سل (Tuberculosis) یکی از قدیمی‌ترین و جدی‌ترین بیماری‌های عفونی است که توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (Mycobacterium tuberculosis) ایجاد می‌شود. در حالی که سل به عنوان یک بیماری باکتریایی شناخته می‌شود، واژه "ویروس سل" ممکن است به ویروس‌هایی اشاره داشته باشد که عفونت‌های ویروسی را در بیماران مبتلا به سل تشدید می‌کنند یا سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند. در این مقاله، به بررسی ساختار و عملکرد باکتری مولد سل، نقش ویروس‌های همزمان در تشدید بیماری، و روش‌های مقابله با آن پرداخته می‌شود.
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس یک باکتری اسید فست است که دیواره سلولی خاصی دارد که آن را در برابر بسیاری از عوامل ضد باکتری مقاوم می‌کند. این باکتری از طریق ذرات ریز هوا (آئروسل‌ها) که توسط افراد مبتلا به سل ریوی منتشر می‌شود، به دیگران انتقال می‌یابد.
پس از ورود به ریه‌ها، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس توسط ماکروفاژهای آلوئولی بلعیده می‌شود. با این حال، باکتری قادر است درون این سلول‌های ایمنی زنده بماند و تکثیر شود. این باکتری با جلوگیری از تشکیل فاگولیزوزوم‌ها در ماکروفاژ، از تخریب خود جلوگیری می‌کند و بدین ترتیب عفونت پایدار ایجاد می‌شود.
سل می‌تواند به صورت نهفته (Latent TB) یا فعال (Active TB) باشد. در سل نهفته، باکتری در بدن وجود دارد اما علائمی ایجاد نمی‌کند و غیر قابل انتقال است. در حالی که در سل فعال، علائم ظاهر می‌شوند و بیماری مسری می‌شود.
بیماران مبتلا به سل ممکن است همزمان به ویروس‌هایی مانند HIV آلوده شوند که می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند و منجر به فعال شدن یا تشدید بیماری سل شود. HIV یکی از عوامل کلیدی در افزایش شیوع سل در بسیاری از نقاط جهان است. این ویروس با تخریب سلول‌های CD4+ T، که نقش حیاتی در ایمنی بدن دارند، توانایی بدن را در مبارزه با عفونت‌های سل کاهش می‌دهد.
تشخیص سل معمولاً از طریق آزمایش پوست توبرکلین، رادیوگرافی قفسه سینه، و کشت باکتری انجام می‌شود. در برخی موارد، تست‌های مولکولی مانند PCR برای تشخیص سریع‌تر استفاده می‌شود.
درمان سل معمولاً شامل ترکیبی از آنتی‌بیوتیک‌ها است که باید به مدت طولانی (حدود 6 تا 9 ماه) مصرف شوند. این داروها شامل ایزونیازید، ریفامپین، پیرازینامید و اتامبوتول هستند. مقاوت دارویی، به ویژه در موارد MDR-TB (سل مقاوم به دارو) و XDR-TB (سل فوق‌مقاوم)، یکی از چالش‌های بزرگ در درمان این بیماری است.
پیشگیری از سل شامل واکسیناسیون با واکسن BCG، کنترل عفونت در بیمارستان‌ها، و شناسایی و درمان سریع موارد فعال بیماری است. در مناطقی که شیوع بالای سل وجود دارد، استراتژی‌هایی مانند درمان پیشگیرانه برای افراد مبتلا به HIV و تماس نزدیک با بیماران مبتلا به سل فعال اهمیت ویژه‌ای دارد.
سل یکی از چالش‌های بزرگ بهداشت جهانی است که با همکاری‌های بین‌المللی و تحقیقات مداوم، تلاش‌هایی برای کنترل و ریشه‌کنی آن صورت می‌گیرد. همچنین، نقش ویروس‌های همزمان در تشدید سل نیازمند توجه بیشتری است تا بتوان راهکارهای موثرتری برای مدیریت این بیماری ارائه داد.
اگر میخواهید بیشتر درمورد سل بدانید ویدیو زیر را ببینید
