کلمه‌ی «هوآ مولان»، در زبان چینی به معنی «گل مگنولیا» و یکی از نمادهای کشور چین از عصر باستان تا به امروز بوده‌است. مگنولیا در چین نماد وقار و نجابت، زیبایی و زنانگی بود. در سال ۱۹۹۸ میلادی دیزنی، از شخصیت دختری افسانه‌ای به نام «هوآ مولان» انیمیشنی تولید کرد و به این افسانه جنبه‌ی جهانی بخشید. سؤال این است که آیا شرکت دیزنی، برای به نمایش کشیدن مولان، به همه‌ی اتفاقات افسانه‌ی چینی پایبند بود و یا آن را دستخوش تغییرات کرد؟!
هوآ مولان یکی از افسانه‌ای‌ترین زنان چین باستان بود
قصه‌ی مولان، به تاریخ قرن‌های چهارم و پنجم میلادی در چین بازمی‌گردد. نام خانوادگی «مولان» مورد تایید و قطعی نیست، برخی از منابع تاریخی می‌گویند فامیلی شخصیت افسانه‌ای، «چو» بوده و برخی دیگر آن را «وی» توصیف می‌کنند. هوآ مولان یکی از افسانه‌ای‌ترین زنان چین باستان بود. این افسانه برای نخستین‌بار از یک ترانه‌ی محلی در عهد خانواده‌ی «وی» به نام «موال‌مولان» گرفته شد. اولین نسخه مکتوب این ترانه به قرن ششم برمی‌گردد. نسخه‌ای که امروز وجود دارد متعلق به مجموعه «یوفو» است. گفتنی است، یوفو مجموعه آثار هنری گردآوری شده توسط «دفتر موسیقی» وابسته به امپراتوری چین بود که در جمع آوری اشعار عامیانه و ادبی و گاه نظارت بر اجرای آن تخصص داشت.
ظهور بعدی داستان مولان در عصر سلسله مینگ بود. در سال ۱۵۹۳ میلادی، نمایشنامه‌نویسی به نام «ژو وی»، شخصیتی به نام «قهرمان مولان» نوشت که به جای پدرش به جنگ می‌رفت. مولان همچنین در یک رمان تاریخی نوشته «چو رن_هو» در قرن هفدهم ذکر شده و به این شکل، داستان عامیانه این زن جنگجو در حافظه مردم زنده ماند و نسل به نسل نقل شد.
زنان ستون اصلی نبردها در چین باستان!
تاکنون هیچ مدرک تاریخی وجود ندارد که نشان دهد آیا مولان واقعاً وجود داشته یا خیر. ریشه داستان در روایات منقول، تعیین اینکه آیا او یک شخصیت واقعی بوده یا خیر را، دشوار می‌سازد، اما نمی‌توان احتمال وجود او را به طور کامل انکار کرد؛ زیرا جنگجویان و فرماندهان نظامی زن، واقعاً در تاریخ چین باستان، نقش داشتند؛ در دوره «ایالت‌های جنگ‌طلب» در چین بین سالهای ۴۷۵ تا ۲۱۱ قبل از میلاد، سونزی، یک رهبر نظامی، ۱۸۰ زن را برای اعمال نفوذ نظامی و سیاسی در ایالات اطراف آموزش داد. همچنین، شاهدخت ژائو، معروف به شاهدخت پینگ‌یانگ، به پدرش، امپراتور آینده گائوزو، کمک کرد تا تاج و تخت را تصاحب کند. او ارتشی متشکل از هفتاد هزار مرد، را رهبری کرد که به «ارتش بانو» معروف شد. کتاب‌های مربوط به زنان قدرتمند، چه واقعی و چه تخیلی، در چین، به‌ویژه در دوران سلسله چینگ فراوان بود. با این حال، این واقعیت که نام «هوآ مولان» در کتب زندگی‌نامه زنان موفق چینی گنجانده نشده، ممکن است نشانه‌ای قوی از عدم موجودیت این قهرمان محبوب در عالم واقع باشد.
مولان در نسخه چینی به دلایل ناموسی، خودکشی می‌کند
افسانه مولان برگرفته از افسانه‌های چین، تا حدودی متفاوت از فیلم دیزنی نوشته شده‌است، اما اصل داستان در شعر و فیلم یکسان است؛ مولان دختری است که متوجه میشود ارتش در حال جذب سربازان جدید و گرفتن یک مرد از هر خانواده است. او می‌دانست که پدرش خیلی پیر و مریض است و اگر به جنگ برود زنده بازنخواهد گشت، بنابراین تصمیم می‌گیرد خود را یک مرد جا بزند و به جنگ برود. ادامه داستان با رفتن مولان به میدان جنگ با شمشیر به ارث رسیده از اجدادش ادامه می‌یابد. او به مدت ۱۰ یا ۱۲ سال در جنگ حضور می‌یابد، در نهایت ارتش چین به مولان بابت شجاعتش پاداش خوبی پیشنهاد می‌کند اما مولان از دریافت هر گونه پاداشی سرباز می‌زند و به زادگاه خود بازمی‌گردد. او در طول جنگ با افسری به نام «شانگ» آشنا و عاشق او میشود. افسانه‌ها می‌گویند که پس از ۱۰ سال حضور در میدان جنگ، مولان به درجه ژنرالی ارتقا می‌یابد و زمانی که شانگ متوجه میشود که مولان یک زن است بیشتر دل‌بسته‌ی او میشود. در بسیاری از نسخه‌های داستان، مولان و شانگ با هم ازدواج می‌کنند. پس از رشادت‌های مولان در یک نبرد بزرگ، امپراتور می‌خواست به مولان پاداش دهد، اما مولان فقط یک اسب درخواست کرد تا به خانه برگردد.
برخی منابع می‌گویند وقتی مولان به خانه بازگشت، متوجه شد که پدرش مرده است، در برخی نسخه‌های قدیمی هم آمده که مولان اسیر مهاجمان میشود و خودکشی می‌کند. داستان مولان براساس این روایت باستانی حاکی از آن است که در قرن چهارم و پنجم، چین از تهاجم یک گروه قومی کوچ‌نشین بربر رنج می‌برد. بربرها، دولت مرکزی را به کلی نابود کرده بودند و جنگ وحشتناکی درگرفته بود که بیش از سه قرن طول کشید و بخش‌های زیادی از امپراتوری چین را تحت تأثیر قرار داد. از این رو، نقل افسانه‌ای درباره‌ی زنی که با لباس مردانه به نبرد رفته‌است، می‌توانست سربازان چینی را برای استمرار در جنگ تشویق کند.
پایان افسانه اصیل چینی بسیار تاریک است. یکی از نسخه‌های این افسانه بیان می‌کرد که وقتی مولان به خانه‌اش بازگشت، متوجه شد که پدرش مدتی پیش مرده و مادرش دوباره ازدواج کرده است. بدتر از آن، پادشاه ارتش مهاجم و اشغالگر مولان را احضار می‌کند و از او می‌خواهد که به زور با او ازدواج کند، اما مولان این درخواست را رد می‌کند و تصمیم می‌گیرد به زندگی خود پایان دهد.
داستان مولان هنوز در چین تدریس میشود!
داستان مولان حتی در حال حاضر در مدارس چین تدریس میشود و، هر بار که چین به امید و الهام نیاز دارد، این داستان زنده میشود. به عنوان مثال، در سال ۱۸۵۰ میلادی که سلسله چینگ از داخل و خارج تهدید میشد، رمانی به قلم ژانگ‌شائوسیان در مورد مولان منتشر شد و این شخصیت زن قوی را دوباره به چینی‌ها معرفی کرد. شخصیت مولان به دلیل ارزش هنری و ادبی برای مردم چین مقدس باقی ماند. در بیش از ۱۰ فیلم و نمایشنامه مولان به عنوان قهرمان معرفی میشود، با این وجود نفع بیشتر را والت‌دیزنی با ساخت انیمیشن مولان برد و درآمد هنگفتی از ساخت آن کسب کرد. با این وجود بسیاری از چینی‌ها براین باورند که نسخه دیزنی با افسانه‌های اصیلی که در متون باستانی گفته میشود متفاوت است.
مولان تک فرزند نبود!
دیرنی خانواده‌ی مولان را تغییر داد. در فیلم دیزنی مولان تک دختر خانواده‌است و وقتی پدرش به ارتش فراخوانده میشود، نگران پیری پدر خود است، بنابراین تصمیم می‌گیرد در قالب یک پسر به جای پدرش به جنگ برود. اما در برخی نسخه‌های افسانه، مولان یک برادر کوچک‌تر از خود دارد که برای جنگیدن بسیار کوچک است و مولان، برای اینکه ارتش او را به زور به جنگ نبرد، خودش را به جای برادرش جا می‌زند و به جنگ می‌رود. در فیلم دیزنی، برخلاف نسخه چینی و خودکشی مولان، مخاطب پایان خوش یا حداقل پایان رضایت بخشی را شاهد است. در فیلم دیزنی، مولان پس از خلاص چین از شر ارتش مهاجم، مورد احترام امپراتور قرار می‌گیرد و با شانگ، افسر فرمانده ازدواج می‌کند.
