل 500 کالری بیشتر از حالت عادی در روز نیاز دارند. اگر کمتر از این مقدار کالری دریافت شود، میزان شیر تولید شده در مادر نیز کمتر خواهد بود. متاسفانه برخی مادران پس از زایمان، رژیم های سخت لاغری می گیرند و در نتیجه شیرشان کم می شود. دم کرده شنبلیله.
اگر نوزاد ساعات طولانی می خوابد و برای شیر خوردن بیدار نمی شود، مادر باید او را به آرامی بیدار کند و شیر دهد. این کار علاوه بر افزایش رشد نوزاد، سبب تخلیه شیر از سینه مادر می شود و مادر کمتر دچار درد و ناراحتی در سینه می گردد.
به مادران شاغل توصیه می شود برای زمان هایی که در خانه نیستند، هر چند ساعت یک بار شیر خود را بدوشند و تحت شرایط مناسب نگهداری کنند. این کار علاوه بر تداوم تولید شیر در سینه مادر و جلوگیری از خشک شدن آن می‌تواند منبع غذایی خوبی برای نوزاد در غیبت مادر باشد.
توصیه‌هایی برای افزایش چربی شیر مادر به نوزاد خود اجازه دهید تا یک سینه را کاملا بمکد و سپس از سینه دیگر به او شیر دهید. در غیر این صورت، میزان چربی دریافتی او کم می‌شود و سرعت رشد او کاهش می‌یابد، زیرا همانطور که گفته شد شیر مادر در ابتدای شیردهی آبکی‌تر است و به تدریج به میزان چربی آن افزوده می‌شود. شیر ابتدایی سینه‌ها حاوی مقادیر زیادی آب است و قسمت انتهایی آن حاوی مقادیر زیادی چربی است.
اگر پزشک متخصص اطفال تشخیص دهد که میزان رشد کودک شما کندتر از حد طبیعی است و میزان چربی دریافتی او از شیر مادر کم است، می‌توانید قبل از شیر دادن به نوزاد خود، ابتدا چند دقیقه شیر سینه خود را بدوشید و سپس به کودک خود شیر دهید، زیرا شیر ابتدایی سینه‌ها حاوی مقادیر زیادی آب است و قسمت انتهایی آن حاوی مقادیر زیادی چربی خواهد بود، البته این روش شیر دادن برای مدت طولانی اصلا توصیه نمی‌شود و حتما باید با پزشک خود در این باره مشورت کنید.
حتما قبل از مصرف هر گونه دارو و مکملی، با پزشک خود مشورت کنید.
حواستان باشد که برخی قرص‌ها و یا حتی گیاهانی که مدعی افزایش تولید شیر در مادر هستند، عوارض جانبی ایجاد می‌کنند. عارضه‌هایی مانند واکنش‌های آلرژیک و انقباضات و درد رحمی. بنابراین حتما قبل از مصرف هر گونه دارو و مکملی، با پزشک خود مشورت کنید. حجم شیر مادر رابطه مستقیمی با تکرر شیردهی دارد و تغذیه مکرر نوزاد با شیر مادر موجب تولید شیر بیشتر می‌شود.
نیاز مادر شیرده حدود ۵۰۰ کیلوکالری بیش از دوران قبل از بارداری افزایش پیدا می‌کند. برای تأمین این مقدار کالری علاوه بر مصرف مواد غذایی مقوی شامل انواع چربی‌ها و پروتئین، از چربی‌های ذخیره شده در بدن مادر در دوران بارداری نیز استفاده می‌شود و دریافت کالری ناکافی موجب کاهش تولید شیر می‌شود.
تعدادی از گیاهان ومواد غذایی با مکانیسم های مختلف و از طریق تحریک غدد تولید شیر باعث افزایش شیر مادران می‌شوند که از میان آن‌ها می‌توان به گیاهانی مانند ریحان، بادام زمینی، ترخون، زیره و رازیانه معطر اشاره کرد که خاصیت ضد نفخ دارند و با ورود به شیر مادر از دل درد کودک جلوگیری می‌کنند.
ریحان جزء گیاهان معطر و دارای خاصیت ضد نفخ برای مادر و کودکان است و رازیانه نیز همانند ریحان دارای همان خاصیت به اضافه دارای هورمون های گیاهی است که از طریق تحریک با غدد مترشحه شیر باعث افزایش شیر مادران شیرده می‌شود.
سیاه دانه نیز با خاصیت ضد درد، ضد سرطان، هضم‌کننده غذا، کاهش‌دهنده پرفشاری خون باعث افزایش شیر مادران می‌شود و مصرف روزانه ۲ گرم سیاه دانه بلامانع است که بهتر است دانه‌ها له شوند تا اثر آن‌ها بیشتر گردد. تاکنون عوارض جانبی از سیاه دانه مشاهده نشده و مصرف آن در دوران بارداری توصیه می‌شود. با این حال، لازم است که حتما برای مصرف این ماده، تایید پزشک خود را دریافت کنید.
مجموعه مواد غذایی موجود در اسفناج نیز برای زیاد کردن شیر بانوان کاملا موثر است. مصرف دم‌کرده گل بابونه در افزایش شیر بانوان موثر است. خوردن تخم ترب به اندازه ۲ گرم در شبانه روز باعث زیاد کردن شیر می‌شود. مصرف شوید و تخم شوید اثر آرام‌بخش در ناراحتی‌های عصبی داشته و افزاینده شیر بانوان است.
مادر شیرده حتی اگر مبتلا به سوء تغذیه باشد نیز می‌تواند شیر تولید کند، اما باید توجه داشت که در چنین شرایطی ذخایر غذایی بدن مادر صرف تولید شیر می‌شود و در نتیجه مادر به دلیل تخلیه ذخایر بدنی خود و احساس ضعف، خستگی و بی‌حوصلگی، توان مراقبت از کودک را نخواهد داشت. بنابراین تغذیه مناسب مادر در دوره شیردهی برای پیشگیری از سوء تغذیه او که هم سلامت مادر را به خطر می‌اندازد و هم در مراقبت از کودک اختلال ایجاد می‌کند حائز اهمیت است.
در صورت تغذیه نادرست و ناکافی در دوران شیردهی، مادر بیشتر از شیرخوار متضرر می‌شود و با عوارضی همچون پوکی استخوان، مشکلات دندانی، کم خونی و... مواجه خواهد شد.
در صورت تغذیه نادرست و ناکافی در دوران شیردهی، مادر بیشتر از شیرخوار متضرر می‌شود و با عوارضی همچون پوکی استخوان، مشکلات دندانی، کم خونی و... مواجه خواهد شد.
اگـر چـه ورزش مـنـظـم و در حد متعادل در زنانی که قبل از بارداری از نظر جسمانی متناسب بوده‌اند مانعی در برابر شیردهی نیست، اما گاهی دیده شده پس از فعالیت بدنی شدید و ورزش مادر شیرده، به علت ورود اسید لاکتیک به شیر، طعم تلخ در شیر ایجاد می‌شود و نوزاد از خوردن شیر امتناع می‌کند. بنابراین معمولا توصیه می‌شود که چیزی حدود یک ساعت و نیم پس از ورزش اقدام به شیردهی نمایید.
به طور کلی، مصرف غذاهایی مانند گوجه فرنگی، توت فرنگی، پیاز، سیر، سبزیجات خام، انواع کلم، ادویه‌جات و چاشنی‌ها توسط مادر موجب بروز مشکلات گوارشی یا شلی مدفوع، مخصوصا در ماه‌های اول تولد در کودک می‌شود و ممکن است شیر مادر، بوی آن ماده غذایی را بگیرد. حتی میوه‌هایی مانند زردآلو و آلو و خوردن بیش از حد بعضی میوه‌ها مانند هندوانه و هلو ممکن است باعث ایجاد نفخ در روده و دردهای شکمی کودک گردد.
مراقبت های دوران شیردهی تاثیر مستقیمی بر روی سلامت مادر و نوزاد دارد و به همین دلیل نیز لازم است که هر مادری به نوبه خود، نکات و لازمه‌های این دوران را مدنظر داشته باشد. در این مطلب سعی شد که نکات مهم و موثر در سلامتی مادر و فرزند در دوران شیردهی به خوبی بررسی شود و مواردی کاربردی در اختیارتان قرار بگیرد.
