سیستم اطفا حریق آیروسل یکی از انواع سیستم های اطفای حریق گازی است که از یک مه ریز ماده خاموش کننده به شکل اسپری برای مهار آتش استفاده می کند. سیستم اطفاء حریق آئروسل دارای مزایا و کاربری های خاص خود است که در ادامه مطلب به بررسی آن می پردازیم.
آیروسل (Aerosol) یا هواپخش به طور کلی به سوسپانسیون ذرات جامع یا قطراتمایع معلق در یک گاز گفته می شود. این اسم در کل برای ذرات گرد و غبار معلق در هوا به کار می رود. اما منظور از سیستم اطفاء حریق آئروسل یکی از انواع سیستم اطفا حریق گازی است که برای اطفاء حریق در فضاهای بسته مانند محفظه موتور، اتاق ماشین آلات، اتاق ها سرور و سایر مناطق مشابه طراحی شده است.
این سیستم از یک عامل خاموش کننده مبتنی بر نیتروژن استفاده می کند که در سیلندرها ذخیره می شود و هنگام تشخیص آتش از طریق شبکه ای از لوله ها و نازل ها آزاد می شود. عامل با مهار اکسیژن آتش کار می کند و در نتیجه شعله های آتش را خاموش می کند.
یک سیستم اطفاء حریق آئروسل بسته به سیستم و کاربرد خاص می تواند از گاز یا پودر به عنوان عامل خاموش کننده استفاده کند.
سیستم های اطفاء حریق آئروسل مبتنی بر گاز از مه ریز ذرات گاز برای خاموش کردن آتش استفاده می کنند. ذرات گاز با تداخل در واکنش شیمیایی که آتش را حفظ می کند، کار می کند، که می تواند به سرعت شعله ها را خاموش کند. برخی از گازهای رایج مورد استفاده در سیستم های اطفاء حریق آئروسل عبارتند از نیتروژن، دی اکسید کربن و آرگون.
سیستم های اطفا حریق ایروسل مبتنی بر پودر از پودر ریز برای خاموش کردن آتش استفاده می کنند. این پودر با خفه کردن آتش و جلوگیری از رسیدن اکسیژن به شعله ها عمل می کند. برخی از پودرهای رایج مورد استفاده در سیستم های اطفاء حریق آئروسل شامل بی کربنات پتاسیم، بی کربنات سدیم و مونوآمونیوم فسفات است.
هر دو سیستم اطفا حریق آیروسل مبتنی بر گاز و پودر دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و انتخاب نوع مورد استفاده به کاربرد خاص و خطرات آتش سوزی موجود بستگی دارد. برای تعیین مناسب ترین نوع سیستم اطفای حریق آئروسل برای یک کاربرد خاص، مشورت با یک متخصص حفاظت از حریق واجد شرایط مهم است.
سیستم اطفای حریق آیروسل را از لحاظ روش فعال سازی، نحوه کاربری و غلظت مواد می توان به دسته های مختلفی تقسیم کرد. در ادامه به توضیح آنها می پردازیم.
کپسول های آتش نشانی آئروسل را می توان بر اساس روش فعال سازی به سه نوع طبقه بندی کرد:
کپسول های آتش نشانی آئروسل الکتریکی توسط یک سیگنال الکتریکی، معمولاً از یک سیستم تشخیص حریق، فعال می شوند. سیگنال الکتریکی باعث آزاد شدن ماده خاموش کننده از سیلندر می شود.
کپسول های آتش نشانی حرارتی توسط یک عنصر حساس به حرارت فعال می‌شوند که وقتی دما به حد معینی می‌رسد باعث آزاد شدن عامل خاموش‌کننده می شود. این نوع کپسول آتش نشانی آیروسل معمولاً در مناطقی استفاده می شود که احتمال وقوع آتش سوزی به دلیل دماهای بالا یا منابع گرما وجود دارد.
کپسول های آتش نشانی مکانیکی با ابزارهای دستی مانند کشیدن یک پین یا فشار دادن یک دکمه فعال می شوند. این نوع کپسول آتش نشانی آیروسل معمولاً در مناطقی استفاده می شود که احتمال وقوع آتش سوزی کمتر است اما به دلایل ایمنی همچنان به کپسول آتش نشانی نیاز است.
دو نوع اصلی خاموش کننده های آئروسل از نظر روش فعال سازی وجود دارد:
این نوع خاموش کننده ها از کاربر می خواهند که با فشار دادن یک دکمه یا کشیدن یک ماشه، دستگاه را به صورت فیزیکی فعال کند. کپسول های آتش نشانی آیروسل دستی معمولاً در خانه ها، اتومبیل ها و قایق ها یافت می شوند و اغلب برای آتش سوزی های کوچک استفاده می شوند.
این نوع خاموش کننده های ایروسل به گونه ای طراحی شده اند که در هنگام تشخیص آتش سوزی به طور خودکار فعال شوند. آنها معمولاً در محیط های تجاری و صنعتی استفاده می شوند که در آن آتش سوزی می تواند بدون حضور کسی برای فعال کردن خاموش کننده رخ دهد. خاموش کننده های آئروسل خودکار از روش های تشخیص مختلفی مانند دتکتورهای حرارتی، دتکتورهای دود یا آشکارسازهای شعله برای فعال کردن دستگاه استفاده می کنند.
توجه به این نکته مهم است که در حالی که خاموش کننده های آئروسل اتوماتیک می توانند در شرایط خاص راحت تر و موثرتر باشند، اما برای اطمینان از عملکرد صحیح و فعال شدن آنها در صورت نیاز به نصب و نگهداری مناسب نیاز دارند. همچنین داشتن نوع و اندازه مناسب خاموش کننده برای نوع آتش سوزی که ممکن است رخ دهد و رعایت دستورالعمل های ایمنی مناسب هنگام استفاده از هر نوع کپسول آتش نشانی ضروری است.
دو نوع اصلی از سیستم های اطفای حریق ایروسل از نظر غلظت مواد وجود دارد:
این سیستم ها از غلظت بالاتری از عامل خاموش کننده برای سرکوب آتش استفاده می کنند. آنها معمولاً در مناطق بزرگتر یا برنامه هایی استفاده می شوند که در آن به سطح بالاتری از قدرت خاموش کننده نیاز است. سیستم‌های آئروسل با غلظت بالا اغلب در کاربردهای صنعتی و تجاری مانند مراکز داده، نیروگاه‌ها و تأسیسات تولیدی استفاده می‌شوند.
این سیستم ها از غلظت کمتری از عامل خاموش کننده استفاده می کنند و معمولاً در مناطق کوچکتر یا کاربردهایی که به سطح پایین تری از قدرت خاموش کننده نیاز است استفاده می شود. سیستم های آئروسل با غلظت پایین اغلب در کاربردهای مسکونی و تجاری مانند آشپزخانه‌ها، وسایل نقلیه و قایق‌ها استفاده می‌شوند.
غلظت ماده خاموش کننده مورد استفاده در این سیستم ها بسته به کاربرد خاص و نوع آتش خاموش می تواند متفاوت باشد. مهم است که سطح غلظت مناسب را برای برنامه خاص انتخاب کنید تا از مهار آتش موثر اطمینان حاصل کنید و در عین حال هرگونه آسیب یا خطر احتمالی برای افراد و اموال را به حداقل برسانید.
سیستم های خاموش کننده آئروسل از فناوری پیچیده ای استفاده می کنند که شامل رهاسازی کنترل شده مه ریز از ماده خاموش کننده به شکل اسپری آئروسل است. این فناوری با تبدیل یک ترکیب جامد به گازی کار می‌کند که به سرعت منبسط می‌شود و یک مه ریز از عامل خاموش کننده ایجاد می‌کند که به طور موثر آتش‌سوزی را سرکوب می‌کند.
روش کار یک سیستم خاموش کننده آئروسل معمولاً شامل مراحل زیر است:
تشخیص: سیستم وجود آتش سوزی را از طریق سنسورهای مختلف مانند دتکتورهای حرارتی، آشکارسازهای دود یا دتکتورهای شعله تشخیص می دهد.
فعال سازی: پس از تشخیص آتش سوزی، سیستم مولد آئروسل را فعال می کند که ترکیب جامد را به گاز تبدیل می کند که به سرعت منبسط می شود و غبار آئروسل تولید می کند.
سرکوب: غبار ریز عامل خاموش کننده به منطقه حفاظت شده رها می شود، جایی که به سرعت به مناطق صعب العبور نفوذ می کند و با کاهش سطح اکسیژن در منطقه، آتش را فرو می نشاند.
خنک کننده: عامل خاموش کننده همچنین به خنک شدن محیط اطراف کمک می کند که می تواند به جلوگیری از احتراق مجدد کمک کند.
پس از اطفای حریق: هنگامی که آتش خاموش شد، سیستم ممکن است به تخلیه غبار آئروسل برای مدتی ادامه دهد تا اطمینان حاصل شود که آتش کاملا خاموش شده است.
برخلاف سیستم‌های اطفاء حریق سنتی که از آب یا مواد شیمیایی برای خاموش کردن آتش استفاده می‌کنند، سیستم‌های آئروسل از یک مه ریز از ماده خاموش کننده به شکل اسپری آئروسل استفاده می‌کنند.
غبار آئروسل با حرارت دادن یک ترکیب جامد ایجاد می شود که سپس گازی را آزاد می کند که به سرعت منبسط می شود و غبار تولید می کند. مه می تواند به مناطق صعب العبور نفوذ کند و با کاهش سطح اکسیژن در منطقه، آتش را خاموش کند.
سیستم اطفا حریق آیروسل برای اطفاء حریق آتش های کلاس A، B و C مناسب است.
آتش های کلاس A حریق هایی هستند که شامل مواد قابل احتراق معمولی مانند چوب، کاغذ و پارچه می گردند. سیستم آیروسل می تواند آتش های کلاس A را با حذف گرما و اکسیژن از آتش خاموش کند.
حریق های کلاس B آتش هایی هستند که شامل مایعات قابل اشتعال مانند بنزین، روغن و حلال ها می شوند. خاموش کننده ائروسل می تواند آتش های کلاس B را با سرکوب اکسیژن آتش و خنک کردن منطقه آسیب دیده خاموش کند.
آتش‌سوزی های کلاس C حریق هایی هستند که شامل تجهیزات الکتریکی مانند سیم کشی و لوازم خانگی می شوند. سیستم اطفا حریق آیروسل می‌تواند آتش های کلاس C را با سرکوب منبع اکسیژن آتش خاموش کند، بدون اینکه خطر برق گرفتگی برای اپراتور ایجاد کند.
توجه به این نکته ضروری است که سیستم اطفای آیروسل ممکن است برای همه انواع آتش سوزی مناسب نباشد و قابلیت اطفاء خاص این سیستم بسته به نصب خاص و مقررات محلی ممکن است متفاوت باشد. همیشه توصیه می شود که با سازنده سیستم و یک مهندس حریق واجد شرایط مشورت کنید تا مناسب ترین نوع سیستم حفاظت از حریق را برای یک کاربرد خاص تعیین کنید.
سیستم های اطفای آئروسل در سرکوب آتش بسیار موثر هستند و مزایای متعددی نسبت به سیستم های اطفاء حریق سنتی مانند سیستم های مبتنی بر آب یا مواد شیمیایی دارند.
آنها غیر سمی، غیر خورنده هستند و هیچ گونه باقیمانده ای از خود بر جای نمی گذارند و برای استفاده در مناطق حساس مانند اتاق سرور، مراکز داده و سایر تجهیزات الکترونیکی ایده آل هستند.
سیستم اطفا حریق آیروسل همچنین سبک وزن هستند و به فضای ذخیره سازی کمتری نسبت به سیستم های اطفاء حریق سنتی نیاز دارند. با این حال، سیستم های خاموش کننده آئروسل برای همه انواع آتش سوزی مناسب نیستند و ممکن است برای استفاده موثر نیاز به آموزش تخصصی داشته باشند.
قوطی یا کپسول های سیستم اطفای حریق آئروسل معمولاً با یک پودر شیمیایی خشک یا یک ماده خاموش کننده مایع که با نیتروژن یا گاز دیگری تحت فشار است شارژ می شوند. فرآیند شارژ خاص به نوع و سازنده کپسول آتش نشانی آئروسل بستگی دارد.
توجه به این نکته مهم است که فرآیند شارژ کپسول آتش نشانی آیروسل بسته به نوع خاص و سازنده آن ممکن است متفاوت باشد.
هنگام استفاده از خاموش کننده های آئروسل، رعایت دستورالعمل های ایمنی مناسب ضروری است. در ادامه چند دستورالعمل کلی و نکته ایمنی مهم را بررسی می کنیم.
همیشه دستورالعمل های سازنده را برای سیستم اطفاء حریق آئروسل که استفاده می کنید دنبال کنید. این شامل دستورالعمل های نصب، استفاده و نگهداری است.
اطمینان حاصل کنید که همه پرسنلی که ممکن است نیاز به استفاده از سیستم اطفا حریق آیروسل داشته باشند در مورد نحوه استفاده از آن به درستی آموزش دیده اند. این شامل آگاهی از زمان و نحوه فعال کردن سیستم و همچنین هرگونه اقدامات احتیاطی ایمنی است که باید انجام شود.
اطمینان حاصل کنید که خاموش کننده آیروسل به راحتی در مواقع اضطراری قابل دسترسی است. دسترسی به سیستم یا اجزای آن را مسدود یا محدود نکنید.
سیستم اطفای حریق آئروسل را به طور منظم بازرسی و نگهداری کنید تا از وضعیت مناسب آن اطمینان حاصل کنید. این شامل بررسی فشار سیستم، آزمایش آلارم ها و نشانگرها و شارژ مجدد عامل خاموش کننده در صورت نیاز است.
سیستم اطفاء حریق آئروسل را به طور منظم آزمایش کنید تا مطمئن شوید که به درستی کار می کند. این می تواند شامل تست های عملکردی و همچنین تست آلارم ها و نشانگرها باشد.
مطمئن شوید که ناحیه ای که سیستم آتش نشانی آئروسل نصب شده است به درستی تهویه می شود. این کار می تواند به جلوگیری از تجمع گازهای بالقوه مضر در صورت آتش سوزی کمک کند.
هنگام آزمایش یا انجام تعمیر و نگهداری سیستم اطفاء حریق ایروسل، از تجهیزات حفاظت فردی مناسب مانند دستکش، عینک و ماسک استفاده کنید تا در برابر هرگونه خطر احتمالی محافظت شود.
طراحی یک سیستم اطفا حریق آئروسل به کاربرد خاص، نوع آتش سوزی که احتمال وقوع آن وجود دارد و توصیه های سازنده بستگی دارد.
چندین استاندارد و مقررات برای طراحی، نصب و نگهداری سیستم های آتش نشانی آئروسل اعمال می شود. در اینجا برخی از رایج ترین آنها آورده شده است:
استانداردی برای سیستم های اطفاء حریق آئروسل ثابت است. این استاندارد الزامات را برای طراحی، نصب و نگهداری سیستم های آتش نشانی ثابت آئروسل، از جمله الزامات برای طرح سیستم، مقدار عامل خاموش کننده و فعال سازی سیستم، فراهم می کند.
یک استاندارد اروپایی است که الزامات طراحی، نصب و نگهداری سیستم های آتش نشانی آئروسل متراکم را فراهم می کند. این استاندارد برای سیستم های آتش نشانی ثابت که از آئروسل متراکم به عنوان عامل خاموش کننده استفاده می کنند، اعمال می شود و راهنمایی هایی را در مورد اطمینان از طراحی، نصب و نگهداری سیستم های آتش‌نشانی آیروسل متراکم با استاندارد بالایی از ایمنی و اثربخشی ارائه می دهد.
انتخاب خاموش کننده آئروسل مناسب برای یک کاربرد خاص برای اطمینان از موثر بودن خاموش کننده در سرکوب آتش مهم است. چند فاکتور مهم برای انتخاب خاموش کننده آئروسل عبارتند از:
نوع آتشی را که کپسول خاموش کننده برای مهار آن در نظر گرفته شده است را در نظر بگیرید. خاموش کننده های آئروسل می توانند برای آتش سوزی های کلاس A، کلاس B و کلاس C موثر باشند، اما عامل خاموش کننده خاص و میزان تخلیه ممکن است بسته به نوع آتش متفاوت باشد.
اندازه آتشی را در نظر بگیرید که خاموش کننده برای مهار آن در نظر گرفته شده است. خاموش کننده های آئروسل معمولا برد و زمان تخلیه محدودی دارند، بنابراین مهم است که خاموش کننده ای را انتخاب کنید که متناسب با اندازه آتش باشد.
مکانی که خاموش کننده در آن نصب خواهد شد را در نظر بگیرید. خاموش کننده های آئروسل ممکن است برای استفاده در فضاهای کوچک یا مناطقی که یک کپسول آتش نشانی سنتی ممکن است کاربردی یا موثر نباشد مناسب باشد.
الزامات تعمیر و نگهداری خاموش کننده را در نظر بگیرید. خاموش کننده های آیروسل به بازرسی و نگهداری منظم نیاز دارند تا از عملکرد مناسب آنها در صورت آتش سوزی اطمینان حاصل شود.
تاثیرات محیطی خاموش کننده را در نظر بگیرید. برخی از مواد خاموش کننده آئروسل ممکن است اثرات زیست محیطی داشته باشند، بنابراین مهم است که خاموش کننده ای را انتخاب کنید که برای کاربرد خاص مناسب باشد و هر گونه مقررات زیست محیطی قابل اجرا را رعایت کند.
هزینه و قیمت خاموش کننده شامل هزینه های نصب و نگهداری را در نظر بگیرید. در حالی که خاموش‌کننده های آئروسل ممکن است گران‌تر از کپسول های آتش نشانی سنتی باشند، ممکن است در کاربردهای خاص به دلیل سهولت نصب و نگهداری مقرون به صرفه تر باشند.
برندهای جهانی معروفی از سیستم های اطفاء حریق آئروسل از تولید کنندگان مختلف موجود است. برخی از آنها عبارتند از:
: Stat-X یک نام تجاری از سیستم های اطفاء حریق آئروسل متراکم است که توسط Fireaway Inc. ساخته شده است.
: FirePro از برندهای سیستم های اطفاء حریق آئروسل متراکم است که توسط FirePro Systems تولید می شود. سیستم های FirePro برای استفاده در برنامه های مختلف از جمله مراکز داده، اتاق های برق و سایر دارایی های با ارزش طراحی شده اند.
: Fike تولید کننده طیف وسیعی از سیستم های حفاظت آتش، از جمله سیستم های اطفاء حریق ایروسل متراکم است. سیستم های Fike برای استفاده در کاربردهای مختلف از جمله محیط های صنعتی، تجاری و مسکونی طراحی شده اند.
تدبیر : در میان برندهای ایرانی شرکت تدبیر نسل جدیدی از خاموش کننده های آیروسل را ارائه می دهد. سیستم اطفای حریق آئروسل تدبیر علاوه بر برخورداری از عملکرد اطفاء حریق بسیار قوی، با محیط زیست سازگار بوده و مقرون به صرفه هستند.
هزینه یک سیستم اطفا حریق ایروسل می تواند بسته به عوامل مختلفی متفاوت باشد، از جمله:
در نظر گرفتن این عوامل هنگام ارزیابی هزینه یک سیستم آتش نشانی آئروسل مهم است.
منبع: mag.qpket.com
