رانت جویی- فرآیندی است که طی آن یک فرد ، نهاد یا گروه - صاحب اطلاعات ، فرصت ها و امتیازهایی می شود که دیگران یعنی اکثریت از آن بی بهره اند و عده ای با تصاحب این فرصت ها به سرمایه های مالی و موقعیت ممتاز سیاسی ، فرهنگی و اجتماعی دست می یابند .
یا به عبارتی دیگر درآمدی که از فرصت ها و موقعیت های برتر به دست آمده باشد ، نوعی در اصل ثروت باد آورده ویا امتیاز انحصاری که به دور از هرگونه رقابت نصیب افرادی خاص می‌شود و یا نوعی سوء استفاده و بهره برداری ناعادلانه از شرایط و امکاناتی که به واسطه شغل یا منصب دولتی در اختیار فرد یا گروهی قرار گرفته است جهت تا"مین منافع و یا سوداگری شخصی .
مفهوم رانت به زبان ساده هرگونه پرداخت ، تسهیلات یا امتیازی که برای یک نفر یا یک گروه اعم از مالک یا تولیدکننده و یا حتی مصرف کننده در نظر گرفته شود و عامه مردم از آن محروم باشند ' رانت محسوب می شود .
انواع رانت :
۱- رانت اقتصادی ؛ که شامل یک سری تصمیم گیری های اقتصادی میباشد که امتیازات ویژه و انحصاری را برای افراد یا گروه های خاصی در پی دارد که درآمد حاصل از این امتیازات ، رانت اقتصادی نام دارد .
۲- رانت اطلاعات ؛ دستیابی به یک سری اطلاعات انحصاری که بدون رقابت با دیگران به دست آمده و منجر به کسب درآمد بالا شده است و همچنین غیر مولد میباشد . این امر باعث می شود رقابت ناسالم اقتصادی در بازار سرمایه شکل گرفته و عدم اطمینان در این کار ، افراد صاحب سرمایه را به طرف فعالیت های اقتصادی ناسالم و کاذب سوق داده و حجم عظیمی از سرمایه سرگردان کشور از بخش توسعه اقتصادی و عمرانی خارج شود .
۳- رانت آموزش ؛ در کشورهای توسعه یافته به هر میزان تحصیلات افراد در زمینه شغل مورد تصدی افزایش یابد - امکان ارتقای شغلی وی نیز به همان دلیل وجود دارد . اما چنین وضعی در کشورهای در حال توسعه صورت دیگری دارد ؛ زیرا در این کشورها افراد سعی می کنند به هر نحو ممکن با دریافت مدرک تحصیلی دانشگاهی شانس خود را برای دستیابی به سطوح بالای مدیریتی آزمایش کنند . ورود چنین سیل عظیمی از کارمندان به مراکز آموزشی با توجه به عدم وجود امکانات مناسب در این مراکز موجب افت سطح تحصیلی شده و به شدت پدیده مدرک گرایی را رواج داده است .
