چگونه برای نوشتن داستان تاریخی تحقیق کنیم؟
در بخش قبل درباره‌ی این که داستان تاریخی چیست سخن گفتیم. در این بخش می‌خواهیم به چند سوال درباره‌ی نوشتن داستان های تاریخی پاسخ دهیم. برای نوشتن داستان تاریخی باید از کجا شروع کنیم؟ شما می‌توانید یک شخص خاص تاریخی یا یک حادثه ی تاریخی خاص را مد نظر قرار دهید و با آن آغاز کنید و سپس درباره ی آن شخصیت یا حادثه ی تاریخی به تحقیق و پژوهش بپردازید.
در حالت دوم شما می توانید یک دوران تاریخی مشخص را که مورد علاقه‌تان است انتخاب کنید و سپس شخصیت داستان هایتان را به موازات آن زمان خلق کنید و بیافرینید.
وقتی زمان و مکان را انتخاب کردید باید حواستان باشد که در همان محدوده‌ی زمانی و مکانی انتخابی‌تان به مطالعه بپردازید. پاریس ۱۹۴۰ متفاوت است از پاریس ۱۹۴۷.
زندگی و آداب و رسوم ساکنان قسمت های مرکزی شهر با حاشیه نشینان شهر متفاوت است، برای مثال پاریس برای یک تاجر آمریکایی ثروتمند یک چیز است و ویژگی های خاص خودش را دارد و برای کلفت فقیری که در خانه ی او کار می کند چیز دیگریست. نگرش ها با تغییر جایگاه تغییر میکند.
دو نوع داستان تاریخی براساس مخاطب :
نوشتن داستان تاریخی به مطالعه تاریخ _البته نه در حدّ یک مورخ_ احتیاج دارد تا زمان، مکان، شخصیت‌ها و دیالوگ‌های متناسب با برهه تاریخی مورد نظر ارائه شود. در داستان تاریخی هر چقدر به فضای دوران مورد نظر _ولو هر چه از ما دورتر باشد_ پایبند باشیم، داستان باورپذیرتر و مخاطب‌پسندتری خواهیم داشت.
مخاطب داستان‌های تاریخی اغلب علاقه‌مندان به تاریخ هستند که تا حدودی با حوادث تاریخی آشنایی دارند، و در جستجوی جذابیت‌های ناگفته در پس کلی‌گویی‌های کتابهای تاریخند (جرجی زیدان در داستان قطامه این مخاطبان را لحاظ میکند) و دسته دوم مخاطب خالی‌الذهنی است که به جستجوی جذابیت به دلیل تفاوت و گاهاً تناقض بین حیات خود و کاراکتر موجود در یک داستان تاریخی می‌پردازد تا آدرنالین خونش بالا برود، شبیه سقوط از یک برج یا حداقل در اندازه خوردن یک بستنی!، ...تصاویری که هواردفاست در اسپارتاکوس نوشته است به این دسته تعلق دارد.
یک نکته فان که خوب است بدانیم:
نوشتن یک داستان زنانه تاریخی مثل راه رفتن روی لبه تیغ است، نویسنده باید حواسش باشد در دام افکار فیمینیستی و یا مردسالارانه (اگر نویسنده مرد باشد) گرفتار نشود. به همین دلیل باید اطلاعات دقیق تاریخی در مورد زنان در آن بازه زمانی را ارائه دهد. متاسفانه گاهی دیده میشود که نویسندگانی که قصد دارند درباره زنان تاریخی بنویسند با ارائه تصویر ضعیف و پر رنگ نمودن تفاوت‌های جنسیتی، ناخواسته افکار فیمینیستی را رواج می‌دهند. این امر نشان می‌دهد که پیش‌فرض‌های کلیشه‌ای و معاصر درباره زنان بر مطالعات تاریخی آنان پیشی گرفته‌است. زنان در طول تاریخ سرنوشتهای متفاوت و شگفت و قدرتمندانه‌ای داشته‌اند، از نشستن بر عرش قدرت تا مبارزه در میدان‌های جنگ و به ستوه آوردن ملوک و پادشاهان.
روش قیاسی و از کل به جز رسیدن
برای نوشتن داستان تاریخی پژوهش کنید، پژوهش کنید و پژوهش کنید. در تحقیق خود باید از روش (قیاسی) استفاده کنید یعنی از کل به جز برسید-برخلاف استقرایی که از جز به کل می رسد-یعنی باید یک تصویر کلی و نقشه راه کلی و همه جانبه از آن دوره ی تاریخی ترسیم کنید و بعد از آن وارد جزییات شوید.
برای مثال داستان شما در زمان جنگ جهانی دوم اتفاق می‌افتد پس شما باید یک تصویر کلی از آن موضوع داشته باشید و در قدم دوم وارد جزییات شوید. آنچه شخصیت شما می بیند، آنچه میشنود، آنچه می‌گوید همه و همه در آن کلیت ترسیم شده شکل می گیرد. وقتی از ترسیم خطوط کلی فراغت یافتید بر جزییات تمرکز کنید.
برای کسب آگاهی های تاریخی شما دو راه پیش رو دارید:
به مکتوبات مراجعه کنید، کتابخانه ها، آرشیوها، روزنامه‌ها و مجلاتی که در آن زمان منتشر می‌شده و حتی اشعاری که شاعران در آن زمان سروده‌اند به شما کمک خواهند کرد تا درباره ی باورهای مردمان آن زمان بیشتر بدانید. در ضمن به بیوگرافی و اتوبیوگرافی و کتابهای خاطره، یادداشتهای باقی مانده از مردمان آن زمان به خصوص افراد معروف وسرشناس مراجعه کنید. کتابهای تاریخی در مجموع خیلی مفید هستند و در روش قیاسی به شما کمک خواهند کرد.
"شلی تکر مین" یک نویسنده تاریخ معتقد است که برای به دست آوردن یک تصویر واضح و کلی از یک موضوع تاریخی به کتابهای تاریخی و مصور کودکان هم نگاهی بیندازید. این کتاب ها کمک قابل توجهی به شما خواهند کرد. وقتی از مراجعه به مکتوبات فراغت یافتید سراغ تاریخدانان و اساتید تاریخ بروید و از نزدیک یا آنلاین با آن‌ها به بحث وتبادل نظر بنشینید. از سالخوردگان وافراد دنیا دیده هم می توانید بپرسید و تحلیل آن ها را نیز بشنوید. بی‌شک آن ها نیز اطلاعات و دیدگاه‌های جالبی درباره‌ی برخی موضوعات تاریخی دارند که در طول سالیان به تکامل رسیده است. مسافرت کنید به جایی که داستان در آن جا اتفاق می افتد سفر کنید. فضا و آتمسفر آن جا را خودتان از نزدیک حس کنید و به موزه ها ی آن منطقه سربزنید و با بومیان و اهالی ساکن در آن منطقه گپ و گفتی داشته باشید، آنان معدن نکات و اطلاعات جالب تاریخی خواهند بود، نکاتی که در نوشتن داستان به شما کمک شایانی خواهند کرد.
درباره ی چه موضوعاتی باید تحقیق و مطالعه کنیم؟!
درباره خانواده، دین، ازدواج، فرزندان، کهنسالان، نژادها و... ساختارهای اجتماعی، فقرا، متمولین و تجار، مناسبات میان اقشار مختلف جامعه لباس هایی که مردم در آن دوره ی تاریخی می پوشیده اند، نحوه ی آرایش مو و صورت، آیا از جواهرات خاصی به عنوان زینت استفاده می‌کرده اند یا نه!؟ معماری خانه ها، نحوه ی مدیریت خانه، آیا خدمتکار داشته‌اند یا خودشان کارهایشان را انجام می‌داده‌اند؟ بیماری شایع در آن برهه ی تاریخی چه بوده است؟! شخصیت داستان شما در کجا زندگی میکند در شهر، بیابان، جنگل و ... وسایل ارتباطی چه بوده است؛ قطار، درشکه، ارابه یا هواپیما و...
نویسنده: سعیده ملایی
