کتاب «تئوری انتخاب» نوشته ویلیام گلاسر، یکی از مهم‌ترین آثار در حوزه روانشناسی و خودشناسی است. در این کتاب، گلاسر نظریه‌ای ارائه می‌دهد که بر اساس آن، رفتارهای انسان‌ها نه بر اثر عوامل بیرونی بلکه بر اساس انتخاب‌های داخلی خودشان شکل می‌گیرد.
تئوری انتخاب، با تأکید بر مسئولیت‌پذیری فردی و قدرت تصمیم‌گیری، به ما می‌آموزد که چگونه می‌توانیم زندگی خود را به‌طور مؤثری کنترل کرده و از استرس‌ها و فشارهای خارجی رهایی یابیم.
اهمیت این کتاب در این است که به‌طور عملی نشان می‌دهد چگونه می‌توان با به‌کارگیری اصول تئوری انتخاب، روابط انسانی را بهبود بخشید، احساسات و نیازهای روانی را مدیریت کرد و به یک زندگی رضایت‌بخش‌تر دست یافت. این کتاب نه تنها برای کسانی که به روانشناسی علاقه دارند، بلکه برای افرادی که به دنبال بهبود کیفیت زندگی شخصی و اجتماعی خود هستند، منبعی ارزشمند است.
تئوری انتخاب به این ایده استوار است که همه انسان‌ها تلاش می‌کنند پنج نیاز اساسی خود را برآورده کنند. این نیازها عبارتند از:
1. بقا: نیاز به امنیت، غذا، سرپناه و آسایش جسمی.
2. عشق و تعلق: نیاز به برقراری روابط معنادار با دیگران.
3. قدرت: نیاز به احساس موفقیت و به رسمیت شناخته شدن.
4. آزادی: نیاز به انتخاب و خودمختاری.
5.تفریح: نیاز به شادی و لذت.
گلاسر معتقد است که تمام رفتارهای ما برای ارضای این نیازها صورت می‌گیرد و این رفتارها کاملاً انتخابی هستند.
هر فرد یک جهان کیفی در ذهن خود دارد که شامل تصاویری از افراد، چیزها و ایده‌های ایده‌آل اوست. این جهان کیفی به ما کمک می‌کند تصمیم بگیریم چه چیزی برایمان مهم است و رفتارهای خود را بر اساس آن انتخاب کنیم. تئوری انتخاب بر این اساس بنا شده است که انسان‌ها همواره به دنبال نزدیک‌تر شدن به دنیای کیفی خود هستند.
رفتار انسان‌ها از چهار مؤلفه تشکیل شده است:
1.عمل: هر چیزی که انجام می‌دهیم.
2. فکر: فرایندهای ذهنی ما.
3. احساس: عواطف و حالات روحی ما.
4. فیزیولوژی: واکنش‌های بدنی ما.
گلاسر بیان می‌کند که ما تنها می‌توانیم افکار و اعمال خود را مستقیماً کنترل کنیم، اما این کنترل به طور غیرمستقیم بر احساسات و فیزیولوژی ما نیز تأثیر می‌گذارد.
گلاسر معتقد است که بسیاری از مشکلات روانی، از روابط ناسالم ناشی می‌شوند. او تأکید می‌کند که:
تئوری انتخاب در حوزه‌های مختلفی کاربرد دارد، از جمله:
آموزش: ایجاد محیط‌های یادگیری که به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد احساس امنیت و تعلق کنند.
مدیریت: رهبری با ایجاد احترام و انگیزه در کارکنان.
مشاوره: کمک به افراد برای درک انتخاب‌هایشان و بهبود کیفیت روابط.
خانواده: تقویت ارتباطات خانوادگی از طریق احترام متقابل و گوش دادن فعال.
یکی از اصول اساسی تئوری انتخاب، آزادی فردی در انتخاب رفتار است. گلاسر معتقد است که:
تفریح یکی از نیازهای اساسی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود. گلاسر تأکید می‌کند که:
تئوری انتخاب ما را به این باور می‌رساند که رفتارهای ما حاصل انتخاب‌هایی است که برای برآورده کردن نیازهای اساسی خود انجام می‌دهیم. این کتاب با ارائه دیدگاهی عملی و مؤثر، به ما کمک می‌کند روابطمان را بهبود ببخشیم، مسئولیت‌پذیرتر باشیم و کیفیت زندگی خود را ارتقا دهیم.
