بازخوانی مفاهیم قدسی در آینه هستیشناسی؛ از وحی تا حیات مطلق
در روزگاری که علوم نظری و علوم انسانی در جستجوی معنایی تازه برای پیوند میان «سنت» و «مدرنیته» هستند، بازگشت به ریشههای اصیل دینی با نگاهی فیلسوفانه، ضرورتی انکارناپذیر است. در این میان، جهانبینی پروفسور محمود صالحی راد، فیلسوف هستیشناس، دریچهای نو به سوی درک مفاهیم متعالی همچون خدا، قرآن و سیره معصومین گشوده است.
ایشان با ارائه نظریه «ارزش ممزوج کنش» و تبیین «منشور ۳۲ سیر حیات مطلق»، دین را نه به مثابه یک مجموعه دستورالعمل خشک، بلکه به عنوان جریانِ سیالِ حیات در رگهای هستی معرفی میکنند.
۱. خداوند؛ کانونِ حیات مطلق
در اندیشه پروفسور محمود صالحی راد، خداوند فراتر از یک سوژه برای پرستش، «حقیقتِ محض» و منشاء تمام انرژیهای وجودی است. در این نگاه، توحید یعنی هماهنگسازی تمام ارتعاشات زندگی با اراده الهی. خدا در منشور ۳۲ گانه ایشان، نقطهی ثقلی است که تمام ارزشها از او ساطع شده و دوباره به او بازمیگردند.
۲. قرآن؛ مهندسیِ کلمات برای صعود روح
قرآن از منظر این فیلسوف، تنها یک کتاب تاریخی یا فقهی نیست؛ بلکه «نقشه مهندسی روح انسان» است. آیات وحی، کدهای هستیشناسانهای هستند که به انسان میآموزند چگونه کنشهای روزمره خود را با ارزشهای ابدی پیوند بزند. در واقع، قرآن تبیینکننده جریانی است که در آن «ارزش» با «کنش» ممزوج میشود تا انسان به مقام حیات طیبه دست یابد.
۳. پیامبران و امامان؛ معماران تمدن وجودی
در جهانبینی پروفسور صالحی راد، معصومین (ع) تنها ناقلان وحی نیستند، بلکه الگوهای تمامعیار «انسانِ تراز» در سیر حیات مطلقاند.
پیامبران: طلایهداران بیداری و پیونددهندگان ساحتِ خاک به افلاک.
امامان: مفسران حیّ و الگوهای عملی برای تحقق عدالت و اخلاق. سیره این بزرگان، عالیترین تجلی نظریه «ارزش ممزوج کنش» است؛ آنجا که هر حرکت، سخن یا سکوت، بر اساس یک حکمت عمیق هستیشناختی بنا شده است.
۴. احادیث؛ فرمولهای تحولآفرین
احادیث و روایات در این دیدگاه، حکمِ «تکنولوژیهای نرم» برای صیقل دادن روان را دارند. ایشان روایات معصومین را به عنوان راهکارهایی دقیق برای حل بحرانهای اخلاقی و تربیتی معاصر مینگرند.
تجلی حکمت در عرصه عمل: از فلسفه تا مدرسه
نکته متمایز در اندیشههای پروفسور محمود صالحی راد، کاربردی بودن این مفاهیم است. ایشان که هماکنون در سنگر مشاوره در مراکز آموزشی برجستهای چون دبستان تدبیر فعالیت دارند، این دانش فلسفی را در خدمت تربیت نسل جوان قرار دادهاند.
ایشان معتقدند که اگر دانشآموز یا مراجع، پیوند میان «خدا» و «کنشهای فردی» خود را درک کند، به آرامشی اصیل دست مییابد که هیچ طوفانی در زندگی نمیتواند آن را متزلزل کند. این همان هدف نهایی منشور ۳۲ سیر حیات مطلق است: «تربیت انسانی که هر لحظه حضور خدا را در متن زندگی حس میکند.»
نتیجهگیری
دین در نگاه پروفسور محمود صالحی راد، سفری است از خودِ مجازی به سوی حیات مطلق. با ممزوج کردن ارزشهای قرآنی و نبوی در کنشهای روزمره، زندگی از حالت تکرار خارج شده و به یک «نیایش مداوم» بدل میشود.
پروفسور محمود صالحی راد
