فیلم داستان «بمانی» (با بازی باران کوثری) است که پس از ده سال مجازات زندان به اتهام قتل همسرش چند روز به مرخصی میآید. او با شهادت دادن برادر شوهرش (ابی) از حکم قصاص رها شده و در چند روز آزادی، دنبال یافتن پسرش به سراغ ابی در مرکز اوراقسازی خودروها میرود.
«شهر خاموش» دومین فیلم از سهگانه بهرامی پس از «دشت خاموش» و فیلم به نمایش درنیامده «مرد خاموش» است. این فیلم با تصاویر سیاهوسفید اثری نمادین و استعاری است مبتنی بر فرم و مضمونی سرد و تیره و تلخ و بیروح که هیچ روزنه امیدی در آن یافت نمیشود. بمانی دنبال استیفای حق (فرزندش) و اجرای عدالت است و چون در این راه با تعدی و تجاوز به حریم و حقوق انسانی خود روبهرو میشود، دست به قتل میزند و سر آخر خود را نیز به دست تباهی میسپارد.
فیلم روایت خطی آدمهای تنها و زخمی و سرخورده است پناه گرفته در حاشیه شهر و جایی بیزمان و بیهویت. دوربین سیال «مسعود امینی تیرانی» در خدمت مضمون فیلم و ازنظر اجرای فرم بصری نشانگر توانایی اوست. فیلم فضاسازی خوبی دارد اما از جهت مضمون از فیلم «دشت خاموش» چندین گام پس افتاده است. استفاده پرتکرار از برخی نشانهها مثل سگ ماده آن را از اثرگذاری دور کرده و نگاه تیره و مطلق به جهان معنا که هیچ روزنهای در مسیر استیفای عدالت و مبارزه با ظلم وجود ندارد بهجز خشونت و کشتار و تباهی، دور از قاعده زیست جهان است که بر پایه مطالبه و مبارزه است تا پای جان. هیچکس در هیچ کجا «حق» را متاعی ارزان و بی محاسبه نخواهد یافت که بهآسانی روی زمین ریخته باشند تا یکی بیاید و آن را جمع کند. این نزاعِ ازلی و ابدیِ آدمی است و بسته به نوع قوانین موضوعه و اجرای درست آن و حاکمیت مستقر در هر جامعه شناور است.
توجه به زن و قرار دادن آن بهعنوان محور اصلی روایت فیلم و مطالبه او از جامعهای آشفته و پر از تبعیض و ظلم که واقعیت «کتمان» یا «پنهان» میشود، نشان از هوشمندی احمد بهرامی است. به نظر میرسد فریاد بمانی تنها برای بازپسگیری فرزند نیست بلکه قیام علیه جامعه مردسالار است که ریشهای تاریخی دارد و در نسبت با زنان همواره در فاصله و تعارض بوده است. جامعهای که نسخه برای زیست در «خاموشی» و «سکوت» زنان مینویسد، باید تاوان آن را بپردازد اما بهای آن هر چه باشد، تباهی نیست.
«شهر خاموش» در زمانهای که فیلمهای بیخاصیت و سخیف با شوخیهای جنسی تحت عنوان کمدی، سلیقه و ذائقه مخاطبان سینمای ایران را به ابتذال و سقوط میبرند، اثری قابلتأمل است که مخاطب را به فکر وا میدارد.
چهارشنبه 12 دی 1403
