کنتاکتور یک نوع کلید الکترومکانیکی است که در سیستم‌های برقی برای کنترل و مدیریت بارهای الکتریکی بزرگ و جریان‌های قوی به کار می‌رود. این وسیله، عمدتاً در سیستم‌های صنعتی و تجاری برای روشن و خاموش کردن موتورهای الکتریکی، سیستم‌های روشنایی، گرمایش و سایر تجهیزات استفاده می‌شود. در این مقاله به بررسی جزئیات و کاربردهای مختلف کنتاکتور پرداخته‌ایم.
محافظ جان یکی از ابزارهای حیاتی است که در مدارهای برقی استفاده می‌شود تا در صورت بروز حوادث ناخواسته مانند افزایش جریان یا حرارت، جریان برق را به‌طور خودکار قطع کند و از خطرات جانی جلوگیری کند. کنتاکتور نیز یک دستگاه کنترلی است که برای کنترل جریان برق در مدارهای بزرگتر یا قدرتمندتر استفاده می‌شود، که معمولاً برای روشن و خاموش کردن تجهیزات یا ماشین‌آلات بکار می‌رود. همچنین، محافظ برق به عنوان یک وسیله مهم در ایمنی مدارهای برقی عمل می‌کند، که هدف آن جلوگیری از وقوع خطرات مربوط به ناهنجاری‌های برقی مانند افزایش ولتاژ یا جریان بیش از حد مجاز است.
کنتاکتور از سه بخش اصلی تشکیل شده است:
هنگامی که ولتاژ به سیم‌پیچ کنتاکتور اعمال می‌شود، میدان مغناطیسی تولید شده و کنتاکت‌های متحرک به سمت کنتاکت‌های ثابت جذب می‌شوند. این حرکت باعث می‌شود که مدار بسته شده و جریان الکتریکی از طریق کنتاکت‌های اصلی عبور کند. هنگامی که ولتاژ قطع می‌شود، میدان مغناطیسی ناپدید شده و کنتاکت‌ها به حالت اولیه خود باز می‌گردند، که باعث قطع جریان الکتریکی می‌شود.
کنتاکتورها بر اساس نوع جریان ورودی به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
این نوع کنتاکتورها با استفاده از یک سیم‌پیچ مغناطیسی عمل می‌کنند که با ایجاد یک میدان مغناطیسی، کنتاکت‌ها را به حرکت درمی‌آورد. کنتاکتورهای مغناطیسی به دلیل سادگی ساختار و قابلیت اطمینان بالا، کاربرد گسترده‌ای در صنایع دارند.
کنتاکتورهای مکانیکی به صورت دستی یا توسط یک مکانیزم مکانیکی کنترل می‌شوند. این نوع کنتاکتورها عمدتاً در سیستم‌های کوچک و کاربردهای خاص استفاده می‌شوند که نیاز به کنترل دقیق و مستقل دارند.
یکی از اصلی‌ترین کاربردهای کنتاکتور، کنترل موتورهای الکتریکی است. کنتاکتورها می‌توانند به راحتی موتورهای بزرگ و با توان بالا را روشن و خاموش کنند و در عین حال حفاظت‌های لازم را فراهم کنند.
کنتاکتورها در سیستم‌های روشنایی بزرگ مانند سالن‌های ورزشی، پارکینگ‌ها و مراکز تجاری برای کنترل گروهی چراغ‌ها استفاده می‌شوند. این کاربرد باعث می‌شود که مدیریت روشنایی به صورت مرکزی و کارآمد انجام شود.
در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی، کنتاکتورها برای کنترل تجهیزات مختلف مانند هیترها، چیلرها و فن‌ها استفاده می‌شوند. این کاربرد به بهبود کارایی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی کمک می‌کند.
