قهوههای بدون کافئین، قهوههایی هستند که کافئین آنها تا حد ممکن کاهش یافتهاند اما لزوما بدون کافئین نیستند.اگر مقدار کافئین را ۴۰ میلیگرم در حالت میانگین در هر۱۰۰ گرم دانه قهوه در نظر بگیریم، وقتی که میگوییم دکافئینه شده یعنی میزان آن به زیر ۱۵ کاهش پیدا کرده است و گاهی حتی تا زیر ۵ و ۲ و البته که نزدیک به صفر هم امکان پذیر است که بر میگردد به آن فرایندی که انجام میدهیم که تا چه میزان کافئین را کم کنیم.
قبل از آن لازم به ذکر است که ما انتظاری که از یک قهوه خوب داریم به
این ویژگیها، از کیفیت و نوع قهوه، میزان کافئین موجود در قهوه و متابولیتهایی که در روستینگ و در زمان استخراج به وجود میآید نشات میگیرد.
در مورد کافئین، اختصاصا، یکسری ویژگیهای تغذیهای، پزشکی و ویژگیهای ارگانولپتیک در نظر گرفته میشود و مشخص شده است که کافئین در مقدار کم میتواند برای بدن اکثر افراد تاثیرات مثبت زیادی داشته باشد. اما در مقادیر بالاتر و یا در افرادی با شرایط خاص، ممکن است مشکلساز شود. به همین سبب به میزان آن در قهوه مصرفی توجه ویژهای میشود.
عواملی که روی محتوای کافئین تاثیر می گذارند شامل:
بحث اصلی اینست که افرادی هستند که به نوشیدن قهوه علاقمندند و دوست دارند آن را در طی ساعات مختلف روز مصرف کنند اما با کافئین آن دچار مشکل هستند به خصوص در شب دچار مشکل بی خوابی میشوند یا در بعضی مواقع از روز ضربان قلب آنها بالا میرود و این یک عامل محدود کننده است و به همین دلیل در بازار و یا در صنعت راجب این موضوع شروع به کار کردند که ما چگونه می توانیم قهوه ای تولید کنیم که کافئین نداشته باشد.
طبیعتا با توجه به محلول بودن کافئین در حلال آبی، استخراج آبی کافئین میتواند یک روش موثر باشد اما آب به تنهایی یک حلال سلکتیو یا انتخابی نیست. یعنی زمانی که ما قهوه را در داخل محلول آبی قرار میدهیم علاوه بر کافئین، مواد محلول در آب دیگر هم جدا میشوند.
با توجه به اینکه ما بیشترین میزان کافئین را در رست اول یا در دانه سبز داریم اگر بخواهیم ماکسیمم جدا سازی را انجام دهیم و حداکثر جداسازی از کافئین را داشته باشیم باید قبل از روستینگ و در مراحل اول روی دانه عملیات سوکینگ انجام دهیم.
در صنعت عموما از دو روش برای دکافئینه کردن قهوه استفاده میکنند که هردو روش مبنای شیمیایی دارند.
با کمک این مواد شیمیایی میتوانیم کافئین را از استخراج آبی جدا کنیم و سپس باقیمانده مواد محلول را به سیستم و یا همان میکس اصلی قهوه برگردانیم و به نوعی تا حدی بتوانیم بازسازی انجام دهیم. نکته مهم این است که در هر دو روش امکان دارد که ما در قهوه، باقی مانده مواد شیمیایی، داشته باشیم.
مهمترین ماده شیمیایی مورد استفاده و بحث برانگیز، دیکلرومتان است. در کنار آن از مواد شیمیایی دیگر مانند اتیل استات، کربن اکتیو به صورت مایع فوق بحرانی و مواد عالی از این قبیل استفاده میشود.
در بعضی از کشور ها استفاده از این ماده شیمیایی در این فرایند مجاز نیست ولی FDA همچنان آن را در لیست مواد مورد تایید قرار داده است. حتی FDA این قانون را الزام نکرده است که کسانی که از این ماده استفاده میکنند آن را روی لیبل ذکر کنند. بنابراین کاملا بسته به قوانین هر کشور، مصرف و الزام در برچسبگذاری آن متفاوت است.
با توجه به ماهیت شیمیایی این مواد، عدم اجازه در استفاده از آن در برخی کشورها و الزام در ذکر آن روی لیبل، صنعت شروع به رقابت در این زمینه کرد که بتواند مقدار این مواد را کاهش دهد بنابراین روشها و تکنولوژیهای مختلفی آورده شد برای این که بتوانند عملیات دکافئینه کردن را با راندمان بیشتر و در عین حال با استفاده از مواد شیمیایی کمتر انجام دهند که مقدار کافئین کمتر شود و از طرفی باقی مانده شیمیایی در آن نباشد. بنابراین بعد از این اتفاقات روشهای مختلفی را به صورت فرایندی یا به صورت تبلیغاتی نامگذاری کردند مثل Solvent free Process و یا مثل روش سوئیسی. عموما این روشها برای انتقال مفهوم Clean Label و یا در مواردی برای محصولات ارگانیک مطرح شدند.
در انتها با توجه به همهی موارد ذکر شده، و از طرفی آگاهی از اینکه مصرف به اندازه و متعادل قهوه، انتخاب صحیح نوع قهوه، تاثیر میزان روستینگ که همگی موثر بر کم شدن میزان کافئین مصرفی میشود شاید که گزینه بهتری باشد نسبت به استفاده از محصولات دکافئینه شده!
در حال حاضر با توجه به تکنولوژی های موجود، اگر از این محصولات استفاده میکنیم هم باید مقدار کمتر و محدودتری استفاده شود زیرا که اگرچه کافئین کمتری دارند یا اصلا ندارند، اما ممکن است باقیماندهی مواد شیمیاییای داشته باشند که در دراز مدت، مشکلات به مراتب بیشتری را ایجاد نمایند.