دکتور
دکتور
خواندن ۳ دقیقه·۳ سال پیش

فرش در زمان ساسانیان

از دوره ساسانی ، قطعات محدودی از پارچه های نفيس و رودوزی های فاخر آن دوره به جای مانده است که خبر از رونق نساجی سنتی ايران می دهد . بنا بر نوشته برخی از مورخانان و تاريخ نگاران در تخت طاووس سی قطعه فرش وجود داشته است که هر يک برای سی روز سال بوده و نيز چهار گونه فرش که هر يک گويای يک فصل سال بوده است . اما مهم ترين فرش ساسانی که اطلاعات کاملی از آن توسط مورخان بر جای مانده است فرش بهارستان معروف به بهار خسرو است . مساحت اين فرش 2940 متر مربع بوده است با طرح يکی از باغهای سلطنتی . زمينه آن نخ ابريشم بوده ، صنعت کاران سلطنتی برای نشان دادن نقش زمين از نخ های طلا و برای نشان دادن نقش آب از کريستال استفاده کرده بودند .

گفته شده است که قالی را خسرو انوشيروان برای سرسرای کاخ ساسانی در تيسفون سفارش داده بود . بر اساس نوشته مورخان پس از حمله اعراب و تسخير مدائن اين قالی به دست اعراب افتاد و قطعه قطعه شد .

« در نقش آن راهها مي ديدي كه از نگاره هاي گوناگون پديد شده بود و جويباري از گوهر ها در بافت آن به كار برده بودند و ديري كه در ميانه به چشم ميخورد بر كناره هاي آن كشتزاري بود سر سبز پر گياه زمينه فرش زربافت بود و نقش آن از گوهرها كه بر آن نشانيده بودند.» فرش مذكور حدود 400 متر مربع مساحت داشته است و فصول مختلف سال در آن بافته شده بود.

بته جقه

ساسانيان : در اين دوره تنوع آثار را می توان در ظروف نقره ای و طلايی ريتون ، شمشير ، انواع بافته ها ، معماری ، کچ بری و زيورآلات می توان ديد دراين دوره درزمينه نقوش بته جقه ای بيشتر از فرم بته های ديگراستفاده شده و تنوع فرم بسياراست . فرم بادامی سرو کاج خرمی و ... قابل توجه است که حتی علامت مخصوص سا سانيان نيز بر طبق نظر برخی مورخان و محققان از فرم بته گرفته شده و بیشتر توجه هنر مندان اين دوره استفاده از جقه در طراحی اشکال ديگر است مانند بال و پر پر ندگان و ايجاد تر نج از تر کيبات بته جفه ای در حجاری های طاق بستان در دوره ساسانی حدود ششصد ميلادی در اطراف نقش يک سيمرغ تزئيناتی مشاهده می گردد که بسيار شبیه به طرح بته جقه يا همان سرو که تارکش را باد خم کرده است وجود دارد .

قابل ذکر است که اين نقوش بر روی جامه شاه که سوار بر اسب است ، نيز نقش گرديده بنا براين نقش بر روی پارچههای آن دوره استفاده شده است و همين طور در طرح آنتی نوئه قوچ ( سئو 6- 6 میلادی ) از گورستان زير زمينی انتی نوئه در مصر دو قطعه بافته به دست آمده که نقوش برگ مانندی شبيه به بته جقه اطراف اين قوچ نمايان است . در دوره ساسانی نقش بته با طرح جانوران است.

سقوط ساسانی و ظهور اسلام : از اين دوره به بعد بته مفهوم اصلی خود را از دست می دهد . در موردپيشينه تاريخ بته در هنر مردم ايران نوشته اند که از زمان خلفای عباسی اين نقش خصوصا در طرحهای قالی مورد استفاد قرار گرفته شده است.پس از اسلام سرو به نگارهای زينتی بدل میشودو همچون از ما هيت وبار مذهبی خود تن رها می کند . از قالب اصلی و طبيعی خود بيرون امده و به صورت بسيار ساده که تنها با دو خط منحنی پيوسته که رفته رفته تارک آن به يک سو خميده ميگردد ، ترسيم می شود اينجا است که ندفه بته جقه بسته می شود نقش بته بر روی سفالينه هایقرن 5هجری کاشان، گرکان، نيشابور ، ساوه و ری رواج داشته است متاسفانه از سده شش تا هشت هجری اثری از بته جقه نيست که مراحل تکوينی و تبديل سرو ويا گياه ديگری به صورت بته را بررسی کرد .

بعد از ظهور اسلام به شست و شوی فرش یا قالیشویی توجه شده است.

ساسانیانقالیشوییفرش ساسانیان
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید