باسلام خدمت رشت برنجی های خوش سلیقه و دوست داشتنی. در این مقاله می‌خواهیم به تعریف برنج قهوه‌ای و خواص ان، فرآیند تولید، تفاوت آن با برنج سفید، موارد مصرف ، طرز پخت و همچنین نحوه نگهداری آن را برای شما عزیزان توضیح دهیم. با رشت برنج همراه باشید.
برنج یکی از مهمترین غلات در سراسر دنیا محسوب میشود، به طوری که می‌توان گفت بیش از ۵۰ درصد مردم جهان از این غلات به عنوان یک غذای اصلی در وعده هایشان استفاده می کنند. به عبارتی دیگر جدا کردن برنج از وعده های غدایی تقریباً غیر ممکن است.
بیش از دهها هزار گونه برنج در جهان وجود دارد، گونه های هندی، گونه های پاکستانی، گونه های چینی و… . این گونه ها همگی تفاوتهای ظاهری بسیار مشهودی با یکدیگر دارند و قطعاً بعداز پخت نیز با یکدیگر متفاوت هستند. از میان این گونه می‌توان به برنج قهوه ای و برنج سفید که در ایران بسیار مرسوم هستند اشاره کرد.
در فرایند تبدیل شالی به برنج سفید عملیات مختلفی صورت می پذیرد بخشی از این عملیات سفید کردن برنج نام دارد. همانطور که در ارتباط با سبوس برنج گفتیم برنج دو لایه دارد، لایه بیرونی پوسته برنج(شلتوک) و لایه درونی (سلول‌های خارجی چسبیده به آندوسپرم برنج).
محصول بدست آمده از جداسازی اولین لایه برنج را برنج قهوه ای می گویند. به عبارتی دیگر بعد از جداسازی پوسته برنج(شلتوک) محصولی که مشاهده می شود برنج قهوه‌ای رنگی می باشد که به دلیل رنگ قهوه‌ای آن به برنج قهوه‌ای مشهور است.
همانطور که گفتیم برنج‌قهوه‌ای محصولی است که در فرآیند تولید برنج سفید به دست می آید. تفاوت برنج قهوه ای با برنج سفید در داشتن یا نداشتن لایه درونی می باشد که برنج قهوه ای پس از لایه برداری و جداسازی سلول های خارجی چسبیده به آندوسپرم (سبوس) برنج به برنج سفید تبدیل می شود.پس می‌توان نتیجه گرفت برنج قهوه ای همان برنج سفید است اما با سبوس فراوان .
در ایران برنج سفید بسیار متداول تر از برنج قهوه‌ای می‌باشد و حتی گاهاً پیدا کردن وتهیه برنج قهوه ای دشوار است. در تمامی مجالس ، رستوران ها ، مهمانی ها و در مراسم‌های مختلف برنجی که برای پخت و پز استفاده می شود بدون شک برنج سفید است. انتخاب برنج سفید و ترجیح دادن آن به برنج‌قهوه‌ای دلایل مختلفی دارد از جمله اینکه برنج سفید بسیار شناخته شده تر نسبت به برنج قهوه ای می باشد.
برنج سفید ازنظر شکل ظاهری بعد از پخت و همچنین قبل از پخت به مراتب بهتر از برنج قهوه ای می باشد و بسیار رسمی تر جلوه میکند و همچنین به وفور یافت میشود.اما برنج قهوه ای از نظر کیفیت و خواص ، به دلیل داشتن سبوس یک سر و گردن بالاتر از برنج سفید است و از نظرعطروبو تقریباً با برنج‌سفید برابری میکند و مزه اش نیز کاملا متفاوت است.
با میل کردن برنج قهوه‌ای به صورت کته یا دمی می توان تمامی خواص یک برنج را یکجا مورد استفاده قرار داد و به عبارتی دیگر برنج کته قهوه ای یک برنج با تمامی خواص است. نکته ای که برعکس آن در برنج سفید صدق میکند و برنج سفید تقریباً طی فرایند تبدیل ، تمام خواص خود را از دست داده است. از مطالب بالا می تواند نتیجه گیری کرد که برنج قهوه ای از نظر خواص و عطر و بو و برنج سفید از نظر شکل ظاهری نسبت به یکدیگر به مراتب بهتر هستند.
یکی از دلایل مهمی که سبب شده است برنج قهوه‌ای با سفره های ایرانی بیگانه باشد ، کم بودن تقاضا است. همانطور که می دانید فروش یک کالا را میزان تقاضای آن تعیین میکند اگر تقاضا کم باشد به سبب آن عرضه نیز کم می شود. دلیل دیگر این است که تولید این نوع برنج برای کشاورزان و شالیکوبی ها جنبه اقتصادی ندارد.
به طور متوسط از هر ۱۰ کیلو شالی ۵ کیلو برنج قهوه ای تولید می شود و این میزان در برنج سفید در شرایط ایده آل تا ۸ کیلو افزایش می یابد.
از دلایل دیگر می توان به این نکته اشاره کرد که شاید مزاج اغلب مردم با این نوع برنج سازگاری نداشته باشد و نکته مهم دیگر اینکه برنج قهوه ای برنج خوش رنگ و لعابی نیست و شاید اغلب افراد برنج سفید با زعفران ، مرغ و زرشک را به برنج قهوه ای که ظاهری غیرعادی دارد ترجیح می دهند. برنج قهوه ای برای پخته شدن مدت زمان بیشتری را نسبت به برنج سفید می طلبد (حدود ۴۵) دقیقه و همچنین اگر از برنج قهوه‌ای اضافه بماند دوباره گرم کردن آن طعم و مزه اش را بد می کند برخلاف برنج‌سفید که اینگونه نیست.
موارد بالا دلایلی بود که به نظر می رسد مهم ترین نقش را در داستان بیگانگی برنج قهوه ای با سفره ها و حتی رستوران های ایرانی ایفا می کند.
برنج قهوه ای به دلیل اینکه مراحل آماده سازی متداول را طی نمی کند خواص خود را حفظ میکند و سرشار از مواد معدنی و ریزمغذی‌هایی نظیر فیبر ، ویتامین های گروه b ، کلسیم ، پتاسیم ، آهن ، منگنز ، فسفر، منیزیم و روی می باشد و وجود هر کدام از این ریز مغذی ها و مواد معدنی می تواند به تنهایی به سلامت بدن کمک کند.
همانطور که گفتیم برنج قهوه ای برنج سفید ای است که سبوس دارد پس می توان به این نتیجه رسید که درصد بالایی از خواص برنج قهوه‌ای مربوط به سبوس آن می باشد
از خواص برنج قهوه ای می توان به موارد زیر اشاره کرد:
برنج قهوه‌ای نسبت به برنج سفید شاخص گلیسمی یا همان نمایه قند خونی کمتری دارد. شاخص گلیسمی مقدار قندی را بیان می کند که پس از مصرف کربوهیدرات ها در واحد زمان آزاد می شود. به عنوان مثال اگر شاخص گلیسمی برنج سفید 40 باشد این مقدار برای برنج قهوه ای 30 است.پس نتیجه می شود که خوردن برنج قهوه ای برای بالا نرفتن قند خون و تنظیم آن بسیار موثر است و برای افراد دیابتی توصیه می شود.
برنج سبوس دار یا همان برنج قهوه ای به دلیل وجود مواد معدنی همانند کلسیم ، فسفر و منگنز موجب جذب بیشتر ویتامین D ، تقویت مفصل و تاندون ها و در مجموع کمک قابل توجهی به دردهای مفصلی و جلوگیری از پوکی استخوان می کند.
برنج قهوه ای دارای خاصیت ضد چاقی می باشد. این خاصیت به دلیل وجود کربوهیدرات و به‌خصوص فیبر است و با این اوصاف برنج قهوه ای برنج رژیمی خوبی برای افرادی که به دنبال لاغری هستند به حساب می آید.
برنج قهوه ای به دلیل سبوس فراوان و فیبر برای سلامتی دستگاه گوارش بسیار مفید است و با تسریع حرکت غذا در روده موجب بهبود عملکرد سیستم گوارش و همچنین بهبود یبوست میشود
برنج قهوه ای با داشتن سلنیوم ، که این مقدار در بدن هر انسان حدود ۱۰ تا ۱۵ میلی گرم است ، نقش بسزایی در افزایش قدرت دفاعی بدن ، جلوگیری از خطر ابتلا به سکته قلبی و همچنین جلوگیری از ریزش و تضعیف شدن ریشه موها دارد.
برنج قهوه‌ای خواص دیگری نیز دارد:
کمک به جلوگیری از آلزایمر و فراموشی
کمک به جلوگیری از کم کاری غده تیروئید
کمک به باروری در مردان
و چندین خاص که هنوز به اثبات صددرصد نرسیده‌اند.
این برنج به دلیل بالاتر بودن پروتئین ها و همچنین چربی ها نسبت به برنج سفید از ماندگاری کمتری برخوردار است. برنج قهوه ای را از زمان تولید نهایتاً می بایست ظرف 6 تا 9 ماه مصرف نمود.
برنج قهوه ای را می توان همانند برنج سفید به دو روش کته یا آبکش پخت کرد و مصرف نمود. با توجه به اینکه در روش آبکش خواص برنج تا حدودی گرفته می شود توصیه رشت برنج برای پخت این نوع برنج روش کته یا دمی باشد.
نکته : برنج قهوه ای به دلیل سبوس فراوان به زمان پخت بیشتری نسبت به برنج سفید نیاز دارد . زمان پخت این نوع برنج حدوداً بین ۳۵ تا ۴۵ دقیقه می باشد.
برنج قهوه‌ای را همانند برنج سفید در کیسه های متقال ، پلاستیکی و اسپان باند( کیسه های متداول برای برنج سفید) می توان نگهداری کرد و در این زمینه هیچ تفاوتی ندارند اما برنج قهوه ای را باید به مراتب در مکان خشک تر، خنک تر و به دور از نور مستقیم خورشید قرار داد.
