برخی گمان میکنند رادیولوژی، صرفا عکاسی پزشکی است. اگر از این دسته افرادید باید بگویم که سخت در اشتباه هستید. میتوانم این علم را به داشتن یک عصای جادویی تشبیه کنم؛ چیزی شبیه یک معجزه است که می توانیم نادیده هارا ببینیم. کسی خبر ندارد که شکستگی استخوان به چه نحو است، حرکت خون در عروق چگونه است، وقتی چای داغ تان را در چله تابستان هورت میکشیدحرکت دهان، حلق و اپی گلوت بیچاره تان چطور است و یا اینکه جنین فسقلی در رحم مادرش چه شکلی دارد.
فردی به باهوشی شما میداند که تمام این کارها با یک دستگاه و یک روش انجام نمیشود! دانشمندان از خواب و خوراک شان زدند تا با استفاده از فرمول های سخت و نفرت انگیز فیزیک و ریاضی و قوانین علم مهندسی دستگاه هایی طراحی کنند که با استفاده از اشعه، بتوانند داخل بدن را ببینند. برای انسان های فضول و کنجکاو، پیشرفت بزرگی است!
لازم نیست یک گوی شیشه ای را نگاه کنم ولی میتوانم پیشبینی کنم که این علم در 5 سال آینده به حدی رشد می کند که کسی به خواب شب هم نمیبیند.
در ادامه میخواهم درباره روش های تصویر برداری بیشتر برایتان بگویم. ممکن است برخی مطالب کمی عجیب و ناآشنا باشند؛ مهم نیست! بخوانید و لذت ببرید.
تصویر برداری پزشکی 3 روش کلی دارد: 1- استفاده از پرتو یونیزان 2- استفاده از پرتو غیریونیزان 3- پزشکی هسته ای
*روش های پرتوی یونیزان شامل: رادیوگرافی ، فلروسکوپی، ماموگرافی است.
رادیوگرافی: اشعه ایکس را روی ناحیه مورد نظر از بدن بیمار بیچاره میتابانند و حسگرها اطلاعات را دریافت کرده و تصویر روی مانیتور تشکیل می شود. آیا فکر می کنید میتوانید مغز بیمارتان را با این روش بررسی کنید؟ نه خیر!! فقط استخوان ها، ریه و قلب با رادیوگرافی قابل بررسی هستند.
فلروسکوپی: تکنیکهای فلوئوروسکوپی هنگامی مفیدند که لازم است حرکتی مانند جابجایی مواد در مجرای گوارشی مطالعه شود. به علاوه در جراحی های ارتوپدی، وارد کردن کاتتر به بدن، آنژیوگرافی و پیوند اعضا کاربرد دارد. تردیدی ندارم که این دستگاه برای ویکتور فرانکشتاین یک هدیه فوق العاده محسوب میشود!
سی تی اسکن: به درست کردن سالاد دقت کرده ای ؟ حلقه کردن گوجه ها به شما این امکان را میدهد که لایه به لایه ساختار آن را بررسی کنید. دستگاه سی تی هم همین کار را میکند. چی؟! نگران نباشید! قرار نیست بیمار فلک زده را با اره قطعه قطعه کنیم. طراحی خاص و منحصر به فرد دستگاه سی تی اسکن اجازه می دهد کالبد انسان بدون خونریزی به شکل مقطعی مطالعه شود.
ماموگرافی: ماموگرافی ابزاری برای کشف زودرس سرطانهای غیرقابل لمس برست است. ماموگرافی میتواند سرطان را ده سال قبل از آن که قابل لمس شود، شناسایی کند.
* روش های پرتوی غیریونیزان شامل: ام آر آی و سونوگرافی و... است.
ام آر آی: که مخفف عبارت Magnetic resonance imaging است و تصویربرداری تشدید مغناطیسی نامیده میشود، روشی پرتونگارانه در تصویربرداری تشخیصی پزشکی است. اولین تصویر مقطع نگاری از یک موش زنده در ژانویه ۱۹۷۴ منتشر شد و سرو صدای زیادی در دنیای ساکت دانشمندان به پا کرد!
سونوگرافی: روشی بر مبنای امواج فراصوت و برای بررسی بافتهای زیرجلدی مانند عضلات، مفاصل، تاندونها و اندامهای داخلی بدن و ضایعات آنها پی ریزی شدهاست. سونوگرافی در حاملگی نیز کاربردهای وسیعی دارد. از سونوگرافی داپلر برای گوش دادن به صدای قلب جنین استفاده میشود.
* روشهای پزشکی هسته ای تعدد بیشتری دارد و شامل: اسکن استخوان ،پت اسکن، اسپکت و ... است. بررسی این روشها از حوصله اینمتن خارج است.
در نهایت باید بگویم از نظر من، علم پزشکی، بدون رادیولوژی مثل نشستن در یک کمد تاریک است؛ همانقدر بی سروصدا و ناشناخته... . اما به شکرانه وجود این رشته، پزشکان با حجم وسیعی از اطلاعات بمباران میشوند! که در پیشگیری، تشخیص و درمان بیماری ها نقش موثری دارد.