یکپارچه‌سازی اطلاعات و خدمات در راستای تحقق توسعه دولت الکترونیک، نیازمند وجود بستری برای تبادل و به اشتراک‌گذاری داده‌ها و خدمات می باشد. این عمل در لایه‌های مختلف و در فرایندهای کاری ارائه خدمات صورت می‌گیرد. سطح اول ایجاد بستر فیزیکی و اتصال کلیه دستگاه‌ها به گذرگاه خدمات دولت است و در لایه‌های بالاتر سطوح نرم‌افزاری و تبادل الکترونیکی اطلاعات صورت می‌گیرد. می توان گفت ایجاد گذرگاه خدمات دولت از جمله مهم ترین زیرساخت های تحقق دولت الکترونیکی است.
پیاده‌سازی دولت الکترونیک نیازمند آن است که تمامی سازمان‌های دولتی برای ارائه خدمات خود داده‌ها را در دسترس سایرین قرار دهند و با استفاده از فناوری اطلاعات تسهیل در کسب‌وکار و ارائه هر چه سریع‌تر خدمت را فراهم آورند که این مهم تنها از طریق گذرگاه خدمات دولت یا Government Service Bus دست می‌یابد که به اختصار GSB خوانده می شود. در گذرگاه خدمات دولت بستری فراهم میشود که دسترسی متقاضی، سهولت استفاده و هم افزایی وزارتخانه ها، سازمان ها و ارگان های دولتی را افزایش میدهد.
وضعیت تبادل اطلاعات بین دستگاه‌ها قبل و بعد از اتصال به گذرگاه خدمات دولت
در شکل‌های زیر وضعیت تبادل اطلاعات بین دستگاه‌ها قبل و بعد از اتصال به گذرگاه خدمات دولت قابل مشاهده است.
مکانیزم اتصال به گذرگاه خدمات دولت
حرکت به سمت دولت الکترونیک نیازمند آن است که تمامی سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی برای ارائه خدمات خود داده‌ها را در دسترس سایرین قرار داده و با استفاده از فناوری اطلاعات، تسهیل در کسب‌وکار و ارائه هر چه سریع‌تر خدمت را فراهم آورند که این مهم تنها از طریق پیاده‌سازی گذرگاه خدمات دولت (GSB) و اتصال سازمان‌ها به این بستر به دست می آید.
نحوه عملکرد و مکانیزم‌های ارائه خدمت در گذرگاه خدمات دولت
1. ارسال درخواست سرویس به گذرگاه خدمات دولت توسط سرویس‌گیرنده
2. بررسی و ارسال خودکار درخواست سرویس به دستگاه مربوطه توسط گذرگاه خدمات دولت
3. ارسال پاسخ سرویس به گذرگاه خدمات دولت توسط سرویس‌دهنده
4. بررسی و ارسال خودکار پاسخ سرویس به دستگاه مربوطه توسط گذرگاه خدمات دولت
گذرگاه خدمات دولت (GSB) به عنوان اولین گذرگاه در سال 95 به بهره‌برداری رسید و وظیفه آن پاسخگویی به استعلامات بین دستگاهی در مدل تجاری G2Gمی‌باشد. در گذرگاه خدمات دولت، به جای اینکه دستگاه‌های اجرایی برای تبادل اطلاعات و داده‌ها و اخذ استعلامات سطح کلان با یکدیگر ، سرویس الکترونیکی مجزایی ایجاد کنند، به این گذرگاه وصل می‌شوند و با توجه به استانداردها و سطح امنیت بالا، خدمات الکترونیک مرتبط با دولت را تبادل یا دریافت می‌کنند. هدف گذرگاه خدمات دولت یکپارچه‌سازی خدمات دستگاه‌های دولتی و دریافت استعلامات بین دستگاهی بر روی شبکه ملی اطلاعات است. مقاله گذرگاه خدمات دولت را برای کسب اطلاعات بیشتر مطالعه نمایید.
دومین گذرگاه هم در سال 1398 با عنوان گذرگاه عمومی خدمات دولت (PGSB) با توجه به نیاز کسب‌وکارها به استفاده از خدمات دولتی سازمان فناوری اطلاعات ایران راه‌اندازی شد که برای ارائه خدمات و استعلام بین دستگاه‌های اجرایی با کسب‌وکارها یا خدمات بین دستگاهی که بر بستر شبکه‌های عمومی شبکه ملی اطلاعات یا اینترنت قرار دارند، استفاده میشود(مدل تجاری G۲B).
در پروژه PGSBو GSBدریافت خدمات و استعلامات مرکز ملی تبادل اطلاعات از طریق ارائه انواع APIفراهم میشود. هدف سیتاد به عنوان اپراتور اول گذرگاه خدمات دولت، تسهیل در ارائه این API ها در کسب و کارها با نگاه ویژه بر حفظ امنیت سازمان های سرویس دهنده و گیرنده، حفظ حریم خصوصی کاربران و داده های حساس است.
در مقاله مروری بر GSB و PGSB به طور تفصیلی به این موضوع پرداخته ایم. برای مطالعه مقالات مرتبط به صفحه اخبار و مقالات مراجعه نمایید.
سازمان فناوری اطلاعات ایران مالک این پروژه‌ها می‌باشد ولی کلیه چرخه حیات این پروژه‌ها شامل تأمین و تجهیز زیرساخت، طراحی و پیاده‌سازی پلتفرم، بازاریابی، فروش و پشتیبانی توسط اپراتورهای منتخب انجام خواهد شد و بعد از هفت سال کلیه زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری به سازمان فناوری اطلاعات منتقل می‌گردد.
