یونجه که در زبان فارسی به آن اسپست باغی،سپست،سبیس یا درفا گویند، گیاهی است علفی، پایا و از تیره پروانه واران و همدسته شبدرها که ارتفاع آن تا یک متر میرسد دارای ساقه های بلند و برگچه های نازک ، نوک تیز و بیضی شکل میباشد.
گل هایش غالبا بنفش ، کوچک یا گاهی زرد رنگ است و به شکل سیر ،میوه یونجه مانند صدف بوده ودانه داخل میوه مانند لوبیا ولی کوچتر از آن است.یونجه ریشه ای بسیار عمیق دارد که تا 3 متر به عمق زمین نفوذ می کند، در نتیجه ویتامین ها و موادمعدنی را از خاک تهیه می کند.
یونجه سرشار از ویتامین های K،E،C،A و همچنین دارای آمیلاز که آنزیم مخصوص هضم مواد نشاسته ای می باشد.
آنزیم های بسیاری در یونجه یافت می شود به عنوان مثال می توان از امولسین، اینورتاژ، و پکتیاز نام برد. یونجه دارای حدود20% پروتئین می باشد آمینواسید های موجود در پروتئین های یونجه عبارتند از: لیزین، آرژنین، هیستیدین، آدنین، فنیل، آلانین، آسپاراژین و سیستین.
یونجه دارای اسید فسفریک نیز هست. یونجه همچنین دارای منیزیم، آن و مقدار جزئی ارسنیک و سیلیس است؛ بنابراین یونجه از نظر مواد غذایی بسیار قوی است و غذای خوبی برای انسان و حیوانات است.
یکی از ویژگی های ممتاز نشخوار کنندگان توانایی تبدیل غذاهایی همچون علوفه خشک، مواد الیافی و فرآورده های فرعی صنعتی غیر قابل مصرف برای انسان به غذاهای قابل مصرف مانند گوشت و شیر است.
این توانایی نتیجه تجزیه مواد خوراکی به کمک میکروبهای موجود در پیش معده نشخوار کنندگان و استفاده آنها ار محصولات نهایی جهت اعمال فیزیولوژیک خود می باشد، که در نهایت منجر به تولید مواد پروتئینی قابل مصرف برای انسان می شود.
گیاهان علوفه ای از نظر فیزیولوژیکی و اقتصادی قسمت عمده جیره غذایی دامها را تشکیل می دهند، به طوری که 70-60 درصد کل ماده خشک دریافتی، از علوفه است. و دامها جهت اعمال صحیح کار شکمبه می بایستی به مقدار کافی فیبر دریافت کنند که در این بین یونجه به عنوان بهترین گیاه علوفه ایی برای دامها نشخوار کنندگان مشخص می شود. ارزش غذایی یونجه بیش از سایر گیاهان علوفه ای باشد در صورتی که نسبت انرژی به پروتئین آن کمتر است.
یونجه در هر چین دارای مراحل مختلفی از رشد می باشد که ترکیبات شیمیایی آن در هر مرحله با مرحله قبل و بعد آن فرق می کند. از طرف دیگر ترکیبات شیمیایی برگ و ساقه نیز اختلاف دارد. یعنی برگ آن بسیار پر ارزش تر از ساقه آن است.
یونجه از نظر کلسیم گیاهی غنی است. ولی فسفر آن متوسط است. بنابراین درصورتیکه بخواهیم از این ماده خوراکی به مقدار زیاد مصرف کنید، بایستی در جهت حفظ تعادل کلسیم به فسفر اقدام گردد.
حیوانات یونجه هایی را که به مقدار زیاد به گل نشسته و یا در پایان گل دادن باشند، با بی اشتهایی می خورند، علت آن را در بالا رفتن در صد مقدار الیاف خام در مرحله پایان گل و سخت و خشبی شدن گیاه می دانند، دوم وجود مواد تلخ و همچنین ساپونین و نوعی الکالوئید مخصوص حبوبات در آن می دانند.
بهترین زمان برداشت یونجه به هدف آن بستگی دارد در صورتیکه می خواهید یونجه ایی با کیفیت بالا مثلا جهت خوراک گاو های شیری فروخته شود زمان برداشت یونجه باید در مرحله غنچه دهی یا زودتر از آن انجام گیرد (دوره 28 روز یا کمتر) اما اگر قصد تغزیه گوساله های پروای را دارید(یونجه با کیفیت زیاد مد نظر نیست) یونجه را باید در زمان25-50 درصد گلدهی (دوره 42-35 روز) برداشت نمایند تا حداکثر محصول بدست آید.
منبع:b2wall
