مسعود بختیاری ( زاده ۲۵ آبان ۱۳۲۰ تهران ) نظامی بازنشسته ، مدرس دانشگاه و نویسنده ایرانی است ، که در خلال جنگ ایران و عراق از فرماندهان ارشد ارتش جمهوری اسلامی ایران بود و ریاست عملیات نیروی زمینی ارتش را برعهده داشت . امیر مسعود بختیاری فعالیت در ارتش شاهنشاهی ایران را از سال ۱۳۳۸ آغاز کرد . او از طراحان عملیات بیت‌المقدس نیز بود .
میر سرتیپ دوم امیرمسعود بختیاری که در دوران دفاع مقدس ، افسر عملیات در قرارگاه فرماندهی مشترک ارتش و سپاه در نیروی زمینی در جنوب کشور بوده است . او از سال ۷۹ بازنشسته شده و اینک عضو هیئت علمی دانشکده فرماندهی ستاد ارتش است .
او با آغاز جنگ به صورت داوطلب به جبهه عزیمت کرد و در توپخانه لشکر ۲۱ پیاده مسئولیت داشت و بعد از سال اول جنگ با انتصاب امیرصیاد شیرازی به عنوان فرمانده نیروی زمینی حسب دستور فرمانده خود به قرارگاه فرماندهی نیروی زمینی در منطقه جنوب مأمور شد و تا پایان دفاع مقدس در نقش افسر عطرح ریزی عملیات خدمت کرد. وی از طراحان عملیات بیت‌المقدس بود.
گفته های امیر مسعود بختیاری درباره سال اول جنگ:
دو ماه بعد از پیروزی انقلاب اختلاف ما با عراق شروع میشود و ما در ظرف ۲ تا ۶ ماه اول جنگ جلوی ارتش مجهز عراق را گرفتیم و خود این موضوع موفقیت است.
دشمن میخواست خوزستان را در سال اول جنگ از کشور جدا کند اما ارتش مانع این اتفاق شد . ارتش به تنهایی اینکار را انجام داد زیرا بسیجیان فاقد سلاح و فاقد مهارت بودند و سپاه پاسداران طبق قانون اساسی و به گفته برخی از اعضای شورای آنها سپاه پاسداران نباید وارد جنگ خارجی می شدند و آنها مامور امنیت داخلی بودند.
هیچکس نمیتواند منکر ایثار ، فداکاری ، روحیه و انگیزه شود اما در برابر ارتش مجهز عراق که به صورت هوایی و زمینی ما را مورد هجوم قرار داده بودند یک مقابله ی مشابه خود نیاز داشتند که تنها ارتش آنها را داشت و همچنین مهارت و تخصص در کاربرد آن را هم داشت.
در اوایل جنگ ارتش ایران توانست پاسخ ها و واکنش های خوبی به حملات دشمن بدهد به همین دلیل مقاومت جسورانه و ستایش برانگیز ارتش ایران سبب شد که صدام حسین شوکه شود و در روز ششم جنگ خواستار آتش بس شودگرچه صدام حسین به اهداف خود نرسیده بود.اما به این باور رسیده بود که برنده ی جنگ نخواهد بود ولی می دانست که در این جنگ موفق و پیروز نخواهد شد.
همین جنگ های نظامی که در ظاهر ناموفق می رسند ولی در باطن خود دارای دستاوردهایی هستند که باعث توقف ارتش عراق شدند و همین توقف ها باعث نرسیدن عراق به اهدافش و تقاضا آتش بس بود.
وظیفه و نقش ارتش در جنگ تحمیلی عراق و ایران از نظر امیر مسعود بختیاری:
همان طور که وظیفه یک پزشک تولید سلامتی است ، وظیفه ارتش هم تولید امنیت است و ارتش یک سازمان ملی متعلق به کشور است و اگر امنیت نباشد چه پزشک چه مهندس فضایی برای کار نخواهند داشت و همه امور در سایه امنیتی که ارتش ایران برقرار کرده است ، انجام می شود.
تولید امنیت بالاترین مسئله در منافع ملی کشور است . همان ارتشی که در بسیاری از موارد در بلاتکلیفی بود که بماند یا نماند با همان وضع به تولید امنیت تلاش کرد و اگر این ارتش نبود بعد از انقلاب شاید ایرانی به صورت تجزیه نشده وجود نداشت.
موفقیت های ارتش به گفته امیر مسعود بختیاری:
میتوان متوقف کردن ارتش عراق، برتری نیروی هوایی و دریایی نسبت به عراق اشاره کرد .ایشان از عملیات اچ 3 که در نیمه ی دوم سال اول جنگ اتفاق افتاد میگویند که بزرگترین ضربه ی هوایی را به ارتش عراق وارد کردند . آیا این ها جزء دلایل موفقیت در سال اول جنگ نیست!در طول ۸ سال جنگ با عراق،۲ میلیون و ۴۵۰ هزار نفر از جوانان ارتش جمهوری اسلامی ایران به صورت سرباز وظیفه یا افسر وظیفه خدمت کردند بدون اینکه اجباری در کار باشد و ۳۵۰۰۰ شهید از میان این سربازان وظیفه داریم . این جوانان همگی با شور و اشتیاق آمدند . گرچه می گوییم جوانان فعلی ما این گونه نیستند ولی هم اکنون بسیاری از آنان در بیابان ها و مرزها در حال خدمت هستند.
گفت و گو با امیر مسعود بختیاری :
چرا دوره هشت ساله جنگ تحمیلی را دفاع مقدس می‌نامیم ؟
*اساساً مسئله دفاع در آموزه‌های دینی ما یک امر مقدسی است . وقتی ما می‌گوییم دفاع مقدس نگاهی به مقوله دینی ماست. در کنار آن ما در شرایط دشوار پس از انقلاب مواجه با تهاجم عراق شدیم و علیرغم تصور دشمن توانستیم از خودمان دفاع کنیم ؛ پس بنابراین این دفاع امری مقدس است که توانستیم مقابل هجوم دشمن مقاومت کنیم و دشمن را از تهاجم باز بداریم و بعد از یک سال از مناطق اشغالی بیرون کنیم.*
۴۲ سال از شروع دفاع مقدس می‌گذرد ، امروز آن دوران را چگونه می‌بینید ؟
*جنگ دوران خاص خود را داشت و شرایط سخت و دشواری برای همه کسانی که چه در جنگ شرکت داشتند و چه حضور نداشتند وجود داشت . نمی‌شود جنگ را یک دوران طبیعی و عادی قلمداد کرد زیرا دورانی است که انسان‌ها با جان، مال ، زندگی و تمام هستی خود دارند کار می‌کنند اما همینقدر که ملت توانست این کار دشوار را انجام دهد و تهاجم دشمن را دفع و تمامیت ارضی کشور را حفظ کند ، علیرغم هزینه بسیار سنگینی که بابت این کار پرداخت شد ، سربلند بیرون آمدیم و از این بابت دوران خوبی است.ولی خود دوران جنگ را با توجه به سختی و مشکلات معیشتی که وجود داشت نمی‌توان دوران راحتی و آسایش دانست.*
از نظر شما دستاورد جنگ تحمیلی چه بود؟
*همین که هیچ قسمتی از خاک سرزمین در دست دشمن باقی نماند دستاورد بزرگی است . ما برای این مهم در همه بخش‌ها هزینه سنگینی پرداخت کردیم . همینقدر که توانستیم در مقابل دشمن بایستیم و ثابت کنیم که ایرانی همیشه در مقابل تهاجم دشمن می‌ایستد و تهاجم را نمی‌پذیرد و در مقابل زور سر خم نمی‌کند ، قابل توجه ، احترام و تقدیس است.*
آیا مفاهیم دفاع مقدس به نسل جدید منتقل شده است ؟
*این تلاش با سازمان‌های متعدد رسانه‌ای انجام شده است تا مفاهیم دفاع مقدس به نسل جدید منتقل شود که تا حدودی هم موفق بودند ؛ البته پاره‌ای معتقدند که آنطور که باید منتقل نشده است.*
آیا به نقش ارتش در دفاع مقدس آنطور که باید توجه شده است؟
*نقش ارتش در جنگ تحمیلی کمرنگ جلوه داده شده است درصورتی که ارتش در تمام طول هشت سال جنگ نقش محوری و فعالی داشته است . ارتش تنها یک واحد پیاده نظام نیست بلکه مجموعه نیروهای دریایی ، هوایی و زمینی به همراه تجهیزات بسیار مهم و پیشرفته‌ای بوده است . بنابراین نقش پراهمیت و اساسی داشته ولی کمرنگ نشان داده شده که مسئله‌ای نیست . زیرا به مرور مورخین ، پژوهشگران و مردم متوجه نقش محوری و اساسی ارتش شدند و خواهند شد . ولی رسانه‌ها خیلی دیر و کند وارد این مرحله شدند.*
به نظر شما ما از دوره هشت ساله جنگ چه درسی می‌گیریم؟
*میتوان به مقاومت در مقابل تهاجم دشمن خارجی و درس اتحاد و همدلی مردم و پشتیبانی آنها از سیاست‌های نظامی کشور اشاره کرد . دروس دیگری را هم میشود گرفت که چگونه اقتصاد را سخت اداره کرد . درسی که از جنگ گرفته میشود در واقع درس استقامت در مقابل سختی‌ها و مشکلات است .همچنین درس‌های دیگری در سطوح نظامی و تکنولوژی نظامی برای ما داشت که مسائل تخصصی است. اما درس اصلی همان همدلی و تحمل مردم در مقابل مشکلات است. نمی‌شود گفت مشکلات ناشی از جنگ به مردم عادی منتقل نشد ؛ بالاخره شرایط جنگی و مناطقی که در صحنه جنگی بودند مشکلات فراوانی را متحمل شدند اما تحملی که مردم کردند درسی است که گرفته میشود .این اتفاقات وظایفی را بر دوش نظام می‌گذارد که در مقابل همدلی و استقامتی که مردم نشان دادند تلاش کند تا آنها را بی‌جواب نگذارد و مشکلات آنها برطرف کند و مردم روزگار بهتری را بتوانند در زندگی خود تجربه کنند.*
به نظر شما اگر خدای ناکرده جنگی دوباره رخ دهد مثل همان دوران ، شاهد این همدلی‌ها و استقامت مردم خواهیم بود؟
*امیدوارم که اینطور باشد . مردم ایران همیشه نشان دادند که در مقابل هجوم خارجی مقاوم هستند . شما هیچ وقت حاضر نمی‌شوید که خانه‌تان مورد تهاجم دزد واقع شود یا در محله یک فرد گردنکش و قُلدر بخواهد باعث آزار و اذیت مردم شود . اگر چنین اتفاقی بیفتد و مردم در مقابل آن زورگیر مقاومت نکنند باید علت آن را جست‌وجو کرد.اگر بخواهم بدون تعصب و سازمان‌گرایی بگویم ، می‌گویم که ارتش در شرایط مشکل ، وظیفه ملی و نظامی خود را به خوبی انجام داد و مردم ما هم نشان دادند که تا چه حد فداکار ، متحد و صبور در مقابل مشکلات هستند.
این درسی است که برای دولت‌ها و حکومت‌ها می‌ماند که هرچه می‌توانند در خدمت این مردم باشند و از هرکاری برای آسایش و رفاه آنها دریغ نکنند چرا که آنها این محبت را بی‌پاسخ نخواهند گذاشت.*
امیر مسعود بختیاری در پایان به زیبایی ميگويند:
( البته که جانفشانی انسان هرگز چیزی نیست که منکر آن شد )
گردآورنده: الناز خدایی
استاد راهنما: استاد علی اکبر حسنوند
دانشگاه تهران مرکز
