دهه ۱۹۶۰، ارتش آمریکا پروژهای به نام ARPANET رو راه انداخت، که پدر اینترنت امروزیه.
هدفش این بود که شبکهای بسازه که حتی اگه یه قسمت ازش تو جنگ یا حمله خراب بشه، ارتباطها قطع نشن.
یعنی شبکه باید مقاوم، پایدار و قابل اطمینان باشه.
اینجا بود که مهندسها شروع کردن به فکر کردن چطوری دستگاهها رو به هم وصل کنن، طوری که بهترین عملکرد و بیشترین مقاومت رو داشته باشن.
اینجا بود که مفهوم توپولوژی شبکه شکل گرفت: یعنی چیدمان فیزیکی و منطقی دستگاهها تو شبکه.
اولین توپولوژی رسمی و استفادهشده، توپولوژی Bus بود.
ایدهاش خیلی ساده بود: یک کابل اصلی (همون Bus) که همه کامپیوترها و دستگاهها بهش وصل میشدن.
هر دادهای که ارسال میشد، توی این کابل میرفت و همه دستگاهها میشنیدن، اما فقط دستگاه مقصد پردازشش میکرد.
این مدل خیلی ارزان و راحت بود و اولین بار توی ARPANET اولیه استفاده شد.
اما مشکل اصلیاش این بود که اگه کابل قطع میشد، کل شبکه از کار میافتاد.
یعنی نقطه ضعف بزرگ داشت و با رشد شبکهها، این مدل کمکم جای خودش رو به توپولوژیهای بهتر داد.
دهه ۱۹۷۰، شرکت IBM ایده توپولوژی Token Ring رو معرفی کرد.
تو این توپولوژی، دستگاهها به صورت یک حلقه به هم وصل بودن و دادهها به ترتیب از یک کامپیوتر به کامپیوتر بعدی منتقل میشدن.
هر کامپیوتر دادهها رو نگه میداشت و میفرستاد جلو.
هدف اصلی: جلوگیری از برخورد دادهها و مدیریت بهتر ترافیک شبکه بود.
این توپولوژی برای شبکههای سازمانی بزرگ مناسب بود و بهخصوص توی دفاتر IBM خیلی محبوب شد.
اما اگه یه حلقه میشکست، کل شبکه مشکل پیدا میکرد.
تو دهه ۱۹۷۰، Lawrence G. Roberts که یکی از پدران اینترنته، توپولوژی Star رو معرفی کرد.
در این مدل، همه دستگاهها به یه مرکز وصل میشن، معمولاً یک سوئیچ یا هاب.
اگر یه دستگاه خراب میشد، بقیه دستگاهها همچنان کار میکردن.
این مدل باعث شد مدیریت شبکه خیلی سادهتر بشه و خطاهای شبکه راحتتر کنترل بشن.
به همین خاطر، توپولوژی Star تبدیل شد به مدل استاندارد اکثر شبکههای محلی (LAN) و خانگی.
توپولوژی Mesh بهخصوص تو دهه ۱۹۸۰ وارد بازی شد، مخصوص شبکههایی که تحمل خرابی بالا لازم داشتن.
اینجا هر دستگاه به همه دستگاههای دیگه وصل میشد.
یعنی دادهها میتونستن از هر مسیر ممکن به مقصد برسن.
این مدل پر هزینه بود ولی از نظر مقاومت و امنیت بینظیر بود.
برای شبکههای نظامی، مراکز داده و جاهایی که قطع شدن شبکه فاجعهآفرین بود، عالی بود.
این توپولوژی ترکیبی از Bus و Star هست.
توپولوژی Tree به صورت سلسلهمراتبی طراحی میشه؛ مثلاً چند توپولوژی Star به هم وصل میشن از طریق یک کابل Bus.
این مدل به مهندسها اجازه میداد شبکههای خیلی بزرگ و پیچیده رو به صورت منظم و قابل مدیریت بسازن.
مناسب برای دانشگاهها و سازمانهای بزرگ.
وقتی شبکهها خیلی بزرگ و متنوع میشن، استفاده از یک مدل کافی نیست.
توپولوژی Hybrid ترکیبی از چند توپولوژی مختلفه که نقاط قوت هر کدوم رو با هم داره.
مثلاً یک شبکه بزرگ ممکنه قسمتهایی با مدل Star و قسمتهایی با مدل Mesh داشته باشه.
این مدل مخصوص مراکز داده، شبکههای مخابراتی و سازمانهای بزرگ ساخته شده.
Client-Server:
یه سرور مرکزی هست که منابع رو مدیریت میکنه، بقیه دستگاهها (کلاینتها) بهش وصل میشن و کارهاشون رو انجام میدن.
مثل مدیر ساختمان که همه کارها رو هماهنگ میکنه.
Peer-to-Peer:
هر دستگاه هم میتونه کلاینت باشه هم سرور.
مثل یه گروه دوستان که همه با هم همکاری میکنن و منابع رو به اشتراک میذارن.
ویندوز سرور:
رابط گرافیکی داره و برای شرکتها و محیطهای اداری خیلی مناسب و راحتتره.
لینوکس سرور:
متنباز و رایگانه، برای توسعهدهندهها و شبکههای انعطافپذیر عالیه.
