معماری يعنی ارائه بهترين راه حل، چه استفاده از راه‌حل‌های گذشته، چه خلق راه‌حل جديد برای رسيدن به هر هدفی.
معماری هنر و دانش طراحی بناها و سایر ساختارهای کالبدیست. تعاریف جامع تر، بیش‌تر معماری را شامل طراحی تمامی محیط مصنوع از طراحی شهری و طراحی منظر تا طراحی خرد جزییات ساختمانی و حتی طراحی مبلمان می دانند.
طراحی معماری در اصل استفاده خلاقانه از توده، فضا، بافت، نور، سایه، مصالح، برنامه و عناصر برنامه ریزی مانند هزینه، ساخت و فناوری است به منظور دستیابی به اهداف زیباشناختی، عملکردی و اغلب هنری. این تعریف، معماری رااز طراحی مهندسی که استفاده خلاقانه از مصالح و فرمها با بهره گیری از ریاضیات و قواعد علمی است، متمایز می کند.
آثار معماری به عنوان نمادهای فرهنگی، سیاسی و اجتماعی یک کشور شناخته می شوند. تمدن‌های تاریخی نخست از طریق همین آثار معماری شناخته می شوند. ساختمان‌هایی چون تخت جمشید، اهرام ثلاثه مصر، کالاسیوم روم از جمله چنین آثاری محسوب می شوند. آثاری که پیوند دهنده مهم خودآگاهی‌های اجتماعی بوده‌اند. شهرها، مذاهب و فرهنگ‌ها از طریق همین یادواره ها خود را می‌شناسانند.معماری به فعالیت طراحی یک مهندس معمار گفته می شود که هم طراحی در یک سطح بزرگ مانند طراحی شهری (معماری شهری) و چشم اندازها و هم طراحی در سطوح کوچک تر مانند طراحی جزئیات و مبلمان را شامل می شود.
معماری مجبور است اشکال، فضا و محیط را به گونه ای طراحی کند که کاربرد، تکنیک، محیط زیست و زیبایی را بازتاب کنند؛ و در همین حین، نیازمند ابتکار و ترکیب مواد با تکنولوژی و نور با سایه است. اغلب در برخورد با الزامات، باید مصمم باشد. البته جنبه های واقعی ساختمان ها و سازه ها را نیز در برمی گیرد؛ یعنی مواردی چون برنامه ریزی، تخمین هزینه و مدیریت پروسه ساخت وساز را نیز بر عهده دارد. اسناد تهیه شده توسط معمارها، یعنی نقشه ها، پلان ها و مشخصات فنی، معمولاً ساختار یا رفتار ساختمان یا هر نوع سیستمی که ساخته شده را تعریف می کنند.
همچنین، کلمه معماری به معنای توصیف دیگر سیستم های طراحی، بخصوص در حیطه فناوری اطلاعات می باشد.مهندس معمار دارای تفکرات ناب و خلاقانه است که با توجه به فرهنگ سبک معماری منطقه، اقلیم دید و منظر مناسب طرح می زند. این هنر یکی از هفت هنر اصلی است و معمار هنرمند است و آثار او در گروه آثار هنری قرار می گیرد. معمار باید دارای قدرت تجسم بالا، ذوق هنری و خلاقیت باشد و عناصر زیبایی شناختی بصری را بشناسد.
رشته معماری دارای دو جنبه هنری و فنی است که طراحی، زیباشناسی و نحوه زیباکردن حجم‌ها، نماها و پلان‌ها به قسمت هنر و دروسی مثل سازه‌های بتنی و فلزی، مقاومت مصالح، ایستایی، تأسیسات مکانیکی و الکتریکی به قسمت فنی این رشته ارتباط دارد. لازم به ذکر است که دروس هنری اهمیت بیشتری دارند و دروس علمی و فنی در راستای این دروس هستند. مثلا معمار در طراحی خانه باید فضای آرامش‌بخشی را ایجاد کند تا باعث اضطراب، خستگی و دلتنگی نگردد. کاری که بیش از رعایت اصول فیزیکی مثل نور و صوت، نیاز به آشنایی با اصول زیبایی‌شناسی دارد.
در ساخت هر سازه اول باید نقشه های مربوط به آن تهیه شود. که این نقشه ها به دو دسته نقشه های معماری و نقشه های سازه تقسیم می شوند. نقشه های معماری باید قبل از همه طراحی شوند. نقشه های معماری شامل پلان های مختلف ساختمان، برش و نمای ساختمان است. محل و مشخصات کاربری ها (برای ساختمان مسکونی مثلا آشپزخانه، اتاق خواب، هال، اتاق نشیمن و …) در این نقشه ها مشخص خواهد شد و در ادامه نقشه های سازه که توسط مهندس محاسب که یک مهندس عمران (و یا مهندس معمار برای ساختمان های کوچک) است، طراحی می شوند. که جزئیات و نحوه اجرای اسکلت و اجزای سازه ای را شامل می شود.
