رشد معنوی کودکان ابعاد مختلفی دارد و در واقع رشد معنوی کودکان یک فرآیند چند وجهی است رشد و سلامت معنوی یکی از ابعاد چهارگانه سلامت است که توسط سازمان جهانی بهداشت مکرر مورد تاکید قرار گرفته است ارتقای معنویت و پرورش آن نیز همانند ظرفیت های دیگر بایستی از دوران کودکی مورد توجه باشد.
اکرم نصیری مدیر مجتمع آموزشی نردبان زندگی در ادامه این مطلب آورده است معنویت کودکان شامل توجه و پرورش ویژگی هایی مانند مسئولیت پذیری و احترام به خود و دیگران است. مطالعات بر اهمیت تجارب مبتنی بر طبیعت در تقویت رشد معنوی در کودکان تأکید میکنند. این تجربیات به کودکان کمک می کند تا حس شگفتی، همدلی و ارتباط با دیگران را ایجاد کنند که منجر به رفتارهای اجتماعی و درک عمیق تری از معنویت می شود
سلامت معنوی در کودکان به مفهوم افزایش اگاهی، تجربه درونی از شگفتی ها، کنجکاوی، باور به وجود یک نیروی قوی است. ابعاد سلامت معنوی در کودکان در سه بعد احساسی، رابطه ای و وجودی طبقه بندی می شود(غلام نژاد و همکاران ، 1400).
البته در سالهای اخیر معنویت خارج از زمینه های دینی هم مورد بررسی قرار گرفته است.به عنوان مثال، معنویت را حتی توانایی ذاتی انسان از جمله کودکان خردسال برای آگاهی از جهان و محیط پیرامونی از طریق کنجکاوی، شگفتی، احساس شفقت و عشق تعریف کرده اند.
ما اغلب می شنویم که کودکان سؤالاتی عجیب و غریب و گاهی شگفت انگیز در مورد معنای زندگی خود و دیگران و یا اسرار خلقت و طبیعیت مطرح میکنند گاهی پیش می آید که کودکان در مورد عظمت و بزرگی معنای زندگی می پرسند مثل اینکه زندگی از چه زمان شروع شده است ؟ دنیا تا چه زمانی ادامه دارد ؟ چرا و چگونه ما زنده ایم؟ اولین انسان چگونه بوجود آمده است؟ و یا سوالاتی از این دست که نشان دهنده هوش معنوی آنهاست.
معنویت کودکان میتواند مراحل مختلف و چهره های گوناگونی داشته باشد ممکن است با شگفتی و حیرت یا تمرکز و ترس اخلاقی عجین شود که هر مرحله از آن میتواند فرصت مناسبی بری معلمین و والدین باشد تا بتوانند در توسعه هوش معنوی و ارتقای اخلاق و سلامت معنویت کودکان خود موثر واقع شوند .
ایجاد فرصت های برای مراقبت از خود و خدمت به دیگران ، توجه و مراقبت از طبیعت ، تشویق همدلی و نوعدوستی میتواند در سلامت معنوی کودکان بویژه در سالهای دبستان موثر باشد .
فرصت پرورش و حمایت از رشد معنوی کودکان در خانه یا مدرسه مستلزم ایجاد محیطی پرورشی است که باورهای معنوی را تقویت کند که چند نمونه از آنها را یاد آور خواهیم شد :
1.شکرگزاری و قدردانی از زندگی و سپاسگزاری بخاطر مجموع دارایی و توانایی هایمان میتواند ما را در ارتباطی همیشگی با خداوند منان محفوظ نگه دارد شکرگزاری علاوه بر تاثیر مثبتی که بر شادکامی و تاب آوری کودکان دارد نیمرخ معنوی آنها را نیز تحت تاثیر مثبت قرار خواهد داد .
2. شرکت در مراسم و مناسک مذهبی که میتواند شامل شرکت در اعیاد و جشن های مختلف و یا مراسم دعا ،حفظ آیات و یا مراسمی مثل مولودی خوانی باشد هم در این خصوص میتواند موثر باشد
3. اینکه کودکان چه در دبستان و چه در خانواده بتوانند شخصیت های واقعی زندگی خود را سرشار از مهربانی و تواضع و فروتنی ببینند و از آنها درس شفقت و نوعدوستی بیاموزند در حقیقت باور آنها را نسبت به آموزه های معنوی تقویت میکند.
4.مشارکت و همدلی و اقدام جمعی و همکاری موجب خواهد شد کودکان درک عمیق تری از باورهای معنوی تجربه کنند تلاش کنیم اینچنین فرصت های را بوجود آوریم .
اکرم نصیری مدیر مجتمع آموزشی نردبان در خاتمه آورده است که علاوه بر شادکامی و شکوفایی کودکانی که از تربیت و سلامت معنوی خوبی برخودار هستندخوش بینی و تاب آوری بیشتری را هم تجربه میکنند .
