در سال ۲۰۲۵، شرکت Hilti تصمیم گرفته است بودجهریزی سنتی خود را کنار بگذارد. دیگر خبری از جلسات طولانی، فایلهای اکسل پیچیده و پیشبینیهای سالانه نیست. بهجای آن، این شرکت به سراغ پیشبینی عاملهای هوشمند و معیارهای عملکرد نسبی رفته است؛ روشی که به آنها اجازه میدهد در برابر نوسانات بازار، واکنش سریعتری نشان دهند و منابع خود را بهینهتر تخصیص دهند. این تصمیم نهتنها بهرهوری مالی را افزایش داده، بلکه فرهنگ تصمیمگیری در سازمان را نیز متحول کرده است. Hilti تنها یکی از مثالهایی است که نشان میدهد آینده برنامهریزی مالی، دیگر در دست انسانها نیست، بلکه در اختیار عاملهای هوشمند و سیستمهای خودکار قرار خواهد گرفت.
در جهانی که تصمیمگیریهای مالی هر روز پیچیدهتر و پرریسکتر میشوند، دیگر نمیتوان با ابزارهای سنتی به استقبال آینده رفت. سرعت تغییرات اقتصادی، نوسانات بازار و حجم عظیم دادهها، سازمانها را وادار کرده تا بهجای واکنشهای کند و دستی، به سمت سیستمهایی بروند که بتوانند بهصورت لحظهای تحلیل کنند، تصمیم بگیرند و حتی اجرا کنند. این تحول نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی است برای بقا و رشد در محیطی که ثبات جای خود را به پویایی داده است.
در این مسیر، هوش مصنوعی بهویژه در دو شکل مولد (Generative AI) و عاملمحور (Agentic AI) نقش کلیدی ایفا میکند. هوش مصنوعی مولد با توانایی تحلیل متن، پاسخگویی به سوالات و شبیهسازی سناریوها، به تیمهای مالی کمک میکند تا درک عمیقتری از دادهها داشته باشند و تصمیمات خود را بر پایه بینشهای دقیقتری بنا کنند. در مقابل، هوش مصنوعی عاملمحور با قابلیت اجرای خودکار فرآیندها، تطبیق حسابها، تحلیل انحرافات و تولید گزارشهای مالی، نهتنها سرعت را افزایش میدهد بلکه خطای انسانی را نیز به حداقل میرساند. این دو نوع هوش مصنوعی در کنار هم، ترکیبی قدرتمند از تحلیل و اقدام را فراهم میآورند که میتواند ساختار مالی سازمانها را دگرگون کند.
نمونههای واقعی از این تحول در بسیاری از شرکتهای پیشرو قابل مشاهدهاند. مایکروسافت با کنار گذاشتن مدلهای اکسلمحور، از عاملهای هوش مصنوعی برای خودکارسازی فرآیندهای مالی استفاده میکند. Eaton با بهرهگیری از پلتفرم Palantir توانسته دادههای ۷۲ سیستم ERP را یکپارچه کرده و تصمیمگیریهای مالی و عملیاتی را بهصورت همزمان انجام دهد. این مثالها نشان میدهند که تحول در برنامهریزی مالی نهتنها ممکن است، بلکه در حال وقوع است. همچنین معرفی FinRobot بهعنوان یک پلتفرم متنباز برای ساخت عاملهای هوشمند در ERP، نقطهی عطفی در این مسیر تلقی میشود؛ عاملی که میتواند فرآیندهای بینواحدی را فعال کرده و تصمیمگیریهای مالی را بهصورت خودکار انجام دهد.
در تحلیل کلی این روند، سه مسیر اصلی برای مدرنسازی برنامهریزی مالی قابل شناسایی است: سادهسازی فرآیندها و دادهها، تقویت با هوش مصنوعی برای بینشهای سریعتر، و بازطراحی کامل مدل عملیاتی برای چابکی بیشتر. این مسیرها نهتنها مکمل یکدیگرند، بلکه نشاندهندهی بلوغ فکری در مواجهه با تحول دیجیتال در برنامهریزی مالی هستند. با این حال، چالشهایی نیز وجود دارد؛ از جمله امنیت دادهها، مقاومت فرهنگی در سازمانها، و هزینههای پیادهسازی چنین سیستمهایی. این چالشها اگرچه قابل توجهاند، اما در برابر مزایای بلندمدت تحول در برنامهریزی مالی، قابل مدیریت و حلوفصل هستند.
اما آیا سازمانها واقعاً آمادهاند تا کنترل فرآیندهای مالی خود را به عاملهای هوشمند بسپارند؟ چگونه میتوان اعتماد به تصمیمات خودکار را در فرهنگ سازمانی نهادینه کرد؟ و مهمتر از همه، آیا ساختارهای فعلی مالی توانایی سازگاری با این سطح از تحول را دارند یا نیازمند بازطراحی کاملاند؟
منبع:
Bain & Company. (2025). The future of financial planning is autonomous.
