آزادی برای انسان ها در طول تاریخ مسئله ای گرانبها بوده است . بارها جنگ های مختلف ، انقلاب های گوناگون - نهادهای مدنی متعدد و بسیاری موارد دیگر برای رسیدن به آزادی شکل گرفته اند .
اما در میان همه این ها - نقش بی قدرتان یا همان مردم عادی در حرکت به سمت آزادی کمتر دیده شده است ، در حرکت به سمت آزادی باید چند مورد را در پس ذهن داشت .
در نظام های پساتوتالیتاریسم کلماتی مانند (( اپوزیسیون)) معنایی بسیار متفاوت با اصل آن دارند .
این اولین موردی است که باید در ذهن داشت . در جوامع دموکراتیک ، واژه اپوزیسیون اشاره به احزاب و گروه های مخالف دولت دارد . گروه هایی که نه تنها مخالفتشان با برنامه های دولت را آزادانه و علنی بیان می کنند ، بلکه برای بیرون رفت جامعه از مشکلات فعلی نیز راهکار دارند .
اپوزیسیون ها در جوامع دموکراتیک همچنین دارای قدرت تغییر قوانین هستند . بنابراین ، می توانند از این قدرت در راستای تحقق واقعی نیازهای جامعه استفاده کنند .
اما در حکومت های پساتوتالیتر ، اپوزیسیون معنای دیگری دارد . زیر پرچم پساتوتالیتر ، هیچ راهی جهت تغییر قوانین نمی تواند شکل بگیرد . در عوض با داشتن آگاهی در چنین نظامی ، هر فردی می تواند یک اپوزیسیون باشد . برای مثال ، همان سبزی فروش داستانمان با از سر باز زدن چسباندن شعار بر شیشه مغازه و بیان مخالفت خود ، به نوعی اپوزیسیون به شمار می رود .
وقتی هر فرد برای خودش یک اپوزیسیون باشد ، به این ترتیب یک نور بر پایه های دروغین سیستم پساتوتالیتر می تاباند که باعث روشنگری دیگران نیز می شود . همین کار به پایه های سست نظام ضربه بزرگی خواهد زد .
اپوزیسیون های فردی به دیگران شهامت می دهد تا آزادانه عقایدشان را بیان کنند و با دروغ های حکو مت همراه نشوند . زمانی که این اتفاق بیفتد ، بزرگ ترین تهدید برای حکومت های پساتوتالیتر شکل می گیرد . در نهایت ، آگاهی فردی در چنین جامعه ای ، ایدئولوژی پساتوتالیتاریسم حکومت را از بین می برد . احساس نیاز جامعه برای حرکت به سمت آزادی ، مسئله دیگری است که باید برای رهایی از یوغ ظلم به آن توجه کرد .
مردم چکسلواکی در جریان تحول بعدی دریافتند که این قدرت بی قدرتان ، یعنی قدرت خود مردم است که می تواند آن ها را به آزادی حقیقی که پایان راه این انقلاب بود برساند .
