علی اکبر افتخار
علی اکبر افتخار
خواندن ۲ دقیقه·۱ سال پیش

بر قداست عشق و روزمرگیِ وصال/ یادداشتی بر فیلم «بر جسم و روح» ساخته ایلیدیکو اِنیِدی

فیلم on body and soul محصول سال 2017 مجارستان در ژانر درام با مضمون عاشقانه، روایتی است در مرز میان واقعیت و خیال. عنوان فیلم نیز اشاره به همین دو اتمسفر دارد. فیلم داستان آغاز یک رابطه‌ عاشقانه است میان مردی مسن و زنی جوان در یک سلاخ‌خانه! یک رابطه‌ی غیرمعمول در فضایی خشن و غیرعادی. تصویر دو گوزن نر و ماده در سکانس آغازین فیلم در جنگل سرد و برفی، پس از عنوان‌بندی، به پاهای گاوهایی در کشتارگاه برش می‌خورد تا از فضای لطیف و زیبا در طبیعت به واقعیت خشن و خونینِ کشتارگاه پرتاب شویم. کمی پس از پیشرفت داستان، متوجه می‌شویم این دو فضای متفاوت و متضاد، قراردادِ کارگردان با مخاطب است برای جدا ساختن دو جهان موازی و طرح خواب مشترک دو شخصیت اصلی فیلم.

«بر جسم و روح» برای شخصیت‌پردازی از روش غیرمستقیم و شیوه معرفی از زبان دیگران بهره می‌برد و به جزئیات رفتاری نیز توجه دارد: استفاده از نمکدان‌ها و لِگو (Lego) توسط زن جوان (ماریا) برای بازسازی رابطه خودش با مرد (آندره) و یا پاک کردن ریزه‌های نان و لکه‌های آب از روی میز با دست و دستمال.

شاید تنها کاستی فیلم حضور زائد دختر آندره باشد که چیزی به دانسته‌های ما از آندره و پرداخت شخصیت او علاوه نمی‌کند بلکه ابهام درباره همسر آندره را پیش می‌کشد که اگر بود بخشی از خصوصیات شخصیتی آندره در این رابطه تجلی می‌یافت.

فیلم‌برداری «بر جسم و روح» ازنظر انتخاب زاویه دوربین، ترکیب نور و رنگ در خدمت درام و روایت داستان و ارزش‌های بصری و زیباشناختی آن ستودنی است بدون اینکه کم‌ترین خودنمایی داشته باشد. فیلم عمیق و سرشار از معنا است و راه می‌دهد به تحلیل و سخن در حوزه‌های گوناگون روان‌شناختی و تحلیل رفتاری، مسئله شناسی در مقوله تنهایی و جایگاه انسان در سلطه ماشین، رئالیسم و ناتورالیسم، مدرنیته و فلسفه اگزیستانسیالیسم (هستی‌گرایی).

آندره و ماریا پس از وصال، دیگر خواب نمی‌بینند؛ تو گویی عشق قداستی دارد که در نرسیدن و فراق راه به رؤیا و خلق جهان ماورایی می‌دهد و هم‌بستر شدن، آغازی بر خروج از محیط عشق و حرکت در مسیر روزمرگی است.

فیلمبر جسم روحژانر درامنقد فیلم بر جسم و روحایلیدیکو اِنیِدی
منتقد فیلم و عکاس
شاید از این پست‌ها خوشتان بیاید